Ostatnie wpisy

Zespół cieśni nadgarstka to jedno z najczęstszych schorzeń neuropatycznych. Powoduje ból, mrowienie, drętwienie oraz osłabienie siły ręki. Wyjaśniamy, jakie są przyczyny, objawy oraz dostępne metody leczenia tej nieprzyjemnej dolegliwości.

Co to jest zespół cieśni nadgarstka?

Zespół cieśni nadgarstka to schorzenie wynikające z długotrwałego ucisku na nerw pośrodkowy, który przebiega przez ciasny tunel nazywany kanałem nadgarstka. Zbyt duży nacisk na nerw pośrodkowy powoduje niedokrwienie, co prowadzi do bólu, mrowienia, a nawet osłabienia siły dłoni. Na dolegliwość często cierpią osoby, które regularnie pracują przy komputerze czy grają na instrumentach muzycznych. Schorzenie najczęściej dotyczy ręki dominującej i może obejmować nie tylko dłoń, ale również promieniować na przedramię, a w zaawansowanych przypadkach prowadzić do zaniku mięśni kłębu kciuka.

Zespół cieśni nadgarstka – stopnie

Zespół cieśni nadgarstka rozwija się stopniowo, a nasilenie objawów można podzielić na trzy główne stopnie zaawansowania.

1. Stopień łagodny

Objawia się mrowieniem i drętwieniem w palcach, szczególnie w obszarze kciuka, palca wskazującego i środkowego. Ból może promieniować wzdłuż nadgarstka, ale jest zazwyczaj umiarkowany. W tym etapie objawy pojawiają się zwykle po długotrwałym obciążeniu ręki (np. po pracy przy komputerze), ale ustępują po odpoczynku.

2. Stopień umiarkowany

W miarę postępu choroby objawy stają się bardziej regularne i mogą występować nie tylko w nocy, ale także w ciągu dnia, szczególnie podczas wykonywania powtarzalnych czynności. Mrowienie i drętwienie stają się bardziej uporczywe, pojawia się także osłabienie siły ręki. 

3. Stopień zaawansowany

W zaawansowanym stadium ból i drętwienie są obecne nawet w stanie spoczynku. Pojawiają się poważne trudności z wykonywaniem codziennych czynności. Na tym etapie może dojść do zaniku mięśni w okolicy kłębu kciuka, co prowadzi do jeszcze większych problemów z precyzyjnymi ruchami i osłabieniem chwytu. Nieleczony zespół cieśni nadgarstka może doprowadzić do trwałego uszkodzenia nerwu pośrodkowego.

Czy zespół cieśni nadgarstka może się cofnąć?

W przypadku wczesnego stadium choroby odpowiednie działanie może złagodzić objawy, a nawet doprowadzić do ich całkowitego ustąpienia. Natomiast w zaawansowanym stopniu choroby i przy braku leczenia może dojść do nieodwracalnych uszkodzeń nerwu i mięśni. 

Zespół cieśni nadgarstka – przyczyny

Istnieją różne przyczyny prowadzące do rozwoju schorzenia, a w wielu przypadkach jest to kombinacja czynników mechanicznych, chorobowych i środowiskowych. Najczęstsze przyczyny zespołu cieśni nadgarstka to:

Powtarzalne czynności manualne,

Choroby przewlekłe, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca, niedoczynność tarczycy czy akromegalia (nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu),

Urazy nadgarstka, takie jak złamania kości nadgarstka, zwichnięcia czy stłuczenia,

Czynniki anatomiczne, w tym wąski kanał nadgarstka, wrodzone deformacje kości lub nieprawidłowości w budowie tkanek miękkich,

Zmiany hormonalne i ciąża,

Praca w niewłaściwej pozycji.

Zespół cieśni nadgarstka – objawy

Objawy zespołu cieśni nadgarstka zazwyczaj rozwijają się stopniowo. Do najczęstszych symptomów należą:

Drętwienie i mrowienie palców,

Tępy lub palący ból nadgarstka i dłoni,

Osłabienie siły dłoni i chwytu,

Zaniki mięśniowe w obrębie kciuka, 

Problemy z czuciem i precyzją ruchów.

Zespół cieśni nadgarstka – diagnostyka i badania

Diagnozowanie zespołu cieśni nadgarstka opiera się na szczegółowym wywiadzie medycznym, badaniu fizykalnym oraz testach diagnostycznych. Badania, takie jak test Tinela i test Phalena, potwierdzają obecność schorzenia oraz stopień jego zaawansowania.W przypadku wątpliwości lub zaawansowanego stadium choroby, lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak elektromiografia (EMG) oraz ultrasonografia (USG).

Sprawdź, jakie badania USG można wykonać u ortopedy.

Zespół cieśni nadgarstka – jak leczyć?

Leczenie zespołu cieśni nadgarstka zależy od stopnia zaawansowania schorzenia oraz nasilenia objawów. Istnieje kilka podejść terapeutycznych, które można zastosować w zależności od stanu pacjenta.

Leczenie zachowawcze

W początkowych stadiach zespołu cieśni nadgarstka, gdy objawy są łagodne lub umiarkowane, można spróbować leczenia zachowawczego. Jego celem jest zmniejszenie stanu zapalnego, odciążenie nadgarstka oraz poprawa przewodnictwa nerwowego poprzez:

Unieruchomienie nadgarstka przy pomocy ortezy lub szyn na nadgarstek,

Ograniczenie lub modyfikacja czynności, które wywołują objawy.

Leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne stosuje się, aby zmniejszyć ból i stan zapalny. Leki mogą być podawane miejscowo lub systemowo w zależności od intensywności objawów. Do najczęściej stosowanych należą niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) i zastrzyki z kortykosteroidami. 

Zespół cieśni nadgarstka – rehabilitacja, fizjoterapia i ćwiczenia

Fizjoterapia pomaga uniknąć interwencji chirurgicznej. Specjalista zazwyczaj zaleca:

Ćwiczenia mobilizujące nadgarstek i palce,

Fizykoterapię, w ramach której stosuje się ultradźwięki, laseroterapię czy elektrostymulację.

Leczenie operacyjne

Gdy leczenie zachowawcze i farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów, a objawy stają się coraz bardziej uciążliwe, konieczne może być leczenie operacyjne. Jego celem jest usunięcie przyczyny ucisku na nerw pośrodkowy poprzez poszerzenie kanału nadgarstka.

Operacja otwarta – polega ona na wykonaniu nacięcia na dłoni, aby uzyskać dostęp do kanału nadgarstka i przeciąć więzadło poprzeczne nadgarstka, co zmniejsza nacisk na nerw pośrodkowy.

Operacja endoskopowa – przy użyciu endoskopu chirurg przecina więzadło bez konieczności wykonania dużego nacięcia. Zabieg ten jest zazwyczaj mniej bolesny i wymaga krótszego okresu rekonwalescencji niż operacja otwarta.

Zespół cieśni nadgarstka – leczenie domowe i naturalne

W ramach uzupełnienia leczenia można także stosować domowe sposoby na zespół cieśni nadgarstka, które pomagają złagodzić objawy. Należą do nich:

Odpoczynek i zmniejszenie obciążenia,

Okłady zimne i ciepłe,

Stosowanie preparatów z witaminą B6 i magnezem.

Jak długo trwa leczenie zespołu cieśni nadgarstka?

