Ostatnie wpisy

Złamanie kości, które może być wynikiem bezpośredniego uderzenia, upadku, wypadku lub choroby znacząco wpływa na jakość życia. Podpowiadamy, jak udzielić pierwszej pomocy podczas złamania oraz jak diagnozować i leczyć urazy kości.  

Rodzaje złamań kości

Złamania można klasyfikować na różne sposoby w zależności od ich charakterystyki, przyczyny oraz skutków dla tkanki kostnej i otaczających tkanek. Najczęściej dzielimy je na:

Złamania proste – cechują się jednolitym pęknięciem kości bez uszkodzenia skóry. Są stosunkowo łatwe w leczeniu i zazwyczaj nie wymagają interwencji chirurgicznej,

Złamania skomplikowane – występują, gdy złamana kość uszkadza otaczające tkanki, naczynia krwionośne lub nerwy. Często wymagają skomplikowanego leczenia, w tym operacji, by naprawić szkody i uniknąć poważnych komplikacji,

Złamania zamknięte – skóra nad złamaniem pozostaje nienaruszona, co zmniejsza ryzyko infekcji. Wymaga jednak dokładnej diagnozy, by ocenić stopień uszkodzenia kości,

Złamania otwarte – kość przebija skórę, tworząc otwartą ranę. Taki typ złamania niesie za sobą wysokie ryzyko infekcji i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej,

Złamania ze zwichnięciem – są to złamania, w których dochodzi nie tylko do pęknięcia kości, ale również do przemieszczenia fragmentów kości względem siebie, co często wiąże się ze zwichnięciem w stawie. Leczenie takich złamań jest bardziej skomplikowane i często wymaga interwencji chirurgicznej,

Złamania zmiażdżeniowe – charakteryzują się zniszczeniem i zmiażdżeniem tkanki kostnej, często występując w wyniku silnego nacisku, jak np. w wypadkach drogowych. Mogą dotyczyć różnych części ciała, ale szczególnie narażone są kości kręgosłupa i kończyn,

Złamania patologiczne – są to złamania, które występują w kościach osłabionych przez inne choroby, takie jak osteoporoza czy nowotwory kości. Nie wymagają zazwyczaj dużego urazu, by doszło do złamania.

Objawy złamania kości 

Rozpoznanie złamania kości często opiera się na zestawie charakterystycznych objawów, które mogą się różnić w zależności od lokalizacji i rodzaju złamania. Jednak istnieją pewne wspólne sygnały, na które warto zwrócić uwagę. Oto najbardziej typowe objawy złamania kości.

Ból – może być ostry, przeszywający, nasilający się przy próbie poruszenia poszkodowaną kończyną lub dotknięciu obszaru złamania. 

Deformacja – kończyna lub dotknięty obszar mogą wyglądać na nienaturalnie zagięty albo wykrzywiony, co jest wyraźnym znakiem, że kość została złamana i przemieszczona. 

Obrzęk i zasinienie – wokół miejsca złamania często pojawia się obrzęk, który może rozwinąć się szybko po urazie. Obrzękowi czasem towarzyszy zasinienie lub zaczerwienienie skóry, wynikające z krwawienia podskórnego i reakcji zapalnej organizmu na uraz.

Utrata funkcji kończyny – poszkodowany może mieć trudności z poruszaniem się, nie być w stanie unieść ciężaru lub wykonywać ruchów, które były możliwe przed urazem. 

Nieprawidłowa ruchomość – w przypadku niektórych złamań, szczególnie złamań otwartych lub skomplikowanych, może dojść do nieprawidłowej ruchomości w miejscu, gdzie zazwyczaj nie występują stawy. Jest to sygnał, że kość została złamana w sposób, który pozwala jej fragmentom przemieszczać się w sposób nienaturalny.

Na czym polega pierwsza pomoc w przypadku złamania kości?

Poniżej przedstawiamy najważniejsze kroki, które należy podjąć w przypadku podejrzenia złamania kości.

Złamanie zamknięte

Oceń sytuację i zabezpiecz miejsce wypadku.

Stabilizuj złamaną kończynę, używając dostępnych środków (np. deski, gałęzie, rolowane czasopisma), aby unieruchomić obszar powyżej i poniżej miejsca złamania. Staraj się nie przemieszczać kończyny więcej, niż jest to konieczne.

Pomóż poszkodowanemu zająć najbardziej komfortową pozycję, zwracając uwagę, aby nie wywierać ciśnienia na złamaną kończynę.

Zadzwoń po pogotowie ratunkowe lub zapewnij transport do najbliższego szpitala.

Obserwuj poszkodowanego w przypadku wystąpienia wstrząsu lub innych komplikacji, takich jak utrata przytomności, trudności z oddychaniem czy bladość skóry.

Co zrobić przy złamaniu otwartym?

Zabezpiecz miejsce wypadku i oceń sytuację. 

Użyj czystego opatrunku lub bandaża do delikatnego przykrycia rany, aby zmniejszyć ryzyko infekcji. Nie próbuj czyścić rany ani wkładać wystających kości do środka.

Unieruchom obszar wokół złamania, starając się nie wywierać bezpośredniego nacisku na ranę. Użyj improwizowanych szyn lub opatrunków stabilizujących kończynę.

