Schorzenia

Złamanie kości, które może być wynikiem bezpośredniego uderzenia, upadku, wypadku lub choroby znacząco wpływa na jakość życia. Podpowiadamy, jak udzielić pierwszej pomocy podczas złamania oraz jak diagnozować i leczyć urazy kości.  

Rodzaje złamań kości

Złamania można klasyfikować na różne sposoby w zależności od ich charakterystyki, przyczyny oraz skutków dla tkanki kostnej i otaczających tkanek. Najczęściej dzielimy je na:

Złamania proste – cechują się jednolitym pęknięciem kości bez uszkodzenia skóry. Są stosunkowo łatwe w leczeniu i zazwyczaj nie wymagają interwencji chirurgicznej,

Złamania skomplikowane – występują, gdy złamana kość uszkadza otaczające tkanki, naczynia krwionośne lub nerwy. Często wymagają skomplikowanego leczenia, w tym operacji, by naprawić szkody i uniknąć poważnych komplikacji,

Złamania zamknięte – skóra nad złamaniem pozostaje nienaruszona, co zmniejsza ryzyko infekcji. Wymaga jednak dokładnej diagnozy, by ocenić stopień uszkodzenia kości,

Złamania otwarte – kość przebija skórę, tworząc otwartą ranę. Taki typ złamania niesie za sobą wysokie ryzyko infekcji i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej,

Złamania ze zwichnięciem – są to złamania, w których dochodzi nie tylko do pęknięcia kości, ale również do przemieszczenia fragmentów kości względem siebie, co często wiąże się ze zwichnięciem w stawie. Leczenie takich złamań jest bardziej skomplikowane i często wymaga interwencji chirurgicznej,

Złamania zmiażdżeniowe – charakteryzują się zniszczeniem i zmiażdżeniem tkanki kostnej, często występując w wyniku silnego nacisku, jak np. w wypadkach drogowych. Mogą dotyczyć różnych części ciała, ale szczególnie narażone są kości kręgosłupa i kończyn,

Złamania patologiczne – są to złamania, które występują w kościach osłabionych przez inne choroby, takie jak osteoporoza czy nowotwory kości. Nie wymagają zazwyczaj dużego urazu, by doszło do złamania.

Objawy złamania kości 

Rozpoznanie złamania kości często opiera się na zestawie charakterystycznych objawów, które mogą się różnić w zależności od lokalizacji i rodzaju złamania. Jednak istnieją pewne wspólne sygnały, na które warto zwrócić uwagę. Oto najbardziej typowe objawy złamania kości.

Ból – może być ostry, przeszywający, nasilający się przy próbie poruszenia poszkodowaną kończyną lub dotknięciu obszaru złamania. 

Deformacja – kończyna lub dotknięty obszar mogą wyglądać na nienaturalnie zagięty albo wykrzywiony, co jest wyraźnym znakiem, że kość została złamana i przemieszczona. 

Obrzęk i zasinienie – wokół miejsca złamania często pojawia się obrzęk, który może rozwinąć się szybko po urazie. Obrzękowi czasem towarzyszy zasinienie lub zaczerwienienie skóry, wynikające z krwawienia podskórnego i reakcji zapalnej organizmu na uraz.

Utrata funkcji kończyny – poszkodowany może mieć trudności z poruszaniem się, nie być w stanie unieść ciężaru lub wykonywać ruchów, które były możliwe przed urazem. 

Nieprawidłowa ruchomość – w przypadku niektórych złamań, szczególnie złamań otwartych lub skomplikowanych, może dojść do nieprawidłowej ruchomości w miejscu, gdzie zazwyczaj nie występują stawy. Jest to sygnał, że kość została złamana w sposób, który pozwala jej fragmentom przemieszczać się w sposób nienaturalny.

Na czym polega pierwsza pomoc w przypadku złamania kości?

Poniżej przedstawiamy najważniejsze kroki, które należy podjąć w przypadku podejrzenia złamania kości.

Złamanie zamknięte

Oceń sytuację i zabezpiecz miejsce wypadku.

Stabilizuj złamaną kończynę, używając dostępnych środków (np. deski, gałęzie, rolowane czasopisma), aby unieruchomić obszar powyżej i poniżej miejsca złamania. Staraj się nie przemieszczać kończyny więcej, niż jest to konieczne.

Pomóż poszkodowanemu zająć najbardziej komfortową pozycję, zwracając uwagę, aby nie wywierać ciśnienia na złamaną kończynę.

Zadzwoń po pogotowie ratunkowe lub zapewnij transport do najbliższego szpitala.

Obserwuj poszkodowanego w przypadku wystąpienia wstrząsu lub innych komplikacji, takich jak utrata przytomności, trudności z oddychaniem czy bladość skóry.

Co zrobić przy złamaniu otwartym?

Zabezpiecz miejsce wypadku i oceń sytuację. 

Użyj czystego opatrunku lub bandaża do delikatnego przykrycia rany, aby zmniejszyć ryzyko infekcji. Nie próbuj czyścić rany ani wkładać wystających kości do środka.

Unieruchom obszar wokół złamania, starając się nie wywierać bezpośredniego nacisku na ranę. Użyj improwizowanych szyn lub opatrunków stabilizujących kończynę.

Jeśli występuje obfite krwawienie, delikatnie dociskaj czysty bandaż lub materiał bezpośrednio dookoła rany, unikając nacisku na miejsce złamania.

Wezwij pomoc medyczną lub przetransportuj poszkodowanego do szpitala.

Monitoruj funkcje życiowe poszkodowanego, zapewniając wsparcie i komfort do czasu przybycia pomocy medycznej.

W obu przypadkach ważne jest, aby nie podawać poszkodowanemu jedzenia ani picia, jeśli istnieje możliwość, że będzie wymagał operacji. Należy również pamiętać, że złamania mogą powodować intensywny ból oraz stres, dlatego wsparcie psychiczne i zachowanie spokoju mają istotne znaczenie dla zapewnienia poszkodowanemu najlepszej opieki do czasu przybycia profesjonalnej pomocy medycznej.

Diagnostyka złamanych kości

Najważniejsze metody diagnostyczne stosowane w przypadku podejrzenia złamania kości to:

badanie fizykalne przeprowadzone przez lekarza,

RTG,

CT (tomografia komputerowa),

MRI (rezonans magnetyczny).

Leczenie złamań kości

Leczenie złamań kości to nie tylko złączenie złamanej kości i przywrócenie jej prawidłowej funkcji, ale również minimalizacja bólu i dyskomfortu oraz zapobieganie długoterminowym powikłaniom. Do głównych metod leczenia stosowanych w przypadku złamań kości należą:

Unieruchomienie opatrunkiem gipsowym, szyną, stabilizatorem lub ortezą, 

Operacja – jest konieczna, aby ustawić złamaną kość w prawidłowej pozycji i stabilizować ją za pomocą metalowych elementów, takich jak śruby, płytki, druty czy pręty, 

Rehabilitacja – rozpoczyna się już w pierwszych dniach po urazie lub operacji. Program rehabilitacyjny jest indywidualnie dostosowany do pacjenta i może obejmować ćwiczenia fizjoterapeutyczne, masaż, terapię manualną oraz inne metody wspomagające proces leczenia, 

Leczenie farmakologiczne – łagodzi ból i zapalenia. Do najczęściej przepisywanych należą leki przeciwbólowe, przeciwzapalne niesteroidowe (NLPZ) oraz środki wspomagające proces gojenia kości. W przypadku złamań otwartych lub ryzyka infekcji zaleca się antybiotyki.