Długość leczenia zespołu cieśni nadgarstka zależy od wybranej metody i zaawansowania choroby. W przypadku leczenia zachowawczego trzeba zarezerwować zazwyczaj od kilku tygodni do kilku miesięcy, natomiast po operacji powrót do pełnej sprawności zajmuje od 6 tygodni do 3 miesięcy.

Ćwiczenia na zespół cieśni nadgarstka

Regularne wykonywanie odpowiednich ćwiczeń zmniejsza objawy bólowe, poprawia mobilność nadgarstka oraz zapobiega dalszemu postępowi choroby. Fizjoterapeuci najczęściej zalecają:

Rozciąganie nadgarstka, palców i przedramienia,

Zginanie i prostowanie nadgarstka z użyciem lekkiej hantli lub elastycznej taśmy,

Ściskanie piłki rehabilitacyjnej,

Rozciąganie palców, a następnie zaciskanie ich w pięść,

Przenoszenie małych przedmiotów przy pomocy palców jednej ręki. 

Zespół cieśni nadgarstka – profilaktyka

Jednym z najważniejszych elementów profilaktyki zespołu cieśni nadgarstka jest dbałość o właściwą ergonomię miejsca pracy, zwłaszcza dla osób, które spędzają długie godziny przy komputerze. Poza tym zalecane są:

Utrzymanie prawidłowej pozycji dłoni i nadgarstków podczas pracy przy komputerze,

Regularne przerwy od pracy, zwłaszcza jeśli jest ona związana z powtarzalnymi ruchami dłoni,

Aktywność fizyczna,

Unikanie używek i przestrzeganie zbilansowanej diety bogatej w witaminy z grupy B oraz magnez.

Zespół cieśni nadgarstka – co pomaga i jak zapobiegać? Podsumowanie

Zespół cieśni kanału nadgarstka obniża jakość życia, wpływając na pracę zawodową oraz zdolność do wykonywania codziennych czynności. Dlatego tak ważne w jego leczeniu jest wczesne rozpoznanie objawów oraz wdrożenie odpowiednich działań terapeutycznych. Jednak równie istotne znaczenie ma zapobieganie rozwojowi choroby. Odpowiednia profilaktyka i ćwiczenia pozwalają zahamować rozwój choroby i umożliwiają utrzymanie pełnej sprawności rąk na dłużej.

Bibliografia:

Banach M, Gryz EA, Szczudlik A. Zespół cieśni nadgarstka [Carpal tunnel syndrome], Przegl Lek. 2004;61(2):120-5.

Brown D.E., Neumann R.D.: Sekrety ortopedii. Wrocław: Urban&Partner, 2006, s. 231–233. 

Waldman S.D.: Atlas zespołów bólowych. Wrocław: Elsevier Urban&Partner, 2009, s. 144–147. 

https://www.praktycznafizjoterapia.pl/artykul/diagnostyka-zespolu-ciesni-kanalu-nadgarstka?_ga=2.208988564.784766102.1654707946-1633736570.1654707946 [dostęp: 11.10.2024 r.]

Zamrożony bark to stan, który ogranicza ruchomość stawu barkowego i powoduje ból. Dolegliwość ta może rozwijać się stopniowo i trwać od kilku miesięcy do kilku lat. Na czym polega zamrożony bark i jak go wyleczyć?

Zamrożony bark – co to jest?

Zamrożony bark to schorzenie, w którym dochodzi do przewlekłego zapalenia torebki stawowej – cienkiej warstwy tkanki otaczającej staw barkowy. W wyniku zapalenia torebka staje się zgrubiała, sztywna, a wokół stawu mogą pojawić się zrosty, co ogranicza ruchomość barku i powoduje ból.  Bark zamrożony najczęściej dotyczy osób w wieku 40–60 lat, a nieco częściej występuje u kobiet. Jego charakterystyczne objawy pojawiają się powoli, ale choroba może trwać miesiącami, a nawet latami, znacząco wpływając na codzienne życie.

Zamrożony bark – etapy postępowania choroby

Zamrożony bark przechodzi przez trzy główne etapy, sklasyfikowane w oparciu o intensywność i dokuczliwość objawów. 

Faza zamrażania 

W tej fazie zaczyna się ból barku, który stopniowo się nasila. Ruchomość barku zaczyna się ograniczać. Etap ten może trwać od kilku tygodni do nawet dziewięciu miesięcy.

Faza zamrożenia

Na tym etapie choroby ból stopniowo słabnie, ale ograniczenie ruchomości staje się wyraźniejsze. Bark robi się sztywny, co utrudnia codzienne czynności, takie jak podnoszenie ręki. Faza zamrożenia trwa zwykle od czterech do dwunastu miesięcy.

Faza rozmrażania

W tej fazie bark powoli zaczyna odzyskiwać swoją ruchomość. Proces ten może trwać długo (do 6 miesięcy do nawet 2 lat), a pełne przywrócenie funkcji barku może być bardzo trudne lub wręcz niemożliwe.

Zamrożony bark – przyczyny

Przyczyny zamrożonego barku nie są do końca poznane, ale najczęściej występuje u osób, które:

Przeszły uraz lub operację barku, co spowodowało długotrwałe unieruchomienie stawu, Przyczyną może być np. zwichnięcie barku,

Cierpią na schorzenia takie jak cukrzyca, choroby tarczycy, choroby serca czy Parkinsona,

Mają problemy hormonalne, które mogą wpływać na zdrowie stawów (np. kobiety w okresie menopauzy),

Mają powyżej 40 lat, ponieważ wraz z wiekiem ryzyko choroby rośnie. 

Eksperci doszukują się także związku między zamrożonym barkiem a stresem, lękiem czy depresją. Póki co nie ma jednoznacznej odpowiedzi, czy czynniki te sprzyjają dolegliwości. Zauważono jednak, że u osób narażonych na długotrwały stres objawy zespołu zamrożonego barku mogą być bardziej dokuczliwe. 

Zamrożony bark – objawy

Objawy zamrożonego barku mogą rozwijać się stopniowo – początkowo są subtelne, jednak z czasem stają się coraz bardziej uciążliwe. Do najczęstszych symptomów zespołu zamrożonego barku należą:

Ból w okolicy stawu barkowego, który z czasem staje się intensywniejszy. Początkowo można go odczuwać przy ruchu, ale z czasem pojawia się również w spoczynku, szczególnie w nocy, co utrudnia spokojny sen. Ból ten może promieniować do ramienia, a nawet w dół ręki, co powoduje dyskomfort nie tylko w barku,

Stopniowe zmniejszenie zakresu ruchu stawu barkowego, głównie trudności z podnoszeniem ręki nad głowę czy sięganie za plecy. Problemem stają się codzienne czynności, takie jak sięganie po przedmioty znajdujące się na wyższych półkach, zakładanie ubrań czy wiązanie butów,

Sztywność barku sprawiająca, że nawet proste czynności, takie jak podnoszenie kubka czy mycie włosów, stają się problematyczne. Sztywność stawu może nasilać się w miarę postępu choroby, aż do momentu, gdy pacjent ma trudności z poruszaniem ręką w jakimkolwiek kierunku,

Dyskomfort w spoczynku, czyli ból i napięcie w okolicy stawu nawet w sytuacji, gdy pacjent nie wykonuje żadnych ruchów, może odczuwać ból i napięcie w okolicy stawu. Jest to szczególnie uciążliwe w nocy, bo bark nie ma możliwości pełnego rozluźnienia, co wpływa na jakość snu i regenerację.

Sprawdź też, na czym polega zespół bolesnego barku.