Jeśli występuje obfite krwawienie, delikatnie dociskaj czysty bandaż lub materiał bezpośrednio dookoła rany, unikając nacisku na miejsce złamania.

Wezwij pomoc medyczną lub przetransportuj poszkodowanego do szpitala.

Monitoruj funkcje życiowe poszkodowanego, zapewniając wsparcie i komfort do czasu przybycia pomocy medycznej.

W obu przypadkach ważne jest, aby nie podawać poszkodowanemu jedzenia ani picia, jeśli istnieje możliwość, że będzie wymagał operacji. Należy również pamiętać, że złamania mogą powodować intensywny ból oraz stres, dlatego wsparcie psychiczne i zachowanie spokoju mają istotne znaczenie dla zapewnienia poszkodowanemu najlepszej opieki do czasu przybycia profesjonalnej pomocy medycznej.

Diagnostyka złamanych kości

Najważniejsze metody diagnostyczne stosowane w przypadku podejrzenia złamania kości to:

badanie fizykalne przeprowadzone przez lekarza,

RTG,

CT (tomografia komputerowa),

MRI (rezonans magnetyczny).

Leczenie złamań kości

Leczenie złamań kości to nie tylko złączenie złamanej kości i przywrócenie jej prawidłowej funkcji, ale również minimalizacja bólu i dyskomfortu oraz zapobieganie długoterminowym powikłaniom. Do głównych metod leczenia stosowanych w przypadku złamań kości należą:

Unieruchomienie opatrunkiem gipsowym, szyną, stabilizatorem lub ortezą, 

Operacja – jest konieczna, aby ustawić złamaną kość w prawidłowej pozycji i stabilizować ją za pomocą metalowych elementów, takich jak śruby, płytki, druty czy pręty, 

Rehabilitacja – rozpoczyna się już w pierwszych dniach po urazie lub operacji. Program rehabilitacyjny jest indywidualnie dostosowany do pacjenta i może obejmować ćwiczenia fizjoterapeutyczne, masaż, terapię manualną oraz inne metody wspomagające proces leczenia, 

Leczenie farmakologiczne – łagodzi ból i zapalenia. Do najczęściej przepisywanych należą leki przeciwbólowe, przeciwzapalne niesteroidowe (NLPZ) oraz środki wspomagające proces gojenia kości. W przypadku złamań otwartych lub ryzyka infekcji zaleca się antybiotyki.

Złamanie kości – jak długo się zrasta? Etapy gojenia złamanej kości 

Proces gojenia złamanej kości rozpoczyna się od fazy zapalnej, gdzie obrzęk i skrzep krwi wokół urazu inicjują regenerację. 

Następnie, w fazie tworzenia zrostu kostnego, organizm buduje miękki kalus, który stabilizuje kość –  w tym czasie unieruchomienie jest kluczowe. 

Miękki kalus stopniowo twardnieje w fazie kostnienia, przywracając kości wytrzymałość przez okres od kilku tygodni do kilku miesięcy. 

W końcowej fazie remodelingu twardy kalus jest zastępowany przez normalną tkankę kostną, co przywraca naturalną strukturę i funkcję kości. Ten etap może trwać nawet kilka lat, jednak większość funkcji kończyny zostaje przywrócona znacznie wcześniej.

Jak wspomagać proces gojenia i zrostu kości?

Ściśle przestrzegaj zaleceń lekarza dotyczących unieruchomienia złamanego obszaru. 

Spożywaj pokarmy bogate w wapń, witaminę D i magnez, co przyspiesza proces gojenia. 

Rzuć palenie.

Daj swojemu ciału czas na odpoczynek. 

Po zaleceniu przez lekarza rozpocznij fizjoterapię. 

Utrzymuj zdrową wagę.

Powikłania po złamaniach kości 

Powikłania po złamaniach kości mogą wpływać na proces gojenia i ogólny wynik leczenia. Jakie są najczęstsze powikłania występujące po złamaniach kości? To m.in.:

Zakażenia bakteryjne,

Zaburzenia zrostu kości,

Zespół ciasnoty przedziałów – jest to stan, w którym zwiększone ciśnienie wewnątrz zamkniętej przestrzeni anatomicznej (przedziału mięśniowego) uciska na mięśnie, naczynia krwionośne i nerwy. Może to prowadzić do trwałego uszkodzenia tkanek i wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej,

Zrosty i przykurcze stawowe, które są wynikiem niewłaściwej rehabilitacji,

Rozwój lub pogłębienie osteoporozy;

Zespół bolesnego zrostu kości – charakteryzuje się silnym bólem, obrzękiem, zmianami w kolorze skóry i zaburzeniami funkcji kończyny. Wymaga kompleksowego leczenia, w tym leków przeciwbólowych, fizjoterapii i wsparcia psychologicznego.

Co to jest złamanie oraz jakie są rodzaje złamań – podsumowanie

Złamania kości są poważnymi urazami, które wymagają odpowiedniego i często długotrwałego leczenia. Kluczowym aspektem jest szybka i dokładna diagnoza, która umożliwia wdrożenie odpowiedniej terapii i minimalizowanie ryzyka powikłań. Prawidłowo przeprowadzona pierwsza pomoc, precyzyjnie dostosowane leczenie oraz skoncentrowana na pacjencie rehabilitacja mająca na celu wzmocnienie kości po złamaniu, są fundamentami skutecznego procesu leczenia złamań kości.