Złamanie kości – jak długo się zrasta? Etapy gojenia złamanej kości 

Proces gojenia złamanej kości rozpoczyna się od fazy zapalnej, gdzie obrzęk i skrzep krwi wokół urazu inicjują regenerację. 

Następnie, w fazie tworzenia zrostu kostnego, organizm buduje miękki kalus, który stabilizuje kość –  w tym czasie unieruchomienie jest kluczowe. 

Miękki kalus stopniowo twardnieje w fazie kostnienia, przywracając kości wytrzymałość przez okres od kilku tygodni do kilku miesięcy. 

W końcowej fazie remodelingu twardy kalus jest zastępowany przez normalną tkankę kostną, co przywraca naturalną strukturę i funkcję kości. Ten etap może trwać nawet kilka lat, jednak większość funkcji kończyny zostaje przywrócona znacznie wcześniej.

Jak wspomagać proces gojenia i zrostu kości?

Ściśle przestrzegaj zaleceń lekarza dotyczących unieruchomienia złamanego obszaru. 

Spożywaj pokarmy bogate w wapń, witaminę D i magnez, co przyspiesza proces gojenia. 

Rzuć palenie.

Daj swojemu ciału czas na odpoczynek. 

Po zaleceniu przez lekarza rozpocznij fizjoterapię. 

Utrzymuj zdrową wagę.

Powikłania po złamaniach kości 

Powikłania po złamaniach kości mogą wpływać na proces gojenia i ogólny wynik leczenia. Jakie są najczęstsze powikłania występujące po złamaniach kości? To m.in.:

Zakażenia bakteryjne,

Zaburzenia zrostu kości,

Zespół ciasnoty przedziałów – jest to stan, w którym zwiększone ciśnienie wewnątrz zamkniętej przestrzeni anatomicznej (przedziału mięśniowego) uciska na mięśnie, naczynia krwionośne i nerwy. Może to prowadzić do trwałego uszkodzenia tkanek i wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej,

Zrosty i przykurcze stawowe, które są wynikiem niewłaściwej rehabilitacji,

Rozwój lub pogłębienie osteoporozy;

Zespół bolesnego zrostu kości – charakteryzuje się silnym bólem, obrzękiem, zmianami w kolorze skóry i zaburzeniami funkcji kończyny. Wymaga kompleksowego leczenia, w tym leków przeciwbólowych, fizjoterapii i wsparcia psychologicznego.

Co to jest złamanie oraz jakie są rodzaje złamań – podsumowanie

Złamania kości są poważnymi urazami, które wymagają odpowiedniego i często długotrwałego leczenia. Kluczowym aspektem jest szybka i dokładna diagnoza, która umożliwia wdrożenie odpowiedniej terapii i minimalizowanie ryzyka powikłań. Prawidłowo przeprowadzona pierwsza pomoc, precyzyjnie dostosowane leczenie oraz skoncentrowana na pacjencie rehabilitacja mająca na celu wzmocnienie kości po złamaniu, są fundamentami skutecznego procesu leczenia złamań kości.

Bibliografia:

pod redakcją Andrzeja Szczeklika i Piotra Gajewskiego, Choroby wewnętrzne – kompendium, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna 2009.

pod redakcją Damiana Kusza, Kompendium ortopedii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2009.

pod red. prof. dr hab. med. Henryka Zwierzchowskiego, Zarys ortopedii, traumatologii i rehabilitacji narządu ruchu, Wydawnictwo Akademia Medyczna, Łódź 1995.

pod redakcją Juliusza Jakubaszki, ABC postępowania w urazach, Wydawnictwo Medyczne Górnicki 2008, wydanie polskie.

prof. dr hab. med. Tomasz Żuk, dr hab. med. Artur Dziak, dr med. Andrzej Gusta, Podstawy ortopedii i traumatologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2001.

prof. dr hab. med. Tadeusz Szymon Gaździk, Ortopedia i traumatologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2005.

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Co mają ze sobą wspólnego osteoporoza i zwapnienie naczyń krwionośnych? Choć na pierwszy rzut oka wydaje się, że niewiele, to tylko pozory. Kluczem jest metabolizm wapnia w organizmie człowieka. Co robić, aby zapobiec obu chorobom? Sprawdzamy!

Czynniki ryzyka osteoporozy – kto jest najbardziej narażony?

Na rozwój osteoporozy najbardziej narażone są osoby:

z predyspozycjami genetycznymi;

należące do rasy białej i żółtej (zwłaszcza kobiety);

mężczyźni po 65. roku życia;

kobiety po menopauzie, gdy poziom estrogenów spada;

z nieodpowiednią dietą, ubogą w wapń i witaminę D;

z niewielką aktywnością fizyczną;

stosujące używki – alkohol i papierosy;

przewlekle chore na reumatoidalne zapalenie stawów, choroby tarczycy, choroby nerek;

długotrwałe stosujące leki kortykosteroidowe.

Jakie są przyczyny demineralizacji kości?

Demineralizacja kości, która prowadzi do osteoporozy, charakteryzuje się stopniową utratą minerałów, zwłaszcza wapnia. Skutkuje to osłabieniem kości i zwiększeniem ich podatności na złamania. Co sprawia, że kości tracą minerały i ulegają osłabieniu?

Kości działają jak „magazyn” wapnia w organizmie. Ten minerał jest niezbędny do utrzymania ich mocnej i zdrowej struktury. Gdy poziom wapnia we krwi spada, organizm rozpoczyna proces demineralizacji kości, aby uzupełnić ten deficyt, co w dłuższej perspektywie prowadzi do ich osłabienia. 

Na regulację gęstości kości wpływają także hormony, zwłaszcza estrogen i testosteron oraz parathormon i kalcytonina, które regulują poziom wapnia w organizmie. Spadek poziomu estrogenów u kobiet po menopauzie oraz niski poziom testosteronu u mężczyzn mogą również przyczyniać się do demineralizacji kości.

Kolejnym powodem jest dieta uboga w wapń i witaminę D, które są niezbędne do absorpcji wapnia i jego odpowiedniego wykorzystania w organizmie oraz brak regularnej aktywności fizycznej. 

Oprócz tego czynniki genetyczne, przewlekłe choroby, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, choroby tarczycy i zaburzenia gospodarki mineralnej, zażywanie niektórych leków, w tym kortykosteroidów, palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu mogą także prowadzić do przyspieszonej demineralizacji kości.

Jak wygląda proces zwapnienia naczyń krwionośnych?

Zwapnienie naczyń krwionośnych jest procesem patologicznym, w którym dochodzi do odkładania się soli wapnia w ścianach naczyń krwionośnych. Rozpoczyna się od uszkodzeń śródbłonka, czyli warstwy komórek wyściełających wnętrze naczyń krwionośnych. Powodują go wysoki poziom cholesterolu, palenie tytoniu, wysokie ciśnienie krwi oraz stany zapalne. Uszkodzenie to prowadzi do reakcji zapalnej i akumulacji lipidów, co stwarza warunki sprzyjające odkładaniu się wapnia.

W obrębie zmienionych zapalnie miejsc w naczyniach powstaje tzw. blaszka miażdżycowa. W efekcie w takim środowisku powstają komórki typu osteoblastycznego, które są zdolne do odkładania wapnia. Prowadzi to do stwardnienia i utraty elastyczności naczyń krwionośnych, czego skutkiem jest rozwój chorób sercowo-naczyniowych, w tym miażdżycy.

Jak zmienia się metabolizm wapnia w organizmie człowieka? 

Metabolizm wapnia w organizmie człowieka jest dynamicznym procesem, który ulega zmianom na przestrzeni całego życia. Te zmiany są związane z różnymi fazami wzrostu, rozwoju i starzenia się organizmu, a także z potrzebami metabolicznymi i fizjologicznymi w różnych okresach życia.