Zamrożony bark – leczenie

Leczenie zespołu zamrożonego barku zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz nasilenia objawów. Często terapia jest długotrwała, a jej cel to przywrócenie ruchomości barku oraz zmniejszenie bólu.

Farmakologiczne leczenie zamrożonego barku

Pierwszym krokiem w leczeniu zamrożonego barku są środki przeciwbólowe i przeciwzapalne, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które pomagają w łagodzeniu bólu. W cięższych przypadkach lekarz może zalecić zastrzyki z kortykosteroidami, które zmniejszają stan zapalny i ułatwiają poruszanie stawem.

Leczenie operacyjne zespołu zamrożonego barku

Operacja jest ostatecznością, gdy inne metody leczenia zamrożonego barku nie przynoszą rezultatów. Zabieg ten może polegać na artroskopii, czyli wprowadzeniu specjalnych narzędzi przez niewielkie nacięcia w skórze, aby usunąć zrosty ograniczające ruchy stawu.

Zamrożony bark – domowe sposoby i metody naturalne

W początkowej fazie zespołu zamrożonego barku pomocne mogą być zimne okłady, które zmniejszają ból i stan zapalny. Na tym etapie zalecane są ponadto ćwiczenia rozciągające i wzmacniające, a także wprowadzenie do diety produktów, bogatych w przeciwutleniacze i zdrowe tłuszcze, które wspomagają regenerację tkanki stawowej. W fazie zamrażania z kolei wskazane mogą być ciepłe kompresy, które rozluźniają mięśnie i poprawiają krążenie.

Zamrożony bark – ćwiczenia i rehabilitacja

Ćwiczenia rehabilitacyjne odgrywają kluczową rolę w leczeniu zamrożonego barku. 

Fizjoterapeuci zalecają delikatne rozciąganie oraz ćwiczenia wzmacniające, których celem jest przywrócenie pełnego zakresu ruchu w stawie. 

Rehabilitację zamrożonego barku warto zacząć od prostych sesji treningowych, obejmujących wymachy ramionami, unoszenie ramion, rotację barków. 

Ważne, aby ćwiczenia były wykonywane regularnie i zgodnie z zaleceniami specjalisty, aby uniknąć nadmiernego obciążenia barku.

W niektórych przypadkach pomocne mogą być terapie wspomagające, takie jak terapia manualna, kinezyterapia czy masaż terapeutyczny.

Jak radzić sobie z zamrożonym barkiem? Podsumowanie

Zamrożony bark to uciążliwe schorzenie, które może znacząco wpływać na codzienne życie. Kluczem do skutecznego leczenia jest wczesna diagnoza i rozpoczęcie terapii, która łączy farmakologię i odpowiednie ćwiczenia. W przypadkach bardziej zaawansowanych warto rozważyć leczenie operacyjne. Pamiętaj, że systematyczna praca z fizjoterapeutą oraz regularne ćwiczenia są podstawą powrotu do pełnej sprawności. 

Źródła:

Piskor J., Iłżecka J., Wójcik G., Kozak-Putowska D, Interwencyjne metody leczenia bólu w obrębie barku, ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2014

https://www.researchgate.net/publication/311426335_Traumatologia_Narzadu_Ruchu [Dostęp: 08.10.2024]

https://www.wbc.poznan.pl/Content/252409/PDF/index.pdf [Dostęp: 08.10.2024]

https://jms.ump.edu.pl/uploads/2007/2/99_2_76_2007.pdf [Dostęp: 08.10.2024]

Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba przewlekła, która atakuje przede wszystkim stawy. Jej przebieg jest bardzo zróżnicowany, czasem prowadzi nawet do niepełnosprawności. Wyjaśniamy, jakie są przyczyny, objawy oraz dostępne metody leczenia RZS.

Co to jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)?

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekła, postępująca choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy zamiast chronić organizm przed infekcjami, zaczyna atakować zdrowe tkanki, zwłaszcza błonę maziową, otaczającą stawy. Efektem tego procesu jest przewlekły stan zapalny, który powoduje obrzęk, ból i uszkodzenie stawów. W zaawansowanych przypadkach prowadzi również do ich deformacji oraz ograniczenia ruchomości. RZS to choroba symetryczna, co oznacza, że zazwyczaj dotyka tych samych stawów po obu stronach ciała – najczęściej palców, nadgarstków, kolan, stóp i łokci.

Jak długo żyją ludzie z reumatoidalnym zapaleniem stawów?

Chorzy na RZS żyją krócej o kilka lat w porównaniu z ogólną populacją, głównie z powodu powikłań związanych z miażdżycą. RZS często prowadzi do znacznego ograniczenia sprawności – według szacunków po 5 latach od diagnozy około połowa pacjentów traci zdolność do pracy, a po 10 latach prawie wszyscy. Jednak dzięki wcześniejszemu rozpoznawaniu RZS i coraz skuteczniejszym metodom leczenia istnieje szansa, że te statystyki poprawią się w przyszłości. 

Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny

RZS to choroba o złożonym i nie do końca wyjaśnionym pochodzeniu. Najczęstsze przyczyny reumatoidalnego zapalenia stawów to:

Predyspozycje genetyczne,

Czynniki środowiskowe, takie jak palenie papierosów, zanieczyszczenie powietrza, ekspozycja na pyły i inne substancje toksyczne,

Przejście niektórych infekcji wirusowych i bakteryjnych,

Czynniki hormonalne, zwłaszcza estrogeny, ale także inne hormony, 

Styl życia – nadwaga i otyłość, niezdrowa dieta, wzmożony stres psychiczny.

RZS – objawy

RZS to choroba o przewlekłym charakterze, której głównym objawem jest zapalenie stawów, prowadzące do bólu, obrzęku i ograniczenia ruchomości. Objawy reumatoidalnego zapalenia stawów mogą się różnić w zależności od osoby, a ich nasilenie oraz postęp choroby mogą być zmienne – od okresów remisji po gwałtowne zaostrzenia.

Jak zaczyna się reumatoidalne zapalenie stawów? 

Na początku choroba najczęściej daje subtelne, niespecyficzne objawy, które mogą zostać zbagatelizowane lub przypisane innym schorzeniom. Pierwsze symptomy, takie jak zmęczenie, stan podgorączkowy, bóle mięśni, brak apetytu i utrata wagi mogą przypominać grypę. Zazwyczaj poprzedzają one problemy związane ze stawami lub występują jednocześnie z nimi. W trakcie choroby mogą również pojawić się objawy dotyczące innych narządów.

Najbardziej charakterystyczne objawy reumatoidalnego zapalenia stawów

Sztywność poranna.

Ból i obrzęk stawów.

Guzki reumatoidalne.

Objawy RZS mogą się nasilać w tzw. okresach zaostrzeń, kiedy stan zapalny stawów gwałtownie się pogarsza. Zaostrzenia mogą trwać od kilku dni do kilku tygodni, po czym następuje okres remisji, w którym objawy są mniej nasilone lub zanikają. Nie jest to jednak pełne wyleczenie, ponieważ choroba ma tendencję do nawrotów. 

Jak rozpoznać reumatoidalne zapalenie stawów? Diagnostyka

Aby potwierdzić rozpoznanie, niezbędne są badania laboratoryjne, które identyfikują specyficzne markery zapalne oraz wskaźniki autoimmunologiczne. Istnieje test na RZS, którego wykonanie pomaga zdiagnozować chorobę. 