Bibliografia:

pod redakcją Andrzeja Szczeklika i Piotra Gajewskiego, Choroby wewnętrzne – kompendium, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna 2009.

pod redakcją Damiana Kusza, Kompendium ortopedii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2009.

pod red. prof. dr hab. med. Henryka Zwierzchowskiego, Zarys ortopedii, traumatologii i rehabilitacji narządu ruchu, Wydawnictwo Akademia Medyczna, Łódź 1995.

pod redakcją Juliusza Jakubaszki, ABC postępowania w urazach, Wydawnictwo Medyczne Górnicki 2008, wydanie polskie.

prof. dr hab. med. Tomasz Żuk, dr hab. med. Artur Dziak, dr med. Andrzej Gusta, Podstawy ortopedii i traumatologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2001.

prof. dr hab. med. Tadeusz Szymon Gaździk, Ortopedia i traumatologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2005.

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Co mają ze sobą wspólnego osteoporoza i zwapnienie naczyń krwionośnych? Choć na pierwszy rzut oka wydaje się, że niewiele, to tylko pozory. Kluczem jest metabolizm wapnia w organizmie człowieka. Co robić, aby zapobiec obu chorobom? Sprawdzamy!

Czynniki ryzyka osteoporozy – kto jest najbardziej narażony?

Na rozwój osteoporozy najbardziej narażone są osoby:

z predyspozycjami genetycznymi;

należące do rasy białej i żółtej (zwłaszcza kobiety);

mężczyźni po 65. roku życia;

kobiety po menopauzie, gdy poziom estrogenów spada;

z nieodpowiednią dietą, ubogą w wapń i witaminę D;

z niewielką aktywnością fizyczną;

stosujące używki – alkohol i papierosy;

przewlekle chore na reumatoidalne zapalenie stawów, choroby tarczycy, choroby nerek;

długotrwałe stosujące leki kortykosteroidowe.

Jakie są przyczyny demineralizacji kości?

Demineralizacja kości, która prowadzi do osteoporozy, charakteryzuje się stopniową utratą minerałów, zwłaszcza wapnia. Skutkuje to osłabieniem kości i zwiększeniem ich podatności na złamania. Co sprawia, że kości tracą minerały i ulegają osłabieniu?

Kości działają jak „magazyn” wapnia w organizmie. Ten minerał jest niezbędny do utrzymania ich mocnej i zdrowej struktury. Gdy poziom wapnia we krwi spada, organizm rozpoczyna proces demineralizacji kości, aby uzupełnić ten deficyt, co w dłuższej perspektywie prowadzi do ich osłabienia. 

Na regulację gęstości kości wpływają także hormony, zwłaszcza estrogen i testosteron oraz parathormon i kalcytonina, które regulują poziom wapnia w organizmie. Spadek poziomu estrogenów u kobiet po menopauzie oraz niski poziom testosteronu u mężczyzn mogą również przyczyniać się do demineralizacji kości.

Kolejnym powodem jest dieta uboga w wapń i witaminę D, które są niezbędne do absorpcji wapnia i jego odpowiedniego wykorzystania w organizmie oraz brak regularnej aktywności fizycznej. 

Oprócz tego czynniki genetyczne, przewlekłe choroby, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, choroby tarczycy i zaburzenia gospodarki mineralnej, zażywanie niektórych leków, w tym kortykosteroidów, palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu mogą także prowadzić do przyspieszonej demineralizacji kości.

Jak wygląda proces zwapnienia naczyń krwionośnych?

Zwapnienie naczyń krwionośnych jest procesem patologicznym, w którym dochodzi do odkładania się soli wapnia w ścianach naczyń krwionośnych. Rozpoczyna się od uszkodzeń śródbłonka, czyli warstwy komórek wyściełających wnętrze naczyń krwionośnych. Powodują go wysoki poziom cholesterolu, palenie tytoniu, wysokie ciśnienie krwi oraz stany zapalne. Uszkodzenie to prowadzi do reakcji zapalnej i akumulacji lipidów, co stwarza warunki sprzyjające odkładaniu się wapnia.

W obrębie zmienionych zapalnie miejsc w naczyniach powstaje tzw. blaszka miażdżycowa. W efekcie w takim środowisku powstają komórki typu osteoblastycznego, które są zdolne do odkładania wapnia. Prowadzi to do stwardnienia i utraty elastyczności naczyń krwionośnych, czego skutkiem jest rozwój chorób sercowo-naczyniowych, w tym miażdżycy.

Jak zmienia się metabolizm wapnia w organizmie człowieka? 

Metabolizm wapnia w organizmie człowieka jest dynamicznym procesem, który ulega zmianom na przestrzeni całego życia. Te zmiany są związane z różnymi fazami wzrostu, rozwoju i starzenia się organizmu, a także z potrzebami metabolicznymi i fizjologicznymi w różnych okresach życia.

Dzieciństwo 

W dzieciństwie zapotrzebowanie na wapń jest szczególnie wysokie, ponieważ jest to okres intensywnego wzrostu i mineralizacji kości. W tym czasie organizm wykazuje wysoką efektywność w absorpcji wapnia z diety, co wspomaga szybki wzrost kości i ich gęstość. 