Dzieciństwo 

W dzieciństwie zapotrzebowanie na wapń jest szczególnie wysokie, ponieważ jest to okres intensywnego wzrostu i mineralizacji kości. W tym czasie organizm wykazuje wysoką efektywność w absorpcji wapnia z diety, co wspomaga szybki wzrost kości i ich gęstość. 

Wczesna dorosłość

We wczesnej dorosłości osiąga się szczytową masę kostną – maksymalną gęstość i siłę kości, co zwykle ma miejsce między 25. a 30. rokiem życia. W tym okresie równowaga między budową a rozkładem tkanki kostnej jest stosunkowo stabilna. 

Średni wiek i menopauza

W średnim wieku, zwłaszcza u kobiet po menopauzie, zaczyna dominować proces rozkładu kości nad jej budową, co jest spowodowane spadkiem poziomu estrogenów. 

Wiek dojrzały

W późniejszym wieku zmniejsza się zdolność organizmu do wchłaniania wapnia z diety, co jest częściowo spowodowane spadkiem produkcji i aktywności witaminy D. Ponadto w miarę starzenia organizmu, zmniejsza się również efektywność nerek w przetwarzaniu wapnia, co może prowadzić do jego strat z moczem. 

Badanie na osteoporozę – jak wygląda profilaktyka osteoporozy?

Badania wykrywające osteoporozę oraz profilaktyka tej choroby zmniejszają ryzyko złamań i poprawiają jakość życia osób w każdym wieku. Jakie są dostępne badania na osteoporozę?

Kalkulator FRAX – umożliwia ocenę ryzyka wystąpienia złamania osteoporotycznego w ciągu najbliższych 10 lat – jest szeroko dostępny w internecie.

Densytometria kości (DXA) jest złotym standardem w diagnostyce osteoporozy. To nieinwazyjny test, który mierzy gęstość mineralną kości (BMD) w różnych częściach ciała, najczęściej w kręgosłupie i biodrze. Wyniki są porównywane ze średnimi wartościami dla młodej populacji zdrowej (T-score) oraz z oczekiwanymi wartościami dla wieku pacjenta (Z-score), co pozwala na ocenę ryzyka złamań.

Badanie krwi i moczu pomaga zidentyfikować niedobory witamin i minerałów (np. wapnia i witaminy D), a także monitorować efekty leczenia.

Osteoporoza – jak zapobiec chorobie? 

Dieta bogata w wapń i witaminę D jest podstawą profilaktyki osteoporozy. 

Wapń to kluczowy składnik dla budowy i utrzymania mocnych kości, podczas gdy witamina D jest niezbędna do prawidłowej absorpcji wapnia. 

Źródło wapnia stanowią produkty mleczne, zielone warzywa liściaste i wzbogacone produkty spożywcze. 

Witaminę D można czerpać z ekspozycji na słońce, tłustych ryb, jaj i wzbogaconych produktów spożywczych. Unikanie czynników ryzyka, zwłaszcza palenia tytoniu i nadmiernego spożycia alkoholu, jest również istotne.

Oprócz tego znaczenie ma także regularna aktywność fizyczna, szczególnie ćwiczenia obciążające (takie jak chodzenie, bieganie, ćwiczenia siłowe), które wspomagają budowę i utrzymanie masy kostnej. 

Osteoporoza – jak leczyć?

Najczęściej w przypadku diagnozy osteoporozy, istnieje kilka opcji leczenia mających przede wszystkim na celu zmniejszenie ryzyka złamań. 

Leki przeciwresorpcyjne, takie jak bisfosfoniany, są przepisywane, aby spowolnić utratę masy kostnej. 

Leki anaboliczne, które stymulują budowę kości, mogą być stosowane w niektórych przypadkach. 

Terapia hormonalna może być opcją dla kobiet w okresie menopauzy.

Podsumowanie

Osteoporoza i zwapnienie naczyń krwionośnych, mimo że na pierwszy rzut oka mogą wydawać się ze sobą niezwiązane, ściśle korelują z zaburzeniami w metabolizmie wapnia oraz współdzielą szereg czynników ryzyka. Współczesne podejścia diagnostyczne pozwalają jednak na wczesne wykrywanie i monitorowanie osteoporozy. W przypadku diagnozy dostępne są skuteczne opcje leczenia, które mogą zmniejszyć ryzyko złamań i poprawić komfort życia.

Bibliografia:

Bolanowski J., Bolanowski M.; „Znaczenie wapnia i witaminy D w profilaktyce i leczeniu osteoporozy”; Adv Clin Exp Med 2005.

Pluskiewicz W., Osteoporoza. Choroba współczesnej cywilizacji. Zestaw edukacyjny dla pacjenta z osteoporozą.

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Łąkotka ze względu na swoją funkcję i położenie jest szczególnie narażona na różnego rodzaju urazy. Uszkodzenie łąkotki może spotkać każdego. Czy da się przed tym ustrzec? Jak boli uszkodzona łąkotka? A jeśli pęknie, jak można ją leczyć? Wyjaśniamy w artykule!

Łąkotka – co to jest i jakie pełni funkcje?

Łąkotka to część stawu kolanowego, zbudowana z elastycznej i jednocześnie wytrzymałej struktury chrzęstno-włóknistej w kształcie półksiężyca. Gdzie jest łąkotka w kolanie? Zacznijmy od tego, że wyróżniamy dwie łąkotki: przyśrodkową (znajdującą się po wewnętrznej stronie kolana) oraz boczną (położoną po zewnętrznej stronie kolana). 

Funkcje łąkotki:

pochłanianie uderzeń i wibracji, które występują podczas chodzenia, biegania czy skakania;

utrzymanie stabilności kolana w różnych płaszczyznach ruchu;

wspomaganie równomiernego rozprowadzania mazi stawowej, która zmniejsza tarcie między powierzchniami stawowymi;

równomierny rozkład ciężaru ciała na staw kolanowy.

Przyczyny uszkodzenia łąkotki w kolanie

Uszkodzenia łąkotek to wbrew pozorom dość powszechny problem i to nie tylko wśród sportowców. Łąkotkę w kolanie można uszkodzić z wielu przyczyn, zarówno w wyniku urazów bezpośrednich, jak i stopniowych przeciążeń. Najczęstszymi są:

urazy sportowe;

długotrwałe lub powtarzające się przeciążenia stawu kolanowego;

zmiany zwyrodnieniowe np. torbiele łąkotek;

niewłaściwe ustawienie stopy i kolana podczas ruchu;

wykonywanie ćwiczeń fizycznych lub nierównowaga mięśniowa;

bezpośredni uraz, np. uderzenie w kolano.

Objawy uszkodzenia łąkotki – jak boli uszkodzona łąkotka?

Zastanawiasz się, jak wygląda uszkodzenie łąkotki? Objawy, choć mogą znacznie różnić się intensywnością i charakterem, najczęściej obejmują:

Ból w kolanie – może być ostry i nagły (jak w przypadku urazu) lub tępy i narastający, gdy występuje przy uszkodzeniach degeneracyjnych. Ból nasila się podczas aktywności fizycznej, zwłaszcza przy ruchach wymagających zginania i prostowania kolana, a także podczas obrotów z obciążeniem. Może być również odczuwany przy wstawaniu po dłuższym siedzeniu,

Obrzęk spowodowany gromadzeniem się płynu w stawie kolanowym – zwykle pojawia się w ciągu pierwszych kilku godzin po urazie, ale może też narastać stopniowo w przypadku uszkodzeń degeneracyjnych,

Uczucie zablokowania lub „przeskakiwania” w stawie kolanowym – przez co pełne prostowanie nogi jest utrudnione lub niemożliwe,

Trudności w zginaniu i prostowaniu kolana,

Uczucie niestabilności stawu kolanowego, zwłaszcza podczas stania, chodzenia lub biegania. 