Najczęściej wykonywane testy na RZS obejmują:

Czynnik reumatoidalny (RF) – jest to przeciwciało, które występuje u większości osób z RZS. Wysoki poziom RF we krwi sugeruje obecność choroby, choć jego brak nie wyklucza RZS, ponieważ u części pacjentów wynik może być negatywny,

Przeciwciała anty-CCP (cykliczny cytrulinowany peptyd) – anty-CCP są bardziej specyficzne dla RZS niż RF, co oznacza, że ich obecność jest silniej związana z tą chorobą. Wysoki poziom anty-CCP jest często obecny na wczesnym etapie choroby, nawet zanim pojawią się widoczne zmiany w stawach,

Markery stanu zapalnego (OB, CRP) – w RZS typowe jest podwyższenie poziomu markerów stanu zapalnego, takich jak białko C-reaktywne (CRP) i wskaźnik sedymentacji erytrocytów (OB). Wysokie wartości tych markerów świadczą o obecności stanu zapalnego w organizmie.

Obok badań laboratoryjnych w diagnostyce RZS ważną rolę odgrywają badania obrazowe, które pomagają w ocenie stopnia zaawansowania choroby i uszkodzenia stawów. Najczęściej wykonywane są RTG, USG i MRI.

RZS – leczenie

Odpowiedź na pytanie, jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów, nie jest jednoznaczna, ponieważ wybór metody zależy od konkretnego przypadku. Zazwyczaj jednak leczenie RZS obejmuje łagodzenie objawów, co umożliwia kontrolę stanu zapalnego oraz spowalnia postęp choroby. 

Leczenie farmakologiczne

Farmakoterapia skupia się na redukcji stanu zapalnego, zmniejszeniu bólu i zapobieganiu dalszemu uszkodzeniu stawów. Pacjentowi podaje się:

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ),

Glikokortykosteroidy,

Leki modyfikujące przebieg choroby (DMARDs),

Leki biologiczne (biologiczne DMARDs).

Leczenie operacyjne

W zaawansowanych stadiach choroby, gdy dochodzi do nieodwracalnych uszkodzeń stawów, zaleca się leczenie operacyjne.

Do rekomendowanych zabiegów należą:

Synowektomia, czyli zabieg polegający na usunięciu zmienionej zapalnie błony maziowej, co pomaga zmniejszyć ból i ograniczyć postęp uszkodzeń w stawie,

Artroplastyka (endoprotezoplastyka) – w przypadkach, gdy staw jest poważnie uszkodzony, możliwa jest jego wymiana na sztuczny. Najczęściej operacje te dotyczą stawów biodrowych i kolanowych,

Fuzja stawów – kiedy staw jest zbyt zniszczony, by go uratować, lekarze mogą zdecydować o zespoleniu (fuzji) stawu, aby zmniejszyć ból i poprawić stabilność.

Sprawdź też, kiedy wykonuje się artroskopię kolana.

Leczenie domowe i naturalne

Oprócz leczenia farmakologicznego pacjenci z RZS mogą korzystać z różnorodnych metod domowych i naturalnych, które wspomagają kontrolę objawów. 

Leczenie domowe RZS obejmuje:

Regularne ćwiczenia fizyczne zwiększające zakres ruchu i wzmacniające mięśnie oraz ćwiczenia poprawiające ogólną wydolność, takie jak spacery, pływanie czy jazda na rowerze,

Przestrzeganie diety – spożywanie produktów bogatych w kwasy omega-3 (ryby, siemię lniane) oraz suplementacja i stosowanie ziół, takich jak olej z wiesiołka, kurkuma czy imbir, które mają właściwości przeciwzapalne. Natomiast trzeba unikać produktów prozapalnych, takich jak tłuste mięsa, przetworzona żywność i cukry.

Fizykoterapia

Jakie zabiegi na reumatoidalne zapalenie stawów pomogą zmniejszyć ból? Jak pokazuje praktyka, zastosowanie krioterapii, ultradźwięków, masaży i balneoterapii redukuje zapalenie stawów oraz rozluźnia układ mięśniowy. Jednak przed rozpoczęciem zabiegów trzeba skonsultować się z lekarzem, aby ocenił stan zdrowia i rozważył ewentualne przeciwwskazania.

Reumatoidalne zapalenie stawów – powikłania

RZS to nie tylko choroba stawów – jej przewlekły, zapalny charakter może prowadzić do szeregu powikłań, które obejmują zarówno układ mięśniowo-szkieletowy, jak i inne narządy i układy organizmu. Powikłania te są wynikiem procesu zapalnego oraz skutków długotrwałego stosowania niektórych terapii farmakologicznych. Ich wystąpienie może pogorszyć jakość życia, dlatego istotne jest wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie RZS.

Do najczęstszych powikłań RZS należą:

Postępujące uszkodzenie stawów i otaczających tkanek, w wyniku czego można doświadczać deformacji stawów („łabędzia szyja”, czyli palce wygięte w kształt łuku oraz „palec butonierkowaty”), zaniku mięśni i utraty siły, a także osteoporozy,

Uszkodzenie naczyń krwionośnych, co prowadzi do rozwoju miażdżycy, zapalenia osierdzia, niewydolności serca,

Powikłania układu oddechowego takie jak włóknienie płuc, zapalenie opłucnej czy guzki reumatoidalne w płucach,

Zmiany zapalne w oczach i skórze, takie jak zespół Sjögrena (suchość oczu i ust oraz uszkodzenia gruczołów ślinowych i łzowych), zapalenie błony naczyniowej oka, zmiany skórne,

Powikłania psychiczne i emocjonalne, takie jak depresja czy lęk.

Co pomaga na reumatoidalne zapalenie stawów – podsumowanie 

Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba przewlekła, która wpływa nie tylko na stawy, ale także na inne narządy i układy organizmu. Jej postępujący, zapalny charakter może prowadzić do poważnych uszkodzeń stawów, deformacji, a w efekcie niepełnosprawności. Pomimo że RZS pozostaje chorobą nieuleczalną, to dostępne metody leczenia coraz częściej pozwalają na uzyskanie remisji choroby i normalne funkcjonowanie.

Źródła:

1. T. Bojczuk, K. Kołodziej, G. Przysada, A. Czyrek: Wpływ krioterapii na zmniejszenie dolegliwości bólowych stawów kolanowych u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów, https://repository.ldufk.edu.ua/bitstream/34606048/2032/1/%d0%91%d0%be%d0%b9%d1%87%d1%83%d0%ba_39.pdf [Dostęp: 1.10.2024 r.]

2. P. Głuszko, Filipowicz-Sosnowska A., Tłustochowicz W., „Reumatoidalne zapalenie stawów.” Reumatologia 50.2 (2012): 83-90.

3. A. Jura-Półtorak, K. Olczyk, Aktualne poglądy na etiopatogenezę reumatoidalnego zapalenia stawów, „Annales Academiae Medicae Silesiensis” 2011, t. 65, nr 4, s. 51–57.

4. A. Marcol-Majewska, G. Majewski, P. Kotyla, Reumatoidalne zapalenie stawów – propozycje postępowania diagnostycznego, „Forum Reumatologii” 2017, t. 3, nr 2, s. 88–92.

5. M. Ostanek, A. Ciechanowicz, Czynniki genetyczne w patogenezie reumatoidalnego zapalenia stawów, „Reumatologia” 2009, t. 47, nr 3, s. 143–150.

6. E. Stanisławska-Biernat, M. Sierakowska, S. Sierakowski, Nowe kryteria klasyfikacyjne reumatoidalnego zapalenia stawów, „Reumatologia” 2010, t. 48, nr 6, s. 361–365.

Notice: JavaScript is required for this content.