Wczesna dorosłość

We wczesnej dorosłości osiąga się szczytową masę kostną – maksymalną gęstość i siłę kości, co zwykle ma miejsce między 25. a 30. rokiem życia. W tym okresie równowaga między budową a rozkładem tkanki kostnej jest stosunkowo stabilna. 

Średni wiek i menopauza

W średnim wieku, zwłaszcza u kobiet po menopauzie, zaczyna dominować proces rozkładu kości nad jej budową, co jest spowodowane spadkiem poziomu estrogenów. 

Wiek dojrzały

W późniejszym wieku zmniejsza się zdolność organizmu do wchłaniania wapnia z diety, co jest częściowo spowodowane spadkiem produkcji i aktywności witaminy D. Ponadto w miarę starzenia organizmu, zmniejsza się również efektywność nerek w przetwarzaniu wapnia, co może prowadzić do jego strat z moczem. 

Badanie na osteoporozę – jak wygląda profilaktyka osteoporozy?

Badania wykrywające osteoporozę oraz profilaktyka tej choroby zmniejszają ryzyko złamań i poprawiają jakość życia osób w każdym wieku. Jakie są dostępne badania na osteoporozę?

Kalkulator FRAX – umożliwia ocenę ryzyka wystąpienia złamania osteoporotycznego w ciągu najbliższych 10 lat – jest szeroko dostępny w internecie.

Densytometria kości (DXA) jest złotym standardem w diagnostyce osteoporozy. To nieinwazyjny test, który mierzy gęstość mineralną kości (BMD) w różnych częściach ciała, najczęściej w kręgosłupie i biodrze. Wyniki są porównywane ze średnimi wartościami dla młodej populacji zdrowej (T-score) oraz z oczekiwanymi wartościami dla wieku pacjenta (Z-score), co pozwala na ocenę ryzyka złamań.

Badanie krwi i moczu pomaga zidentyfikować niedobory witamin i minerałów (np. wapnia i witaminy D), a także monitorować efekty leczenia.

Osteoporoza – jak zapobiec chorobie? 

Dieta bogata w wapń i witaminę D jest podstawą profilaktyki osteoporozy. 

Wapń to kluczowy składnik dla budowy i utrzymania mocnych kości, podczas gdy witamina D jest niezbędna do prawidłowej absorpcji wapnia. 

Źródło wapnia stanowią produkty mleczne, zielone warzywa liściaste i wzbogacone produkty spożywcze. 

Witaminę D można czerpać z ekspozycji na słońce, tłustych ryb, jaj i wzbogaconych produktów spożywczych. Unikanie czynników ryzyka, zwłaszcza palenia tytoniu i nadmiernego spożycia alkoholu, jest również istotne.

Oprócz tego znaczenie ma także regularna aktywność fizyczna, szczególnie ćwiczenia obciążające (takie jak chodzenie, bieganie, ćwiczenia siłowe), które wspomagają budowę i utrzymanie masy kostnej. 

Osteoporoza – jak leczyć?

Najczęściej w przypadku diagnozy osteoporozy, istnieje kilka opcji leczenia mających przede wszystkim na celu zmniejszenie ryzyka złamań. 

Leki przeciwresorpcyjne, takie jak bisfosfoniany, są przepisywane, aby spowolnić utratę masy kostnej. 

Leki anaboliczne, które stymulują budowę kości, mogą być stosowane w niektórych przypadkach. 

Terapia hormonalna może być opcją dla kobiet w okresie menopauzy.

Podsumowanie

Osteoporoza i zwapnienie naczyń krwionośnych, mimo że na pierwszy rzut oka mogą wydawać się ze sobą niezwiązane, ściśle korelują z zaburzeniami w metabolizmie wapnia oraz współdzielą szereg czynników ryzyka. Współczesne podejścia diagnostyczne pozwalają jednak na wczesne wykrywanie i monitorowanie osteoporozy. W przypadku diagnozy dostępne są skuteczne opcje leczenia, które mogą zmniejszyć ryzyko złamań i poprawić komfort życia.

Bibliografia:

Bolanowski J., Bolanowski M.; „Znaczenie wapnia i witaminy D w profilaktyce i leczeniu osteoporozy”; Adv Clin Exp Med 2005.

Pluskiewicz W., Osteoporoza. Choroba współczesnej cywilizacji. Zestaw edukacyjny dla pacjenta z osteoporozą.

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Łąkotka ze względu na swoją funkcję i położenie jest szczególnie narażona na różnego rodzaju urazy. Uszkodzenie łąkotki może spotkać każdego. Czy da się przed tym ustrzec? Jak boli uszkodzona łąkotka? A jeśli pęknie, jak można ją leczyć? Wyjaśniamy w artykule!

Łąkotka – co to jest i jakie pełni funkcje?

Łąkotka to część stawu kolanowego, zbudowana z elastycznej i jednocześnie wytrzymałej struktury chrzęstno-włóknistej w kształcie półksiężyca. Gdzie jest łąkotka w kolanie? Zacznijmy od tego, że wyróżniamy dwie łąkotki: przyśrodkową (znajdującą się po wewnętrznej stronie kolana) oraz boczną (położoną po zewnętrznej stronie kolana). 