Najczęstsze rodzaje uszkodzenia łąkotki

Jak rozpoznać uszkodzenie łąkotki? Nie jest to proste, ponieważ można ją uszkodzić w różny sposób. Zazwyczaj są to pęknięcia, uszkodzenia degeneracyjne, urazy z odłączeniem fragmentu łąkotki (odłamy) czy zwichnięcia. Uszkodzenia łąkotki można sklasyfikować na podstawie ich lokalizacji w stawie kolanowym. 

Najczęstsze typy uszkodzenia łąkotki

Rogu tylnego łąkotki przyśrodkowej – objawia się bólem podczas kucania i wykonywania ruchów rotacyjnych.

Centralnej części łąkotki przyśrodkowej – często spotykane przy skręceniach kolana, szczególnie gdy towarzyszy im uszkodzenie bocznego więzadła piszczelowego. Może to prowadzić do powstania torbieli okołołąkotkowej.

Rogu przedniego łąkotki przyśrodkowej – typowe dla osób często wykonujących ruchy kopnięć i przeprostów w kolanie, np. piłkarzy. Objawy obejmują ból w przedniej i przyśrodkowej części stawu kolanowego.

Łąkotki bocznej – w tym przypadku ból w bocznej części kolana może pojawiać się po intensywnej aktywności fizycznej lub nawet podczas zwykłego chodzenia i przeciążenia. Osoby z koślawością kolan mogą być bardziej narażone na uszkodzenia łąkotki bocznej, która podobnie jak łąkotka przyśrodkowa, może ulegać uszkodzeniu w swojej części przedniej, centralnej lub tylnej.

Uszkodzona łąkotka – leczenie

Leczenie łąkotki zależy od przyczyny i rodzaju uszkodzenia. Podczas konsultacji ortopedycznej specjalista dobierze najlepszą metodę powrotu do zdrowia i pełnej sprawności. 

Uszkodzona łąkotka – leczenie zachowawcze

W przypadku mniej poważnych uszkodzeń łąkotki, takich jak niewielkie pęknięcia bez znacznego przemieszczenia, często stosuje się leczenie zachowawcze. Ma ono złagodzić stan zapalny, wspierać proces gojenia i regeneracji tkanki, a także zminimalizować dolegliwości bólowe. 

Wśród stosowanych technik leczenia znajduje się terapia zimnem, czyli miejscowa krioterapia.

Ważnym aspektem redukcji obrzęków jest także wykorzystanie presoterapii i drenażu limfatycznego. 

Regenerację tkankową wspomagają natomiast magnetoterapia, laseroterapia oraz terapia wykorzystująca fale radiowe, na przykład system INDIBA. 

Efekt przeciwbólowy i przeciwzapalny zapewnia fonoforeza. 

Objawy związane z uszkodzeniem łąkotki, w tym ból łąkotki przyśrodkowej i stany zapalne wywołane uszkodzeniem, mogą być również łagodzone poprzez kinezyterapię. 

Ułatwieniem w regeneracji może okazać się stosowanie wałków do rolowania (foam rolling) oraz kinesiotaping. 

Leczenie operacyjne uszkodzonej łąkotki

W przypadku bardziej poważnych uszkodzeń, takich jak duże pęknięcia, odłamy łąkotki lub uszkodzenia, które nie reagują na leczenie zachowawcze, może być konieczna interwencja chirurgiczna. Techniki operacyjne różnią się w zależności od rodzaju i lokalizacji uszkodzenia, ale często obejmują artroskopię kolana, czyli procedurę minimalnie inwazyjną, która pozwala na naprawę lub usunięcie uszkodzonych części łąkotki. Często przeprowadza się także:

meninscectomię, czyli wycięcie łąkotki częściowe lub całkowite,  

procedurę naprawczą, czyli zszycie, co jednak jest uciążliwe z uwagi na konieczność noszenia ortezy i dłuższy okres rekonwalescencji,

przeszczep, czyli zastąpienie uszkodzonej łąkotki nową, wykonaną ze specjalnego tworzywa.

Zalecenia podczas leczenia uszkodzonej łąkotki

Podczas rekonwalescencji, niezależnie od metody leczenia, należy:

unikać intensywnego obciążania stawu kolanowego – biegania, skakania, przysiadów i kucania;

ograniczyć ruchy powodujące rotację w kolanie;

ostrożnie wchodzić po schodach;

zrezygnować z ciężkich prac fizycznych;

ograniczyć długotrwałe stanie;

równomiernie rozkładać ciężar niesionych przedmiotów.

Uszkodzona łąkotka – ile trwa leczenie?

Zastanawiasz się, jak długo trwa leczenie łąkotki? Odpowiedź na to pytanie będzie się różnić w zależności od rodzaju i rozmiaru pęknięcia, a także od metody leczenia. Jak długo zrasta się łąkotka? 

W przypadkach, gdy pęknięcie łąkotki jest niewielkie i nie wymaga interwencji chirurgicznej, leczenie zachowawcze może trwać od 4 do 8 tygodni, ale pełne odzyskanie funkcjonalności kolana może wymagać dodatkowego czasu na rehabilitację, czasem nawet do kilku miesięcy.

W sytuacjach, gdy pęknięcie łąkotki jest poważne lub nie reaguje na leczenie zachowawcze, może być konieczna interwencja chirurgiczna, taka jak artroskopia. Okres rekonwalescencji po operacji może trwać od 6 do 8 tygodni do podstawowej aktywności, ale pełny powrót do sportów lub intensywniejszych aktywności może wymagać od 3 do 6 miesięcy, zależnie od indywidualnego tempa gojenia i skuteczności procesu rehabilitacji.

Uszkodzona łąkotka – rehabilitacja

Rehabilitacja po uszkodzeniu łąkotki jest ważnym elementem procesu leczenia, niezależnie od tego, czy wprowadzono leczenie zachowawcze, czy operacyjne. Jej celem jest nie tylko przywrócenie pełnej funkcjonalności kolana, ale również zapobieganie przyszłym urazom. Program rehabilitacyjny zostaje dopasowany indywidualnie do konkretnego urazu i możliwości pacjenta. Jak może przebiegać?

Tuż po urazie lub operacji, najważniejsze jest zmniejszenie bólu i obrzęku, a także ochrona uszkodzonej łąkotki. 

W tym czasie często stosuje się zimne okłady, uniesienie kończyny i, w zależności od zaleceń lekarza, stabilizatory lub opaski kompresyjne. 

Można także wprowadzać delikatne ćwiczenia zakresu ruchu oraz ćwiczenia izometryczne, które pomagają w utrzymaniu siły mięśni bez obciążania stawu. Kolejnym krokiem jest stopniowe przywracanie pełnego zakresu ruchu w kolanie oraz praca nad poprawą siły mięśni otaczających kolano. Pozwoli to na stopniowy powrót do aktywności fizycznej.

Uszkodzenia i pęknięcia łąkotki – podsumowanie

Uszkodzenia łąkotki są powszechnym problemem i jednym z najczęstszych urazów kolana, który może dotknąć każdego, niezależnie od wieku czy poziomu aktywności fizycznej. Aby zadbać o łąkotkę, trzeba regularnie wzmacniać kolana, utrzymywać odpowiednią masę ciała oraz unikać nadmiernych obciążeń. W przypadku wystąpienia objawów sugerujących problem z łąkotką niezbędna jest konsultacja z lekarzem lub fizjoterapeutą, aby zapobiec dalszym komplikacjom i zapewnić skuteczne leczenie. Pamiętaj, że czas rekonwalescencji uszkodzonej łąkotki w kolanie zależy od rodzaju i stopnia uszkodzenia, ale także ogólnego stanu zdrowia czy wybranej metody leczenia. Zazwyczaj może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy.  