Artroza wywołuje ból, sztywność i ograniczenia ruchomości stawów, co uniemożliwia wykonywanie codziennych czynności. Czasem prowadzi nawet do trwałej niepełnosprawności. Czy da się zapobiec chorobie? Jak sobie z nią radzić? Podpowiadamy!

Co to jest zwyrodnienie stawu – choroba zwyrodnienia stawów?

Zwyrodnienie stawów, znane również jako artroza lub osteoartroza, to przewlekła, postępująca choroba, która polega na stopniowym zużywaniu się chrząstki stawowej. W zdrowym stawie chrząstka jest gładka, elastyczna i pełni rolę „poduszki” amortyzującej obciążenia działające na staw podczas ruchu. 

Na czym polega zwyrodnienie stawów? 

W przypadku artrozy chrząstka ulega stopniowej degradacji, staje się cieńsza, mniej elastyczna i traci zdolność do pełnienia swojej funkcji ochronnej. W miarę postępu choroby dochodzi do odsłonięcia kości znajdujących się pod chrząstką, co prowadzi do tarcia między nimi, powodując ból, sztywność i ograniczenie ruchomości stawu. Choroba ta najczęściej dotyka stawów, które są najbardziej eksploatowane, czyli stawy kolanowe, biodrowe, kręgosłup, a także stawy rąk.

Jaki lekarz leczy zwyrodnienia stawów?

Artrozę leczy ortopeda. W niektórych przypadkach, szczególnie gdy osteoartrozie towarzyszą stany zapalne, pacjent może trafić również do reumatologa, który zajmuje się chorobami zapalnymi stawów i tkanek okołostawowych.

Rodzaje zwyrodnienia stawów

Zwyrodnienie stawów występuje w różnych postaciach, które różnią się przyczynami oraz miejscem występowania zmian zwyrodnieniowych. Wyróżnia się dwie główne kategorie artrozy: pierwotną i wtórną.

Osteoartroza pierwotna

Artroza pierwotna to forma zwyrodnienia stawów, która rozwija się bez wyraźnej przyczyny zewnętrznej. Związana jest głównie z procesem starzenia się organizmu, który prowadzi do naturalnego zużywania się chrząstki stawowej. 

Osteoartroza wtórna

W przeciwieństwie do formy pierwotnej artroza wtórna ma swoje przyczyny w zewnętrznych czynnikach, które uszkadzają staw i jego struktury. Do najczęstszych przyczyn zaliczają się:

urazy mechaniczne stawów,

wady anatomiczne – nierówności w strukturze kości lub deformacje stawów,

reumatoidalne zapalenie stawów, 

cukrzycę,

dnę moczanową, 

otyłość.

Zwyrodnienia stawów – przyczyny artrozy

Artroza jest chorobą wieloczynnikową, co oznacza, że jej wystąpienie i postęp zależą od wielu różnych czynników zarówno genetycznych, jak i środowiskowych. Najczęściej pojawia się w wyniku długotrwałego przeciążenia stawów, choć może również wynikać z innych schorzeń lub urazów. Wiele osób zastanawia się, czy zwyrodnienie stawów jest dziedziczne. Okazuje się, że tak, a czynniki genetyczne mają również wpływ na rozwój choroby. 

Poza wymienionymi wyżej przyczynami artrozy są również:

starzenie się organizmu,

nadmierne obciążenie stawów spowodowane otyłością, pracą fizyczną czy intensywną aktywnością sportową,

urazy i mikrourazy stawów,

choroby metaboliczne i hormonalne,

wady anatomiczne i deformacje.

Zwyrodnienia stawów – objawy osteoartrozy

Osteoartroza jest chorobą postępującą, a jej objawy mogą stopniowo narastać wraz z uszkodzeniem chrząstki stawowej. Choć jej przebieg może być różny w zależności od pacjenta, istnieje kilka charakterystycznych symptomów, które zazwyczaj pojawiają się w przypadku osteoartrozy. Należą do nich:

ból stawów, który zwykle ustępuje po odpoczynku, ale wraca przy ponownym wysiłku,

sztywność stawów,

ograniczona ruchomość stawu,

trzeszczenia i zgrzytanie w stawie,

obrzęk i stan zapalny stawu,

deformacje stawów,

zmniejszona siła mięśniowa.

Diagnoza zwyrodnienia stawów

Podstawowym etapem diagnostycznym jest szczegółowy wywiad lekarski. Lekarz zbiera informacje na temat objawów pacjenta, w tym rodzaju i intensywności bólu. Kolejnym krokiem jest dokładne badanie fizykalne, które pozwala ocenić stan stawów. Natomiast aby potwierdzić diagnozę zwyrodnienia stawów i ocenić stopień zaawansowania choroby, lekarz zwykle zleca wykonanie badań obrazowych. Jakie badania na zwyrodnienie stawów najczęściej się wykonuje? Zalicza się do nich rentgen (RTG), rezonans magnetyczny (MRI) czy tomografia komputerowa (TK).

Chociaż zwyrodnienie stawów nie jest chorobą zapalną, lekarz czasem zleca także przeprowadzenie badań laboratoryjnych, aby wykluczyć inne schorzenia stawów o podobnych objawach, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) czy dna moczanowa. 

Jak leczyć zwyrodnienia stawów?

Leczenie zwyrodnienia stawów obejmuje przede wszystkim łagodzenie bólu, poprawę funkcji stawów oraz spowolnienie postępu choroby. Czy zwyrodnienie stawów można wyleczyć? Osteoartroza to choroba przewlekła i postępująca, całkowite wyleczenie nie jest więc możliwe, ale odpowiednie metody terapeutyczne mogą znacząco poprawić jakość życia. Wybór odpowiedniego leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby, lokalizacji zmian zwyrodnieniowych oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. 

Leczenie farmakologiczne zwyrodnienia stawów

Farmakoterapia stanowi podstawowy element leczenia zwyrodnienia stawów, szczególnie pomaga w łagodzeniu bólu i redukcji stanu zapalnego. 

Pierwszą linią obrony są najczęściej leki przeciwbólowe dostępne bez recepty. 

W przypadkach bardziej zaawansowanych stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie.

Lekarz może również zalecić  iniekcje dostawowe, które przynoszą długotrwałą ulgę. Kortykosteroidy używa się do redukcji stanu zapalnego i bólu w stawie, jednak ich stosowanie ogranicza się ze względu na ryzyko dalszego uszkodzenia chrząstki. 

Alternatywnie, iniekcje kwasu hialuronowego poprawiają smarowanie stawów i zmniejszają ból, choć ich skuteczność może być różna w zależności od pacjenta.

Artoza – leczenie operacyjne

Gdy farmakoterapia i rehabilitacja nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, a ból oraz ograniczenia ruchomości znacznie pogarszają jakość życia, specjalista może zaproponować przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego.

Jakie zabiegi na zwyrodnienie stawów najczęściej się stosuje? Są to m.in.:

artroskopia, która pozwala na usunięcie fragmentów uszkodzonej chrząstki, oczyszczenie stawu lub usunięcie osteofitów,

osteotomia, czyli zabieg polegający na korekcji osi kończyny, dzięki czemu zmniejsza się obciążenie uszkodzonego stawu,

endoprotezoplastyka, czyli wymiana stawu na sztuczny.