Funkcje łąkotki:

pochłanianie uderzeń i wibracji, które występują podczas chodzenia, biegania czy skakania;

utrzymanie stabilności kolana w różnych płaszczyznach ruchu;

wspomaganie równomiernego rozprowadzania mazi stawowej, która zmniejsza tarcie między powierzchniami stawowymi;

równomierny rozkład ciężaru ciała na staw kolanowy.

Przyczyny uszkodzenia łąkotki w kolanie

Uszkodzenia łąkotek to wbrew pozorom dość powszechny problem i to nie tylko wśród sportowców. Łąkotkę w kolanie można uszkodzić z wielu przyczyn, zarówno w wyniku urazów bezpośrednich, jak i stopniowych przeciążeń. Najczęstszymi są:

urazy sportowe;

długotrwałe lub powtarzające się przeciążenia stawu kolanowego;

zmiany zwyrodnieniowe np. torbiele łąkotek;

niewłaściwe ustawienie stopy i kolana podczas ruchu;

wykonywanie ćwiczeń fizycznych lub nierównowaga mięśniowa;

bezpośredni uraz, np. uderzenie w kolano.

Objawy uszkodzenia łąkotki – jak boli uszkodzona łąkotka?

Zastanawiasz się, jak wygląda uszkodzenie łąkotki? Objawy, choć mogą znacznie różnić się intensywnością i charakterem, najczęściej obejmują:

Ból w kolanie – może być ostry i nagły (jak w przypadku urazu) lub tępy i narastający, gdy występuje przy uszkodzeniach degeneracyjnych. Ból nasila się podczas aktywności fizycznej, zwłaszcza przy ruchach wymagających zginania i prostowania kolana, a także podczas obrotów z obciążeniem. Może być również odczuwany przy wstawaniu po dłuższym siedzeniu,

Obrzęk spowodowany gromadzeniem się płynu w stawie kolanowym – zwykle pojawia się w ciągu pierwszych kilku godzin po urazie, ale może też narastać stopniowo w przypadku uszkodzeń degeneracyjnych,

Uczucie zablokowania lub „przeskakiwania” w stawie kolanowym – przez co pełne prostowanie nogi jest utrudnione lub niemożliwe,

Trudności w zginaniu i prostowaniu kolana,

Uczucie niestabilności stawu kolanowego, zwłaszcza podczas stania, chodzenia lub biegania. 

Najczęstsze rodzaje uszkodzenia łąkotki

Jak rozpoznać uszkodzenie łąkotki? Nie jest to proste, ponieważ można ją uszkodzić w różny sposób. Zazwyczaj są to pęknięcia, uszkodzenia degeneracyjne, urazy z odłączeniem fragmentu łąkotki (odłamy) czy zwichnięcia. Uszkodzenia łąkotki można sklasyfikować na podstawie ich lokalizacji w stawie kolanowym. 

Najczęstsze typy uszkodzenia łąkotki

Rogu tylnego łąkotki przyśrodkowej – objawia się bólem podczas kucania i wykonywania ruchów rotacyjnych.

Centralnej części łąkotki przyśrodkowej – często spotykane przy skręceniach kolana, szczególnie gdy towarzyszy im uszkodzenie bocznego więzadła piszczelowego. Może to prowadzić do powstania torbieli okołołąkotkowej.

Rogu przedniego łąkotki przyśrodkowej – typowe dla osób często wykonujących ruchy kopnięć i przeprostów w kolanie, np. piłkarzy. Objawy obejmują ból w przedniej i przyśrodkowej części stawu kolanowego.

Łąkotki bocznej – w tym przypadku ból w bocznej części kolana może pojawiać się po intensywnej aktywności fizycznej lub nawet podczas zwykłego chodzenia i przeciążenia. Osoby z koślawością kolan mogą być bardziej narażone na uszkodzenia łąkotki bocznej, która podobnie jak łąkotka przyśrodkowa, może ulegać uszkodzeniu w swojej części przedniej, centralnej lub tylnej.

Uszkodzona łąkotka – leczenie

Leczenie łąkotki zależy od przyczyny i rodzaju uszkodzenia. Podczas konsultacji ortopedycznej specjalista dobierze najlepszą metodę powrotu do zdrowia i pełnej sprawności. 

Uszkodzona łąkotka – leczenie zachowawcze

W przypadku mniej poważnych uszkodzeń łąkotki, takich jak niewielkie pęknięcia bez znacznego przemieszczenia, często stosuje się leczenie zachowawcze. Ma ono złagodzić stan zapalny, wspierać proces gojenia i regeneracji tkanki, a także zminimalizować dolegliwości bólowe. 

Wśród stosowanych technik leczenia znajduje się terapia zimnem, czyli miejscowa krioterapia.

Ważnym aspektem redukcji obrzęków jest także wykorzystanie presoterapii i drenażu limfatycznego. 

Regenerację tkankową wspomagają natomiast magnetoterapia, laseroterapia oraz terapia wykorzystująca fale radiowe, na przykład system INDIBA. 

Efekt przeciwbólowy i przeciwzapalny zapewnia fonoforeza. 

Objawy związane z uszkodzeniem łąkotki, w tym ból łąkotki przyśrodkowej i stany zapalne wywołane uszkodzeniem, mogą być również łagodzone poprzez kinezyterapię. 