Bibliografia:

K. Ciemniewska-Gorzela, P. Bąkowski, J Naczk, R. Jakob, T. Piontek. Complex Meniscus Tears Treated with Collagen Matrix Wrapping and Bone Marrow Blood Injection: Clinical Effectiveness and Survivorship after a Minimum of 5 Years’ Follow-Up

A. Dziak, Urazy i uszkodzenia sportowe, Acta Clinica 2001, t. 1, nr 2

J. G. Kim, S. W. Han, D. H. Lee, Diagnosis and treatment of discoid meniscus, “Knee Surg Relat Res” 2016, nr 28, s. 255–262.

C. J. Moran, A. Busilacchi, C. A. Lee i in., Biological augmentation and tissue engineering approaches in meniscus surgery, „Arthroscopy” 2015, nr 31, s. 944–955.

N. Ozeki, R. Seil, AJ Krych, H. Koga. Surgical treatment of complex meniscus tear and disease: state of the art. J ISAKOS. 2021;6(1):35-45

N. Pujol, D. Salle, E. Chou i in., Platelet–rich plasma for open meniscal repair in young patients: any benefit?, “Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc” 2015, nr 23, s. 51–58.

R. Verdonk, P. Verdonk, W. Huysse i in., Tissue ingrowth after implantation of a novel, biodegradable polyurethane scaffold for treatment of partial meniscal lesions, „Am J Sports Med” 2011, nr 39, s. 774–782.

P. Verdonk, P. Beaufils, J. Bellemans i in., Successful treatment of painful irreparable partial meniscal defects with a polyurethane scaffold: two–year safety and clinical outcomes, “Am J Sports Med” 2012, nr 40, s. 844–853.

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Osteoporoza, inaczej zrzeszotnienie kości, to choroba, która kojarzy się przede wszystkim z podeszłym wiekiem. Tymczasem narażone są na nią także osoby młodsze, zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Co warto wiedzieć o osteoporozie? Wyjaśniamy!

Osteoporoza – co to jest i jakie są jej rodzaje?

Osteoporoza to bardzo powszechna choroba układu kostnego charakteryzująca się zmniejszeniem gęstości mineralnej kości i pogorszeniem ich struktury. Mówiąc prościej – u osób chorujących na osteoporozę więcej tkanki kostnej zanika niż zostaje wytworzone, dlatego kości zaczynają przypominać gąbkę. A to z kolei sprawia, że są osłabione, bardziej kruche i podatne na złamania. W zależności od przyczyn wystąpienia choroby wyróżnia się dwa główne rodzaje osteoporozy. Są to: osteoporoza pierwotna i osteoporoza wtórna.

Rodzaje osteoporozy

1. Osteoporoza pierwotna

Osteoporoza pierwotna występuje jako samodzielna choroba, a jej przyczyną są naturalne zmiany związane z procesami starzenia. Najczęściej dotyka ona osoby po 60. i 70. roku życia, a w grupie zwiększonego ryzyka są przede wszystkim seniorki. Szacuje się, że osteoporoza dotyka ponad 20% kobiet po 50. i ok. 7% mężczyzn na całym świecie.

Osteoporoza pierwotna dzieli się na dwie główne kategorie:

Osteoporoza typu I (postmenopauzalna): jest to najczęstsza forma osteoporozy pierwotnej, która występuje u kobiet po menopauzie. Spadek poziomu estrogenów w okresie przekwitania prowadzi do zwiększonej resorpcji kości, co prowadzi do szybkiej utraty masy kostnej,

Osteoporoza typu II (starcza): ta forma osteoporozy występuje u osób starszych zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn po 70. roku życia. To wynik naturalnego procesu starzenia się organizmu, w którym tempo resorpcji kości przewyższa tempo tworzenia nowej tkanki kostnej.

2. Osteoporoza wtórna

Osteoporoza wtórna występuje rzadziej niż osteoporoza pierwotna i zwykle nie jest chorobą samodzielną – to wynik innych czynników lub schorzeń, które wpływają na gęstość kostną. Mogą to być: 

przewlekłe choroby, 

stosowanie niektórych leków, 

niedobory witamin i minerałów

czy zaburzenia hormonalne.

Warto tutaj dodać, że osteoporoza wtórna może dotyczyć osób w każdym wieku, również bardzo młodych. Narażone są nie nią nawet dzieci i nastolatki, szczególnie zmagające się z problemami endokrynologicznymi i metabolicznymi, a także chorobami układu pokarmowego.

Osteoporoza – przyczyny

Wiemy już, czym jest osteoporoza, więc czas bardziej szczegółowo przeanalizować przyczyny tej choroby. W grupie zwiększonego ryzyka zachorowania na zrzeszotnienie kości są:

kobiety, głównie rasy kaukaskiej;

osoby w wieku starszym (po 60. roku życia);

osoby z rodzinną skłonnością do złamań i osteoporozy.

Warto jednak pamiętać, że osteoporoza to nie tylko choroba seniorów. Może wynikać z różnych czynników zarówno genetycznych, jak i stylu życia. Lista głównych przyczyn osteoporozy to:

naturalny proces starzenia się organizmu;

niedobór wapnia i witaminy D;

menopauza i związany z nią spadek produkcji estrogenów, które mają ochronny wpływ na kości;

nadmierna aktywność fizyczna, szczególnie w dyscyplinach o dużej intensywności;

palenie papierosów i nadużywanie alkoholu;

przewlekłe schorzenia, takie jak choroby tarczycy, choroby nerek, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) czy cukrzyca;

stosowanie niektórych leków, np. kortykosteroidów, leków przeciwpadaczkowych, przeciwzapalnych czy zwalczających nowotwory;

predyspozycje rodzinne.

Osteoporoza – objawy

Jakie są pierwsze objawy osteoporozy? To dość podstępna choroba, ponieważ przez długi czas może ona przebiegać bezobjawowo. Osoby, u których się rozwija, bardzo często nie wiedzą o tym aż do momentu, gdy dojdzie do złamania kości lub podejrzenie schorzenia pojawi się podczas innych badań profilaktycznych. Również odpowiedź na często zadawane przez pacjentów pytanie – czy osteoporoza boli – jest jednoznaczne i brzmi: „nie”. Osteoporoza objawy bólowe może dać dopiero wtedy, gdy zmiany w strukturze kości są zaawansowane i pod ich wpływem doszło do złamania kręgów.

Najpowszechniejsze objawy osteoporozy 

Zmiany postawy ciała – postawa ciała może ulec zmianie w wyniku złamań lub osłabienia kręgów, co może prowadzić do pochylenia ciała do przodu. Najbardziej charakterystyczny jest tzw. wdowi garb, widoczny na wysokości karku.

Bóle pleców – bóle w okolicach pleców, szczególnie w dolnej części kręgosłupa, mogą wynikać ze złamań kręgów, za które odpowiada osteoporoza. Zmiany bólowe tego typu często są jednak ignorowane i zrzucane na karb podeszłego wieku lub innych chorób. 

Zmniejszenie wzrostu – osteoporoza może prowadzić do utraty wzrostu związanej z kompresyjnymi złamaniami kręgów.

Skurcze mięśni – niektórzy pacjenci z osteoporozą mogą doświadczać skurczów mięśni, które mogą być spowodowane osłabieniem kości i mięśni.