Leczenie domowe i naturalne zwyrodnienia stawów

Domowe sposoby na zwyrodnienie stawów stanowią ważny element wspomagający terapię farmakologiczną i rehabilitacyjną. Obejmują one:

dietę bogatą w składniki odżywcze, wspierające zdrowie stawów, takie jak kwasy omega-3, antyoksydanty, witamina D oraz kolagen, a także suplementy diety zawierające glukozaminę i chondroitynę wspomagające regenerację chrząstki,

niektóre zioła i preparaty roślinne, takie jak kurkuma czy imbir, które mają działanie przeciwzapalne i łagodzące objawy artrozy. Ziołowe kompresy i maści mogą natomiast przynosić ulgę w bólu i zmniejszać obrzęki,

regularną, umiarkowaną aktywność fizyczną, taką jak pływanie, jazda na rowerze czy spacery.

Rehabilitacja i ćwiczenia na zwyrodnienie stawów

Indywidualnie dobrany program ćwiczeń pozwala na utrzymanie ruchomości stawu, poprawę siły mięśniowej oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych. Ćwiczenia mogą obejmować techniki rozciągania, wzmacniania mięśni oraz stabilizacji. W ramach rehabilitacji stosuje się natomiast masaże, ultradźwięki, laseroterapię, elektroterapię czy krioterapię, co zmniejsza stan zapalny, redukuje ból oraz poprawia gojenie tkanek.

Zwyrodnienie stawów – profilaktyka

Profilaktyka zwyrodnienia stawów jest niezwykle ważna, ponieważ wczesne działania zapobiegawcze mogą znacząco opóźnić rozwój choroby i zmniejszyć jej objawy. Jak zapobiegać zwyrodnieniom stawów?

Utrzymuj prawidłową masę ciała.

Regularnie uprawiaj aktywność fizyczną, taką jak pływanie, jazda na rowerze, spacery czy joga. 

Chroń stawy przed urazami – pamiętaj o noszeniu ochraniaczy podczas uprawiania sportów kontaktowych, a także przestrzeganiu zasad ergonomii w pracy, szczególnie w przypadku dźwigania ciężarów.

Odżywiaj się zdrowo – jedz produkty bogate w kwasy tłuszczowe omega-3, witaminę C, E, D3, beta-karoten, wapń, kolagen i białko.

Zachowaj ergonomię pracy i codziennego życia.

Zrezygnuj z palenia tytoniu i ogranicz alkohol.

Co pomaga na zwyrodnienie stawów – podsumowanie 

Zwyrodnienie stawów jest jednym z najczęstszych schorzeń układu ruchu, szczególnie u osób starszych. Dzięki odpowiedniemu doborowi metod leczenia można skutecznie złagodzić objawy, poprawić funkcje stawów i spowolnić postęp choroby. Chociaż artroza jest chorobą nieuleczalną, odpowiednio wcześnie podjęte działania mogą znacząco poprawić jakość życia, zmniejszając dolegliwości bólowe i pozwalając na dłuższe utrzymanie sprawności ruchowej.

Bibliografia:

Christensen R., Astrup A., Bliddal H., Weight loss: the treatment of choice for knee osteoarthritis? A randomized trial, „Osteoarthritis Cartilage.” 2005, nr 13, s. 20–27.

Kumorek M., Rehabilitacja po endoprotezoplastyce stawu biodrowego, „Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja” 2011, nr 11, s. 52–55.

Messier S. P., Gutekunst D. J., Davis C., Devita P., Weight loss reduces knee-joint loads in overweight and obese older adults with knee osteoarthritis, „Arthritis Rheum.” 2005, nr 52, s. 2026–2032.

Zwyrodnienie stawu kolanowego, inaczej gonartroza, to jedna z najczęstszych chorób stawów. Dotyka przede wszystkim seniorów, ale coraz częściej pojawia się również u młodszych osób. Jakie są przyczyny, objawy oraz metody leczenia tej dolegliwości?

Co to jest zwyrodnienie stawu kolanowego (gonartroza)?

Gonartroza to choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego, polegająca na postępującym zużyciu chrząstki stawowej, która odpowiada za amortyzację i prawidłowe funkcjonowanie stawu. W wyniku jej degradacji dochodzi do zmniejszenia przestrzeni stawowej, co powoduje ocieranie się kości o siebie. To prowadzi do bólu, stanów zapalnych, a z czasem również do zniekształceń stawu i ograniczenia ruchomości.

Zwyrodnienie stawu kolanowego – przyczyny gonartrozy

Gonartroza najczęściej rozwija się z wiekiem. Proces starzenia się organizmu prowadzi do naturalnego zużywania się chrząstki stawowej, a wraz z upływem lat zmniejsza się zdolność stawów do regeneracji, co sprzyja rozwojowi gonartrozy.

Poza wiekiem pacjenta zwyrodnienie stawu kolanowego może mieć również inne przyczyny. Należą do nich:

Otyłość – każdy dodatkowy kilogram to większy nacisk na stawy, co może przyspieszać proces zwyrodnieniowy,

Przebyte urazy – złamania, skręcenia czy uszkodzenia więzadeł mogą prowadzić do mechanicznego uszkodzenia chrząstki stawowej, a nieleczone kontuzje lub niewłaściwa rehabilitacja również mogą mieć wpływ rozwój zmian zwyrodnieniowych,

Genetyka – osoby z rodzin, w których występują przypadki zwyrodnienia stawów, są bardziej narażone na rozwój gonartozy. Genetyczne predyspozycje wpływają na jakość chrząstki oraz sposób, w jaki stawy radzą sobie z przeciążeniami,

Rodzaj wykonywanej pracy – długotrwała praca fizyczna, zwłaszcza wymagająca częstego klękania, przysiadania lub dźwigania ciężarów, prowadzi do nadmiernego zużycia stawu i jego uszkodzeń,

Nieprawidłowa biomechanika ciała – zaburzenia w postawie, takie jak skrzywienia kręgosłupa czy koślawość kolan, powodują nierównomierne obciążenie stawów. To prowadzi do ich szybszego zużycia i powstawania zmian zwyrodnieniowych.

Zwyrodnienie stawu kolanowego – objawy

Objawy gonartrozy rozwijają się stopniowo. Najczęściej występujące symptomy to:

ból kolana, który początkowo pojawia się po wysiłku, podczas kucania czy wchodzenia po schodach, ale z czasem staje się przewlekły;

sztywność stawu, zwłaszcza po dłuższym okresie bezruchu, np. po porannym wstaniu;

trzeszczenie lub odgłos „klikania” kolana podczas ruchu;

obrzęk, będący wynikiem stanu zapalnego w obrębie stawu;

ograniczenie ruchomości, czyli stopniowe zmniejszanie zakresu ruchów w kolanie.

Diagnoza zwyrodnienia stawu kolanowego

Proces diagnozowania gonartrozy obejmuje kilka kroków, które pozwalają na dokładne określenie stopnia zaawansowania choroby oraz wykluczenie innych schorzeń stawu kolanowego. Należą do nich:

Wywiad lekarski, obejmujący pytania o objawy, ich nasilenie, czas trwania oraz czynniki, które mogą nasilać ból. Istotne są również informacje o wcześniejszych urazach kolana oraz historia rodzinna chorób stawów,

Badanie fizykalne, podczas którego lekarz ocenia ruchomość stawu kolanowego, jego stabilność oraz obecność bólu podczas ruchu,

RTG (rentgen) – pozwala on na ocenę przestrzeni stawowej, obecności wyrośli kostnych (osteofitów) oraz ewentualnych zniekształceń stawu,

Badanie ultrasonograficzne – pomocne w ocenie stanu tkanek miękkich, takich jak więzadła czy łąkotki.