Ułatwieniem w regeneracji może okazać się stosowanie wałków do rolowania (foam rolling) oraz kinesiotaping. 

Leczenie operacyjne uszkodzonej łąkotki

W przypadku bardziej poważnych uszkodzeń, takich jak duże pęknięcia, odłamy łąkotki lub uszkodzenia, które nie reagują na leczenie zachowawcze, może być konieczna interwencja chirurgiczna. Techniki operacyjne różnią się w zależności od rodzaju i lokalizacji uszkodzenia, ale często obejmują artroskopię kolana, czyli procedurę minimalnie inwazyjną, która pozwala na naprawę lub usunięcie uszkodzonych części łąkotki. Często przeprowadza się także:

meninscectomię, czyli wycięcie łąkotki częściowe lub całkowite,  

procedurę naprawczą, czyli zszycie, co jednak jest uciążliwe z uwagi na konieczność noszenia ortezy i dłuższy okres rekonwalescencji,

przeszczep, czyli zastąpienie uszkodzonej łąkotki nową, wykonaną ze specjalnego tworzywa.

Zalecenia podczas leczenia uszkodzonej łąkotki

Podczas rekonwalescencji, niezależnie od metody leczenia, należy:

unikać intensywnego obciążania stawu kolanowego – biegania, skakania, przysiadów i kucania;

ograniczyć ruchy powodujące rotację w kolanie;

ostrożnie wchodzić po schodach;

zrezygnować z ciężkich prac fizycznych;

ograniczyć długotrwałe stanie;

równomiernie rozkładać ciężar niesionych przedmiotów.

Uszkodzona łąkotka – ile trwa leczenie?

Zastanawiasz się, jak długo trwa leczenie łąkotki? Odpowiedź na to pytanie będzie się różnić w zależności od rodzaju i rozmiaru pęknięcia, a także od metody leczenia. Jak długo zrasta się łąkotka? 

W przypadkach, gdy pęknięcie łąkotki jest niewielkie i nie wymaga interwencji chirurgicznej, leczenie zachowawcze może trwać od 4 do 8 tygodni, ale pełne odzyskanie funkcjonalności kolana może wymagać dodatkowego czasu na rehabilitację, czasem nawet do kilku miesięcy.

W sytuacjach, gdy pęknięcie łąkotki jest poważne lub nie reaguje na leczenie zachowawcze, może być konieczna interwencja chirurgiczna, taka jak artroskopia. Okres rekonwalescencji po operacji może trwać od 6 do 8 tygodni do podstawowej aktywności, ale pełny powrót do sportów lub intensywniejszych aktywności może wymagać od 3 do 6 miesięcy, zależnie od indywidualnego tempa gojenia i skuteczności procesu rehabilitacji.

Uszkodzona łąkotka – rehabilitacja

Rehabilitacja po uszkodzeniu łąkotki jest ważnym elementem procesu leczenia, niezależnie od tego, czy wprowadzono leczenie zachowawcze, czy operacyjne. Jej celem jest nie tylko przywrócenie pełnej funkcjonalności kolana, ale również zapobieganie przyszłym urazom. Program rehabilitacyjny zostaje dopasowany indywidualnie do konkretnego urazu i możliwości pacjenta. Jak może przebiegać?

Tuż po urazie lub operacji, najważniejsze jest zmniejszenie bólu i obrzęku, a także ochrona uszkodzonej łąkotki. 

W tym czasie często stosuje się zimne okłady, uniesienie kończyny i, w zależności od zaleceń lekarza, stabilizatory lub opaski kompresyjne. 

Można także wprowadzać delikatne ćwiczenia zakresu ruchu oraz ćwiczenia izometryczne, które pomagają w utrzymaniu siły mięśni bez obciążania stawu. Kolejnym krokiem jest stopniowe przywracanie pełnego zakresu ruchu w kolanie oraz praca nad poprawą siły mięśni otaczających kolano. Pozwoli to na stopniowy powrót do aktywności fizycznej.

Uszkodzenia i pęknięcia łąkotki – podsumowanie

Uszkodzenia łąkotki są powszechnym problemem i jednym z najczęstszych urazów kolana, który może dotknąć każdego, niezależnie od wieku czy poziomu aktywności fizycznej. Aby zadbać o łąkotkę, trzeba regularnie wzmacniać kolana, utrzymywać odpowiednią masę ciała oraz unikać nadmiernych obciążeń. W przypadku wystąpienia objawów sugerujących problem z łąkotką niezbędna jest konsultacja z lekarzem lub fizjoterapeutą, aby zapobiec dalszym komplikacjom i zapewnić skuteczne leczenie. Pamiętaj, że czas rekonwalescencji uszkodzonej łąkotki w kolanie zależy od rodzaju i stopnia uszkodzenia, ale także ogólnego stanu zdrowia czy wybranej metody leczenia. Zazwyczaj może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy.  

Bibliografia:

K. Ciemniewska-Gorzela, P. Bąkowski, J Naczk, R. Jakob, T. Piontek. Complex Meniscus Tears Treated with Collagen Matrix Wrapping and Bone Marrow Blood Injection: Clinical Effectiveness and Survivorship after a Minimum of 5 Years’ Follow-Up

A. Dziak, Urazy i uszkodzenia sportowe, Acta Clinica 2001, t. 1, nr 2

J. G. Kim, S. W. Han, D. H. Lee, Diagnosis and treatment of discoid meniscus, “Knee Surg Relat Res” 2016, nr 28, s. 255–262.