Złamania podczas codziennych czynności – osoby z osteoporozą mogą łamać kości nawet podczas wykonywania codziennych czynności, takich jak kichanie, kaszel czy też podnoszenie lekkich przedmiotów.

Warto zauważyć, że nie wszyscy pacjenci z osteoporozą doświadczają wszystkich wymienionych objawów i mogą się one różnić w zależności od stopnia zaawansowania choroby i lokalizacji złamań.

Osteoporoza – leczenie

Czy osteoporoza jest wyleczalna? Niestety nie, jednak dzisiejsza medycyna pozwala na zminimalizowanie jej negatywnych skutków, szczególnie gdy zostanie ona wykryta na wczesnym etapie rozwoju, np. w wyniku przeprowadzonych badań.

Leczenie osteoporozy obejmuje przede wszystkim:

Farmakoterapię, w tym stosowanie leków wzmacniających kości i zmniejszających resorpcję tkanek kostnych. Należą do nich bisfosfoniany, selektywne modulatory receptora estrogenowego (SERMs), teriparatyd, denosumab i inne,

Suplementację wapnia i witaminy D, które są niezbędne dla zdrowych kości,

Ćwiczenia fizyczne, zwłaszcza wykonywanie ćwiczeń wzmacniających i obciążających, które pomagają w utrzymaniu masy kostnej i poprawie wytrzymałości mięśni,

Zmiany w stylu życia – rezygnacja z palenia papierosów i nadużywania alkoholu, unikanie nadmiernego spożycia kofeiny i sodu, a także utrzymanie prawidłowej wagi i zdrowej diety.

Łącząc odpowiednie leczenie ze zdrowym stylem życia, można skutecznie zarządzać osteoporozą oraz zminimalizować ryzyko jej wystąpienia.

Kto leczy osteoporozę?

Do jakiego lekarza zgłosić się w przypadku podejrzenia osteoporozy? Chorobę tę mogą leczyć różni specjaliści, jednak zwykle jest to reumatolog. W przypadku niektórych pacjentów, szczególnie w pierwszych stadiach choroby, pomocny może być także lekarz rodzinny lub geriatra. Specjalista będzie wiedział, jak przeprowadzić diagnostykę, w tym jakie badania krwi na osteoporozę wykonać. Bez względu jednak na to, kto leczy osteoporozę, ważne jest, by pacjent ściśle przestrzegał zaleceń medycznych, bo od tego zależy jego zdrowie, samopoczucie i jakość życia.

Co jeść przy osteoporozie?

Osteoporoza to choroba, na którą narażonych jest większość z nas, dlatego zawczasu należy podjąć działania, które pomogą jej zapobiec lub zminimalizować jej skutki. Profilaktyka osteoporozy to przede wszystkim zmiany nawyków życiowych, w tym troska o swoją dietę. Co jeść przy osteoporozie i jakie składniki włączyć do swojego menu?

Produkty bogate w wapń, takie jak mleko, jogurt, ser, jarmuż, brokuły, migdały, sezam czy sardynki z ością. 

Pokarmy bogate w witaminę D – tłuste ryby (np. łosoś, makrela, śledź), żółtka jaj, wątroba wołowa oraz produkty wzbogacone, takie jak niektóre soki owocowe i mleko. 

Produkty bogate w białko – mięso, drób, ryby, jaja, rośliny strączkowe, orzechy i nasiona.

Warzywa liściaste (np. szpinak, jarmuż, boćwina), brokuły, kapustę oraz produkty fermentowane, takie jak kiszone ogórki czy kimchi, które zawierają duże ilości witaminy K (niezbędna do produkcji białek odpowiedzialnych za utrzymanie zdrowych kości).

Produkty bogate w magnez, który odgrywa istotną rolę w metabolizmie wapnia i utrzymaniu zdrowych kości, np. orzechy, pestki dyni, szpinak, fasola, awokado i banany.

Włączenie tych składników odżywczych do codziennej diety może pomóc we wspieraniu leczenia osteoporozy oraz w zapobieganiu dalszemu pogłębianiu się choroby. Ważne jest również utrzymanie zrównoważonej diety, bogatej w różnorodne produkty spożywcze, aby zapewnić organizmowi wszystkie niezbędne składniki odżywcze potrzebne do utrzymania zdrowych kości.

Podsumowanie

Osteoporoza jest poważnym problemem zdrowotnym, który może prowadzić do znacznego pogorszenia jakości życia i zwiększonego ryzyka powikłań, takich jak złamania. Jednak odpowiednie leczenie, zmiany w stylu życia oraz dieta bogata w wapń i witaminę D mogą pomóc w zarządzaniu tą chorobą i minimalizowaniu jej skutków. Ważne jest, aby osoby z ryzykiem osteoporozy regularnie monitorowały swoje zdrowie i konsultowały się z lekarzem w przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów.

Źródła:

Janiszewska M., Kulik T., Dziedzic M. i wsp.: Osteoporoza jako problem społeczny – patogeneza, objawy i czynniki ryzyka osteoporozy pomenopauzalnej. Probl Hig Epidemiol; 2015. 96.1.106-114.

https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/nie-zlam-sie [Dostęp: 9.04.2024]

https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/zdrowe-zasady-dla-zdrowych-kosci/ [Dostęp: 9.04.2024]

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Łokieć tenisisty to powszechne schorzenie, objawiające się bólem, obrzękiem i trudnościami w chwytaniu przedmiotów. Wbrew nazwie najczęściej nie dotyka ono sportowców, a pracowników biurowych, mechaników, muzyków. Czym zatem jest łokieć tenisisty i jak go skutecznie leczyć?

Co to jest łokieć tenisisty?

Łokieć tenisisty to stan zapalny ścięgien przyłączających mięśnie przedramienia do zewnętrznej strony łokcia. Choroba ta zaliczana jest do zespołów przeciążeniowych okolicy stawu łokciowego i dotyczy przede wszystkim osób wykonujących powtarzalne ruchy ręką i przedramieniem. Do takich czynności należy m.in. praca przy komputerze, malowanie, używanie narzędzi ręcznych czy gra na instrumencie. Choć nazwa schorzenia sugeruje, że na jego wystąpienie narażeni są tenisiści, to w rzeczywistości profesjonalni gracze rzadko na nie cierpią. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku osób amatorsko grających w tenisa, squasha czy badmintona, ponieważ zwykle nie mają one wypracowanej dobrej techniki i podczas meczów przeciążają łokieć. 

Do grupy ryzyka wystąpienia łokcia tenisisty należą:

budowlańcy i rzemieślnicy, którzy używają narzędzi ręcznych wymagających powtarzalnych ruchów nadgarstka;

muzycy, szczególnie grający na instrumentach strunowych lub klawiszowych;

pracownicy biurowi, spędzający wiele godzin przy komputerze;

fryzjerzy – powtarzalne ruchy szczotkowania i strzyżenia mogą prowadzić do przeciążeń w obrębie przedramienia i łokcia;

sportowcy – szczególnie tenisiści, golfiści, gracze w badmintona i squasha, którzy regularnie wykonują intensywne ruchy zaciśniętą dłonią.

Łokieć tenisisty – przyczyny

Przyczyny łokcia tenisisty związane są z nadmiernym lub nieprawidłowym obciążeniem ścięgien przedramienia. Zapalenie stawu łokciowego często jest wynikiem powtarzalnych ruchów nadgarstka i przedramienia, szczególnie gdy są wykonywane z niewłaściwą techniką lub bez odpowiedniego przygotowania mięśni.