W przypadku wątpliwości lub konieczności dokładniejszej oceny stawu lekarz może zlecić rezonans magnetyczny. To badanie pozwala na dokładniejsze zobrazowanie chrząstki stawowej, więzadeł i innych struktur miękkotkankowych. Czasami lekarz zleca także badania krwi w celu wykluczenia innych przyczyn bólu stawów, takich jak infekcje czy choroby autoimmunologiczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów).

Zwyrodnienie stawu kolanowego – leczenie

Leczenie gonartrozy zależy od stopnia zaawansowania choroby i obejmuje zarówno metody zachowawcze, jak i operacyjne.

Farmakologiczne leczenie gonartrozy

Podstawowym celem leczenia farmakologicznego jest łagodzenie bólu oraz zmniejszenie stanu zapalnego. Stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz leki przeciwbólowe (w formie tabletek lub maści). W niektórych przypadkach lekarz może zalecić zastrzyki dostawowe, np. z kwasu hialuronowego lub sterydów.

Operacyjne leczenie gonartrozy

W zaawansowanych przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi rezultatów, konieczna może być interwencja chirurgiczna. Najczęściej stosuje się:

artroskopię kolana (oczyszczanie stawu),

osteotomię (korekcję osi kończyny),

wszczepienie endoprotezy kolana (całkowitą wymianę stawu na sztuczny).

Zwyrodnienie stawu kolanowego – leczenie domowe

Domowe sposoby na zwyrodnienie stawów kolanowych mają na celu przede wszystkim złagodzenie objawów choroby. Chorzy mogą stosować zimne okłady na obrzęknięte kolano, odpoczywać z uniesioną kończyną, a także korzystać z maści przeciwzapalnych dostępnych bez recepty.

Jak leczyć zwyrodnienie stawu kolanowego w sposób naturalny?

Do naturalnych metod wspierających leczenie gonartozy zalicza się suplementację glukozaminą, chondroityną oraz stosowanie preparatów na bazie kolagenu. Ważne jest także dbanie o zdrową dietę i aktywność fizyczną, która nie obciąża stawów.

Rehabilitacja i ćwiczenia zwyrodnienia stawu kolanowego

W leczeniu zwyrodnienia stawu kolanowego bardzo pomocna jest fizjoterapia. Rehabilitant opracowuje indywidualny program ćwiczeń, które wzmacniają mięśnie wokół stawu kolanowego, poprawiając jego stabilizację. 

Zwyrodnienie stawu kolanowego – jakie ćwiczenia zalecają specjaliści?

Ćwiczenia wzmacniające, skupiające się na mięśniach ud i łydek.

Ćwiczenia rozciągające, które pomagają utrzymać pełny zakres ruchów w kolanie.

Niskoobciążające formy aktywności, które wzmacniają mięśnie bez nadmiernego obciążania stawu, np. pływanie i jazda na rowerze.

Regularna rehabilitacja przy zwyrodnieniu stawu kolanowego pozwala na zmniejszenie bólu, poprawę ruchomości stawu oraz opóźnienie postępu choroby.

Zwyrodnienie kolana – profilaktyka

Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju gonartrozy, warto zadbać o odpowiednią profilaktykę. Obejmuje ona:

utrzymanie prawidłowej masy ciała – unikanie nadwagi zmniejsza nacisk na stawy kolanowe,

regularną aktywność fizyczną – wzmacnianie mięśni i poprawa ruchomości stawów to klucz do ich zdrowia,

unikanie przeciążeń – długotrwałe przeciążenie stawów, np. podczas pracy fizycznej, sprzyja ich zużyciu.

Czy zwyrodnienie stawu kolanowego można wyleczyć? Podsumowanie

Zwyrodnienie stawu kolanowego to choroba przewlekła, której niestety nie można w pełni wyleczyć, bo proces zużywania się chrząstki stawowej jest nieodwracalny. Jednak istnieją różne metody leczenia, które mogą znacząco spowolnić postęp choroby, złagodzić objawy i poprawić jakość życia pacjenta. Kluczowe znaczenie ma także rehabilitacja oraz codzienna dbałość o kondycję stawów, aby zwiększyć komfort poruszania się i zmniejszyć ból.

Źródła:

Pękala P., Zwyrodnienie stawu kolanowego – choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego, https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/275826,zwyrodnienie-stawu-kolanowego-choroba-zwyrodnieniowa-stawu-kolanowego [Dostęp: 9.09.2024]

Szczygłowski J., Zwyrodnienia narządu ruchu, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020

Górecki A., Uszkodzenie stawu kolanowego, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2002

Kacprzak B., Urazy stawu kolanowego,  PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023

Messier S. P., Gutekunst D. J., Davis C., Devita P., Weight loss reduces knee-joint loads in overweight and obese older adults with knee osteoarthritis, „Arthritis Rheum.” 2005, nr 52, s. 2026–2032.

Uszkodzenie więzadła pobocznego piszczelowego (MCL) to jedno z najczęstszych urazów kolana, szczególnie wśród osób aktywnych fizycznie oraz uprawiających sporty kontaktowe. Jakie są jego przyczyny, objawy, metody leczenia oraz rehabilitacji?

Uszkodzenie więzadła pobocznego piszczelowego (MCL) – charakterystyka i stopnie urazów

Więzadło poboczne piszczelowe (MCL) jest jednym z głównych więzadeł stabilizujących kolano, które zapobiega nadmiernemu zginaniu stawu na zewnątrz, czyli w kierunku bocznym. MCL przebiega wzdłuż wewnętrznej strony kolana, łącząc kość udową z piszczelą, a jego rolą jest stabilizowanie stawu przy ruchach skrętnych i bocznych. Ze względu na swoją lokalizację i funkcję, jest narażone na uszkodzenia. 

Do kontuzji MCL najczęściej dochodzi podczas aktywności fizycznej, wymagającej szybkich zmian kierunku ruchu.  Są one również wynikiem bezpośrednich uderzeń w boczną część kolana. Uszkodzenia MCL stawu kolanowego klasyfikuje się w trzystopniowej skali, w której kryterium jest nasilenie urazu.

I stopień – lekkie naciągnięcie więzadła

Stopień I to najłagodniejsza forma urazu, charakteryzująca się lekkim naciągnięciem włókien więzadła. Pacjenci zazwyczaj odczuwają umiarkowany ból po wewnętrznej stronie kolana, ale nie występuje widoczna niestabilność stawu. Kolano przeważnie zachowuje swoją funkcjonalność, choć może pojawić się lekka sztywność i obrzęk. Leczenie zazwyczaj polega na odpoczynku, stosowaniu lodu i unieruchomieniu kolana, a czas powrotu do pełnej aktywności jest stosunkowo krótki.

II stopień – częściowe rozerwanie więzadła

Przy uszkodzeniach II stopnia dochodzi do częściowego rozerwania włókien więzadła. Objawy są bardziej wyraźne – ból jest silniejszy, a czasem towarzyszy mu też znaczny obrzęk i trudności z chodzeniem. Charakterystyczna jest także umiarkowana niestabilność kolana, zwłaszcza przy próbach ruchu na boki. W przypadku takiego urazu konieczne staje się dłuższe unieruchomienie stawu, rehabilitacja oraz podawanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.

III stopień – całkowite rozerwanie więzadła

Uraz więzadła pobocznego piszczelowego III stopnia to całkowite rozerwanie, które prowadzi do znacznej niestabilności kolana, powodując silny ból. W takim przypadku konieczne może być leczenie operacyjne, a rekonwalescencja znacznie się wydłuża i obejmuje intensywną rehabilitację.