C. J. Moran, A. Busilacchi, C. A. Lee i in., Biological augmentation and tissue engineering approaches in meniscus surgery, „Arthroscopy” 2015, nr 31, s. 944–955.

N. Ozeki, R. Seil, AJ Krych, H. Koga. Surgical treatment of complex meniscus tear and disease: state of the art. J ISAKOS. 2021;6(1):35-45

N. Pujol, D. Salle, E. Chou i in., Platelet–rich plasma for open meniscal repair in young patients: any benefit?, “Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc” 2015, nr 23, s. 51–58.

R. Verdonk, P. Verdonk, W. Huysse i in., Tissue ingrowth after implantation of a novel, biodegradable polyurethane scaffold for treatment of partial meniscal lesions, „Am J Sports Med” 2011, nr 39, s. 774–782.

P. Verdonk, P. Beaufils, J. Bellemans i in., Successful treatment of painful irreparable partial meniscal defects with a polyurethane scaffold: two–year safety and clinical outcomes, “Am J Sports Med” 2012, nr 40, s. 844–853.

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Osteoporoza, inaczej zrzeszotnienie kości, to choroba, która kojarzy się przede wszystkim z podeszłym wiekiem. Tymczasem narażone są na nią także osoby młodsze, zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Co warto wiedzieć o osteoporozie? Wyjaśniamy!

Osteoporoza – co to jest i jakie są jej rodzaje?

Osteoporoza to bardzo powszechna choroba układu kostnego charakteryzująca się zmniejszeniem gęstości mineralnej kości i pogorszeniem ich struktury. Mówiąc prościej – u osób chorujących na osteoporozę więcej tkanki kostnej zanika niż zostaje wytworzone, dlatego kości zaczynają przypominać gąbkę. A to z kolei sprawia, że są osłabione, bardziej kruche i podatne na złamania. W zależności od przyczyn wystąpienia choroby wyróżnia się dwa główne rodzaje osteoporozy. Są to: osteoporoza pierwotna i osteoporoza wtórna.

Rodzaje osteoporozy

1. Osteoporoza pierwotna

Osteoporoza pierwotna występuje jako samodzielna choroba, a jej przyczyną są naturalne zmiany związane z procesami starzenia. Najczęściej dotyka ona osoby po 60. i 70. roku życia, a w grupie zwiększonego ryzyka są przede wszystkim seniorki. Szacuje się, że osteoporoza dotyka ponad 20% kobiet po 50. i ok. 7% mężczyzn na całym świecie.

Osteoporoza pierwotna dzieli się na dwie główne kategorie:

Osteoporoza typu I (postmenopauzalna): jest to najczęstsza forma osteoporozy pierwotnej, która występuje u kobiet po menopauzie. Spadek poziomu estrogenów w okresie przekwitania prowadzi do zwiększonej resorpcji kości, co prowadzi do szybkiej utraty masy kostnej,

Osteoporoza typu II (starcza): ta forma osteoporozy występuje u osób starszych zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn po 70. roku życia. To wynik naturalnego procesu starzenia się organizmu, w którym tempo resorpcji kości przewyższa tempo tworzenia nowej tkanki kostnej.

2. Osteoporoza wtórna

Osteoporoza wtórna występuje rzadziej niż osteoporoza pierwotna i zwykle nie jest chorobą samodzielną – to wynik innych czynników lub schorzeń, które wpływają na gęstość kostną. Mogą to być: 

przewlekłe choroby, 

stosowanie niektórych leków, 

niedobory witamin i minerałów

czy zaburzenia hormonalne.

Warto tutaj dodać, że osteoporoza wtórna może dotyczyć osób w każdym wieku, również bardzo młodych. Narażone są nie nią nawet dzieci i nastolatki, szczególnie zmagające się z problemami endokrynologicznymi i metabolicznymi, a także chorobami układu pokarmowego.

Osteoporoza – przyczyny

Wiemy już, czym jest osteoporoza, więc czas bardziej szczegółowo przeanalizować przyczyny tej choroby. W grupie zwiększonego ryzyka zachorowania na zrzeszotnienie kości są:

kobiety, głównie rasy kaukaskiej;

osoby w wieku starszym (po 60. roku życia);

osoby z rodzinną skłonnością do złamań i osteoporozy.

Warto jednak pamiętać, że osteoporoza to nie tylko choroba seniorów. Może wynikać z różnych czynników zarówno genetycznych, jak i stylu życia. Lista głównych przyczyn osteoporozy to:

naturalny proces starzenia się organizmu;

niedobór wapnia i witaminy D;

menopauza i związany z nią spadek produkcji estrogenów, które mają ochronny wpływ na kości;

nadmierna aktywność fizyczna, szczególnie w dyscyplinach o dużej intensywności;

palenie papierosów i nadużywanie alkoholu;

przewlekłe schorzenia, takie jak choroby tarczycy, choroby nerek, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) czy cukrzyca;

stosowanie niektórych leków, np. kortykosteroidów, leków przeciwpadaczkowych, przeciwzapalnych czy zwalczających nowotwory;

predyspozycje rodzinne.