Kiedy przez wiele godzin pracujemy przy komputerze bez prawidłowego podparcia rąk, często wykonujemy ruchy rotacyjne nadgarstka (np. podczas używania śrubokręta lub innych narzędzi ręcznych) czy też podnosimy duże ciężary przy wyprostowanych łokciach, to w stawie łokciowym dochodzi do nadmiernego napięcia mięśni, mikrourazów i uszkodzeń włókien kolagenowych w ścięgnach. 

Organizm próbuje zregenerować uszkodzone miejsca poprzez wypełnienie ich tkanką łączną, jednak nie jest ona zbyt wytrzymała. 

Kiedy ponownie wykonujemy obciążające czynności, to jeszcze silniej nadwyrężamy ścięgna. 

W efekcie prowadzi to do naderwania ścięgien, zwapnienia przyczepów i nieprawidłowego ukrwienia, co objawia się szeregiem nieprzyjemnych dolegliwości.

Łokieć tenisisty – objawy 

Łokieć tenisisty to schorzenie, które utrudnia wykonywanie codziennych czynności i w znacznym stopniu obniża komfort życia. Najbardziej charakterystycznym objawem jest ból po zewnętrznej stronie łokcia. Nasila się przy chwytaniu przedmiotów, obracaniu przedramienia, a nawet przy takich prostych czynnościach jak uścisk dłoni.

Najczęściej spotykane objawy łokcia tenisisty to:

ból od łokcia aż do nadgarstka,

tkliwość tkanek,

ból w łokciu przy zaciskaniu pięści,

obrzęk, ocieplenie i zaczerwienienie stawu,

trudności z chwytaniem przedmiotów (niepewny chwyt).

Nieleczony łokieć tenisisty może prowadzić do nasilenia objawów (ból łokcia od wewnątrz i zewnątrz, również w stanie spoczynku), a nawet do całkowitego ograniczenia ruchomości stawu. Nie można więc bagatelizować problemu i czekać, aż dolegliwości same miną, ale jak najszybciej udać się do specjalisty. 

Łokieć tenisisty – diagnostyka

Dolegliwości bólowe w obrębie łokcia mogą być oznaką różnych problemów zdrowotnych – nie zawsze jest to łokieć tenisisty. Przed postawieniem diagnozy lekarz musi przeprowadzić z pacjentem wnikliwy wywiad, aby poznać jego tryb życia i określić czynniki ryzyka. Najważniejsze pytania, na które musi odpowiedzieć osoba, u której podejrzewa się łokieć tenisisty to: 

Gdzie boli? 

Jakiego rodzaju jest to ból? 

Kiedy najczęściej występuje? 

Czy praca lub hobby wymagają powtarzalnych ruchów ręki i przedramienia?

Kolejny etap diagnostyki to badanie fizykalne, podczas którego lekarz sprawdza zarys więzadła, sprawdza czynność kończyny górnej (siłę mięśni i ruchomość), a także ocenia, czy w obrębie stawu łokciowego pojawił się stan zapalny. Jeśli tego typu badanie nie da jednoznacznej odpowiedzi, to specjalista może zlecić badania obrazowe, takie jak USG ortopedyczne , RTG czy rezonans magnetyczny, aby wykluczyć inne przyczyny bólu. Wyniki te mogą być użytecznie nie tylko do postawienia prawidłowej diagnozy, ale także do podjęcia decyzji, jak leczyć łokieć tenisisty u danego pacjenta. 

Łokieć tenisisty – leczenie

Leczenie łokcia tenisisty przebiega indywidualnie w zależności od potrzeb pacjenta i wynika przede wszystkim od intensywności objawów. 

Najbardziej podstawowa kuracja obejmuje odpoczynek i unikanie czynności wywołujących ból, aby tkanki mogły się zregenerować, a także przyjmowanie środków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. 

Koniecznym wsparciem w tym procesie są masaże i fizjoterapia, w tym wzmacniające i rozciągające ćwiczenia na łokieć tenisisty. 

Rolą rehabilitanta jest praca nad strukturami mięśniowo-powięziowymi nie tylko w obrębie łokcia, ale całej kończyny górnej, obręczy barkowej, a nawet tułowia. Na tym etapie wprowadzić można również zabiegi na łokieć tenisisty, np. ultradźwięki, jonoferezę, akupunkturę czy falę uderzeniową (EWST).

Jak leczyć łokieć tenisisty w zaawansowanym stadium? 

Aby zmniejszyć stan zapalny i zmniejszyć dolegliwości bólowe, pacjentowi zaleca się przyjmowanie leków sterydowych lub aplikuje blokady prokainowe w formie zastrzyków. Rekomendowanym rozwiązaniem są także uzupełnianie ubytków w ścięgnie poprzez wstrzykiwanie czynników wzrostu. Ostatecznością jest leczenie chirurgiczne polegające na uwolnieniu przyczepu i usunięciu zmiany zapalnej. Operacje zaleca się jednak zwykle pacjentom, którzy borykają się z nawracającym łokciem tenisisty lub objawy uniemożliwiają im normalne funkcjonowanie. 

Łokieć tenisisty – profilaktyka

Profilaktyka łokcia tenisisty polega na stosowaniu prawidłowej techniki podczas wykonywania czynności fizycznych, odpowiednim rozgrzewaniu przed wysiłkiem oraz regularnym wykonywaniu ćwiczeń wzmacniających i rozciągających mięśnie przedramienia. Podstawowe zalecenia pozwalające na zminimalizowanie ryzyka wystąpienia zapalenia stawu łokciowego to:

Poprawna technika i ergonomia pracy, w tym dostosowanie stanowiska pracy do swojej postury w celu zmniejszenia napięcia na przedramiona i nadgarstki,

Regularne przerwy podczas długotrwałych lub powtarzalnych zadań, dzięki którym mięśnie i ścięgna będą miały czas na odpoczynek,

Ćwiczenia na łokieć tenisisty, czyli ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie przedramienia, nadgarstka i dłoni, które wpływają na ich elastyczność i siłę,

Wybór odpowiedniego sprzętu do pracy, uprawiania sportu i realizacji pasji, np. rakieta tenisowa z odpowiednim rozmiarem uchwytu, opaski sportowe, ergonomiczna klawiatura, narzędzia zmniejszające wibracje i wymagające mniejszego napięcia przy używaniu.

Podsumowanie

Łokieć tenisisty to problem, który może dotknąć każdego niezależnie od płci, wieku czy preferowanej aktywności fizycznej. Kluczem do skutecznego leczenia jest wczesna diagnoza, odpowiednie metody terapeutyczne i zmiany w codziennych nawykach, aby uniknąć przyszłych urazów. Znajomość metod profilaktyki jest równie ważna, co leczenie, ponieważ pomaga zapobiegać powstawaniu tej dolegliwości.

Źródła:

Bugajska, J., Łastowiecka, E. (2002). Zespoły przeciążeniowe kończyn górnych podczas pracy powtarzalnej na przykładzie pakowaczek. Bezpieczeństwo Pracy, 12, 4–8. 

Diagnostyka i leczenie zachowawcze łokcia tenisisty, Wójcik G., Stawińska T., Szulc A., Sokołowska B., https://ppm.umlub.pl/info/article/UML6986b252f9c9459db2b8e4e604aef2a5/ [Dostęp 14.02.2024]

National Library of Medicine – Tennis Elbow – Benjamin K. Buchanan; Matthew Varacallo. [Dostęp 14.02.2024]

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Ostroga piętowa to schorzenie stóp, które może znacząco wpłynąć na nasze codzienne życie. Podpowiadamy, dlaczego nie warto lekceważyć jej objawów oraz jak sobie radzić z bólem w okolicach pięty.

Czym jest ostroga piętowa?