Uszkodzenie MCL – objawy

Objawy uszkodzenia więzadła pobocznego piszczelowego (MCL) różnią się w zależności od stopnia nasilenia urazu. W przypadku tego rodzaju kontuzji symptomy zazwyczaj koncentrują się wokół przyśrodkowej (wewnętrznej) strony kolana, gdzie znajduje się więzadło MCL. 

Do najczęstszych objawów uszkodzenia więzadła pobocznego piszczelowego należą:

ból po wewnętrznej stronie kolana,

obrzęk, 

sztywność stawu kolanowego,

niestabilność – uczucie „uciekania” kolana,

trudności z chodzeniem,

trzeszczenie lub „klikanie” w kolanie.

Uraz więzadła pobocznego piszczelowego – przyczyny

Uszkodzone więzadło poboczne piszczelowe (MCL) to wynik przeciążenia struktur stawowych, czego przyczyną są:

kontuzje sportowe podczas gry w piłkę nożną, koszykówkę czy jazdę na nartach, 

nagłe ruchy skrętne i boczne,

bezpośredni uraz mechaniczny w boczną część kolana,

zbyt intensywny trening, 

nadmierna masy ciała,

zbyt ciężka praca fizyczna, 

zaburzenia biomechaniczne, takie jak koślawość kolan, płaskostopie czy nierównomierne obciążenie nóg, 

zmęczenie mięśni otaczających staw kolanowy,

wypadki i upadki, zwłaszcza w wyniku poślizgnięć.

Diagnostyka uszkodzenia MCL

Proces diagnostyczny uszkodzenia MCL zazwyczaj obejmuje wywiad lekarski oraz badania fizykalne. Szczególną uwagę zwraca się na testy obciążeniowe kolana, takie jak test stresu na więzadło MCL (valgus stress test). 

Podczas tego badania lekarz wywiera nacisk na kolano w pozycji zgięcia, aby sprawdzić, czy więzadło jest w stanie utrzymać stabilność stawu. 

W zależności od stopnia bólu i niestabilności, test umożliwia sprawdzenie, jak poważnie uszkodzone jest więzadło. 

Poza tym lekarz może także zlecić wykonanie zdjęcia rentgenowskiego RTG, rezonansu magnetycznego (MRI) czy USG kolana.

Uszkodzenie MCL kolana – leczenie

Jak leczyć więzadło poboczne piszczelowe? W zależności od stopnia uszkodzenia oraz odczuwalnych objawów stosuje się różne metody leczenia – od zachowawczych po interwencje chirurgiczne.  Celem jest złagodzenie bólu, przywrócenie pełnej funkcjonalności kolana oraz zapobieganie niestabilności stawu. 

Uszkodzenie MCL – leczenie farmakologiczne

Leki łagodzą ból i zmniejszają stan zapalny w okolicy uszkodzonego więzadła. Najczęściej stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak ibuprofen czy naproksen, które zmniejszają obrzęk oraz łagodzą dolegliwości bólowe. W przypadku silniejszego bólu lekarz może zalecić iniekcje dostawowe z kortykosteroidami.

Leczenie operacyjne MCL

Operację uszkodzonego MCL zaleca się w przypadkach poważnych urazów III stopnia, a także wtedy, gdy uszkodzeniu więzadła towarzyszą inne urazy stawu kolanowego, np. zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL). Leczenie chirurgiczne polega na zszyciu więzadła lub jego rekonstrukcji za pomocą przeszczepu więzadła (np. autoprzeszczepu z własnych ścięgien pacjenta lub przeszczepu od dawcy). 

Leczenie domowe uszkodzonego więzadła pobocznego piszczelowego

Łagodne urazy MCL (I i II stopnia) w wielu przypadkach można wyleczyć samodzielnie, stosując domowe sposoby. Kluczowym elementem takiego leczenia jest metoda RICE, która pomaga zmniejszyć obrzęk i ból. Co dokładnie kryje się pod tym skrótem?

Odpoczynek (Rest), czyli unikanie nadmiernego obciążania kolana, zwłaszcza w pierwszych dniach po urazie.

Lód (Ice) – stosowanie zimnych okładów na kolano kilka razy dziennie przez 20 minut w celu zmniejszenia obrzęku.

Kompresja (Compression) – zastosowanie elastycznych bandaży lub opasek uciskowych, aby ustabilizować kolano i zredukować obrzęk.

Uniesienie (Elevation) – trzymanie nogi uniesionej powyżej poziomu serca, co również zmniejsza opuchliznę.

W przypadku mniejszych urazów zaleca się zakładanie ortez stabilizujących kolano, które pozwalają na kontrolowane obciążanie stawu, zmniejszając ryzyko dalszych uszkodzeń.

Leczenie naturalne MCL

Niektórzy pacjenci zastanawiają się, jak przyspieszyć regenerację więzadeł. Pomocne okazują się naturalne metody wspomagające leczenie MCL, takie jak suplementacja kolagenu, glukozaminy i chondroityny. Wspierają regenerację tkanek i poprawiają stan stawów. Dodatkowo zastosowanie diety bogatej w kwasy tłuszczowe omega-3 również przyspiesza proces gojenia i wspiera regenerację więzadła. 

Rehabilitacja urazów więzadła pobocznego piszczelowego

Pierwszy etap rehabilitacji rozpoczyna się zaraz po urazie. Jego celem jest odciążenie kolana poprzez ograniczenie aktywności fizycznej, stosowanie ortez stabilizujących oraz lodowych okładów. 

Po ustabilizowaniu stawu i zmniejszeniu bólu następuje stopniowe przywracanie pełnego zakresu ruchu w kolanie. W kolejnych krokach fizjoterapeuci wzmacniają mięśnie otaczające kolano i pracują nad poprawą propriocepcji, czyli zdolności stawu do odczuwania pozycji i ruchu. 

Natomiast powrót do pełnej aktywności sportowej następuje dopiero wtedy, gdy kolano jest w pełni stabilne, a mięśnie otaczające staw zostały dostatecznie wzmocnione.

Ile czasu goi się naderwane więzadło?

Czas potrzebny na pełną rehabilitację waha się od 2 tygodni do kilku miesięcy i zależy od stopnia uszkodzenia więzadła MCL. W przypadku urazów I stopnia rehabilitacja zwykle trwa od 2 do 4 tygodni. Przy poważniejszych urazach (II i III stopnia) może ona zająć 6-12 tygodni lub jeszcze dłużej, zwłaszcza jeśli konieczna była interwencja chirurgiczna.

Uszkodzenie więzadła MCL – podsumowanie 

Uszkodzenie więzadła pobocznego piszczelowego (MCL) to częsta kontuzja, zwłaszcza wśród osób aktywnych fizycznie oraz uprawiających sporty kontaktowe. Powoduje ból, ograniczenie ruchomości i niestabilność stawu. Aby postawić diagnozę, trzeba przeprowadzić badania, które pozwalają ocenić stopień uszkodzenia i wykluczyć inne kontuzje. Natomiast najważniejszym elementem procesu leczenia jest rehabilitacja, która umożliwia przywrócenie pełnej funkcjonalności stawu oraz zapobiega nawrotom kontuzji. 

Bibliografia:

Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.

Śmigielski R. Mioduszewski A. Rekonstrukcja więzadła pobocznego piszczelowego uszypułowanym dystalnie ścięgnem mięśnia smukłego. Acta Clinica 2002 2: 146-150.