Ostroga piętowa (zapalenie rozcięgna podeszwowego) to schorzenie w obrębie stopy, które charakteryzuje się obecnością twardego, stożkowatego lub kolczastego wyrostka kostnego (ostrogi) na kości piętowej. Wyrostek ten jest wynikiem przewlekłego stanu zapalnego i degeneracyjnego w okolicach więzadeł i ścięgien, zwykle w rejonie przyśrodkowym nasady pięty. Staje się źródłem bólu i dyskomfortu. Ostroga piętowa występuje częściej u osób w wieku średnim i starszym, choć może dotknąć również młodszych pacjentów. To schorzenie jednostronne, co oznacza, że może występować na jednej stopie, ale niekoniecznie na drugiej. 

Wyrostki kostne mogą mieć różne rozmiary i kształty, ale są zazwyczaj zlokalizowane w obszarze, gdzie przyczepiają się ścięgna mięśni wokół stopy. W zależności od lokalizacji ostrogi na kości piętowej i jej charakterystyki wyróżnia się kilka rodzajów ostrogi piętowej. 

Ostroga piętowa dolna (plantarna)

To najczęstszy rodzaj ostrogi piętowej – wyrostek kostny skierowany jest w kierunku podeszwy stopy, w okolicach przyśrodkowej nasady pięty.

Objawy: ból pod piętą, który może być szczególnie odczuwalny podczas pierwszych kroków po przebudzeniu (ból poranny) oraz po dłuższym chodzeniu lub staniu.

Ostroga piętowa górna (dorsalna)

Jest to mniej powszechny rodzaj ostrogi piętowej – wyrostek kostny skierowany jest w kierunku grzbietowej strony stopy, w okolicach nasady pięty.

Objawy: ból w okolicach grzbietu stopy, który może nasilać się podczas ruchu i chodzenia.

Ostroga piętowa boczna (medialna lub lateralna)

To rzadka forma ostrogi piętowej – wyrostek kostny występuje w okolicy bocznego lub przyśrodkowego brzegu pięty.

Objawy: ból w okolicach bocznego lub przyśrodkowego brzegu pięty, który nasila się przez nacisk lub obciążenie stopy.

Przyczyny ostrogi piętowej

Ostroga na stopach może pojawić się z różnych powodów, do najczęstszych przyczyn należą:

przeciążenie stopy, które często jest spowodowane długotrwałym staniem lub chodzeniem po twardym podłożu;

noszenie niewłaściwego obuwia, szczególnie butów o ciasnym przodzie, szpilek i butów na obcasach, które nie zapewniają odpowiedniego wsparcia dla stopy;

zaburzenia biomechaniczne stopy, takie jak płaskostopie lub stopa szpotawa;

cukrzyca;

nadwaga i otyłość;

inne czynniki ryzyka takie jak wiek, płeć (kobiety są bardziej podatne), genetyka i aktywność fizyczna.

Ostroga piętowa – objawy 

Rozpoznanie ostrogi piętowej ma wpływ na skuteczne leczenie i zapobieganie dalszym komplikacjom, dlatego warto poznać typowe objawy ostrogi piętowej. Są to:

ból pod piętą – może być odczuwany jako ostry, kłujący lub palący i może utrzymywać się przez większość dnia. Często nasila się podczas stawania na nodze po dłuższym okresie spoczynku, np. rano po przebudzeniu (ból poranny);

ból nasilający się po długotrwałym chodzeniu lub staniu;

obrzęk i zaczerwienienie w okolicach pięty;

wzmożony ból po intensywnej aktywności fizycznej.

Ostroga piętowa – leczenie i profilaktyka

Wykonanie diagnostyki ostrogi piętowej pozwala na ustalenie odpowiedniej metody leczenia, która złagodzi ból i przywróci normalną funkcję stopy. W jaki sposób można zdiagnozować ostrogę piętową? 

Wywiad medyczny i badanie fizykalne – lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem, w którym zbiera informacje na temat rodzaju i intensywności bólu, jego lokalizacji oraz okoliczności, w których ból się nasila lub łagodzi. Badanie fizykalne obejmuje ocenę stopy i punktów bólu, ocenę biomechaniki stopy oraz sprawdzenie zakresu ruchu stawu skokowego.

RTG stopy – pozwala na wizualizację wyrostka kostnego na kości piętowej oraz określenie jego wielkości i kształtu. 

Rezonans magnetyczny (MRI) – jest bardziej zaawansowaną metodą obrazowania, która może być używana w przypadkach trudniejszych do zdiagnozowania. Pozwala na dokładniejszą ocenę tkanek miękkich w okolicach stopy i ocenę ewentualnych uszkodzeń.

USG stopy – może być stosowane w celu oceny tkanek miękkich i ścięgien. 

Jakie metody leczenia są skuteczne w przypadku ostrogi piętowej?

W celu leczenia dolegliwości najczęściej zalecona zostaje:

fizjoterapia – stretching oraz ćwiczenia wzmacniające staw skokowy;

stosowanie obuwia z odpowiednim wsparciem i amortyzacją stopy – buty powinny mieć odpowiednią szerokość i wysokość obcasa oraz elastyczną podeszwę;

noszenie ortezy i wkładek ortopedycznych;

leczenie farmakologiczne niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ);

iniekcje kortykosteroidów w okolicę pięty;

miejscowy, nieinwazyjny zabieg – tzw. fala uderzeniowa;

chirurgiczne usunięcie ostrogi jest ostatecznością i stosuje się je w przypadkach, gdy inne metody leczenia nie przyniosły skutku, a ból i dyskomfort związane z ostrogą piętową są znaczące i utrudniają normalne funkcjonowanie pacjenta. 

Ostrogi piętowe – profilaktyka

Regularne ćwiczenia wzmacniające mięśnie stopy oraz rozciągające mięśni łydki.

Utrzymywanie prawidłowej wagi ciała.

Unikanie intensywnej aktywności na twardym podłożu. 

Regularne badania u specjalisty.

Do czego prowadzi nieleczenie ostrogi piętowej?

Nieleczona ostroga piętowa może prowadzić do różnych powikłań i utrudnień w życiu codziennym. 

Jednym z pierwszych jej skutków jest ciągły ból i dyskomfort, które mogą znacząco wpłynąć na pogorszenie jakości życia. 

Ból może stać się bardziej uciążliwy i utrudniać wykonywanie podstawowych czynności, takich jak chodzenie, stanie czy wchodzenie po schodach.

Osoby z ostrogą piętową często zaczynają unikać aktywności fizycznej z obawy przed nasileniem bólu. To prowadzi do spadku poziomu aktywności, co może mieć negatywny wpływ na ogólną kondycję fizyczną i zdrowie.

W zaawansowanych przypadkach ostrogi piętowej może dojść do powikłań, takich jak zerwanie ścięgna Achillesa lub zapalenie torebki stawowej stawu skokowego. Te powikłania mogą być bardziej skomplikowane oraz wymagać interwencji chirurgicznej.

Nie ignoruj objawów ostrogi piętowej!

Ostroga piętowa nie jest schorzeniem, które można zignorować – osoby doświadczające jej objawów powinny niezwłocznie skonsultować się z ortopedą.

Źródła:

Postępowanie terapeutyczne w przypadku entezopatii rozcięgna podeszwowego, Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja.

Sudon-Szopińska I., Kwiatkowska B., Prochorec-Sobieszek M., Maśliński W., Enthesopathies and enthesitis. Part 1. Etiopathogenesis, Journal of Ultrasonography, 15/2015.

Uczciwek M., Metody fizjoterapeutyczne w leczeniu ostrogi piętowej i zapalenia rozcięgna podeszwowego – przegląd piśmiennictwa, Journal of Education, Health and Sport, 7/2017.

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.