Osteoporoza – objawy

Jakie są pierwsze objawy osteoporozy? To dość podstępna choroba, ponieważ przez długi czas może ona przebiegać bezobjawowo. Osoby, u których się rozwija, bardzo często nie wiedzą o tym aż do momentu, gdy dojdzie do złamania kości lub podejrzenie schorzenia pojawi się podczas innych badań profilaktycznych. Również odpowiedź na często zadawane przez pacjentów pytanie – czy osteoporoza boli – jest jednoznaczne i brzmi: „nie”. Osteoporoza objawy bólowe może dać dopiero wtedy, gdy zmiany w strukturze kości są zaawansowane i pod ich wpływem doszło do złamania kręgów.

Najpowszechniejsze objawy osteoporozy 

Zmiany postawy ciała – postawa ciała może ulec zmianie w wyniku złamań lub osłabienia kręgów, co może prowadzić do pochylenia ciała do przodu. Najbardziej charakterystyczny jest tzw. wdowi garb, widoczny na wysokości karku.

Bóle pleców – bóle w okolicach pleców, szczególnie w dolnej części kręgosłupa, mogą wynikać ze złamań kręgów, za które odpowiada osteoporoza. Zmiany bólowe tego typu często są jednak ignorowane i zrzucane na karb podeszłego wieku lub innych chorób. 

Zmniejszenie wzrostu – osteoporoza może prowadzić do utraty wzrostu związanej z kompresyjnymi złamaniami kręgów.

Skurcze mięśni – niektórzy pacjenci z osteoporozą mogą doświadczać skurczów mięśni, które mogą być spowodowane osłabieniem kości i mięśni.

Złamania podczas codziennych czynności – osoby z osteoporozą mogą łamać kości nawet podczas wykonywania codziennych czynności, takich jak kichanie, kaszel czy też podnoszenie lekkich przedmiotów.

Warto zauważyć, że nie wszyscy pacjenci z osteoporozą doświadczają wszystkich wymienionych objawów i mogą się one różnić w zależności od stopnia zaawansowania choroby i lokalizacji złamań.

Osteoporoza – leczenie

Czy osteoporoza jest wyleczalna? Niestety nie, jednak dzisiejsza medycyna pozwala na zminimalizowanie jej negatywnych skutków, szczególnie gdy zostanie ona wykryta na wczesnym etapie rozwoju, np. w wyniku przeprowadzonych badań.

Leczenie osteoporozy obejmuje przede wszystkim:

Farmakoterapię, w tym stosowanie leków wzmacniających kości i zmniejszających resorpcję tkanek kostnych. Należą do nich bisfosfoniany, selektywne modulatory receptora estrogenowego (SERMs), teriparatyd, denosumab i inne,

Suplementację wapnia i witaminy D, które są niezbędne dla zdrowych kości,

Ćwiczenia fizyczne, zwłaszcza wykonywanie ćwiczeń wzmacniających i obciążających, które pomagają w utrzymaniu masy kostnej i poprawie wytrzymałości mięśni,

Zmiany w stylu życia – rezygnacja z palenia papierosów i nadużywania alkoholu, unikanie nadmiernego spożycia kofeiny i sodu, a także utrzymanie prawidłowej wagi i zdrowej diety.

Łącząc odpowiednie leczenie ze zdrowym stylem życia, można skutecznie zarządzać osteoporozą oraz zminimalizować ryzyko jej wystąpienia.

Kto leczy osteoporozę?

Do jakiego lekarza zgłosić się w przypadku podejrzenia osteoporozy? Chorobę tę mogą leczyć różni specjaliści, jednak zwykle jest to reumatolog. W przypadku niektórych pacjentów, szczególnie w pierwszych stadiach choroby, pomocny może być także lekarz rodzinny lub geriatra. Specjalista będzie wiedział, jak przeprowadzić diagnostykę, w tym jakie badania krwi na osteoporozę wykonać. Bez względu jednak na to, kto leczy osteoporozę, ważne jest, by pacjent ściśle przestrzegał zaleceń medycznych, bo od tego zależy jego zdrowie, samopoczucie i jakość życia.

Co jeść przy osteoporozie?

Osteoporoza to choroba, na którą narażonych jest większość z nas, dlatego zawczasu należy podjąć działania, które pomogą jej zapobiec lub zminimalizować jej skutki. Profilaktyka osteoporozy to przede wszystkim zmiany nawyków życiowych, w tym troska o swoją dietę. Co jeść przy osteoporozie i jakie składniki włączyć do swojego menu?

Produkty bogate w wapń, takie jak mleko, jogurt, ser, jarmuż, brokuły, migdały, sezam czy sardynki z ością. 

Pokarmy bogate w witaminę D – tłuste ryby (np. łosoś, makrela, śledź), żółtka jaj, wątroba wołowa oraz produkty wzbogacone, takie jak niektóre soki owocowe i mleko. 

Produkty bogate w białko – mięso, drób, ryby, jaja, rośliny strączkowe, orzechy i nasiona.

Warzywa liściaste (np. szpinak, jarmuż, boćwina), brokuły, kapustę oraz produkty fermentowane, takie jak kiszone ogórki czy kimchi, które zawierają duże ilości witaminy K (niezbędna do produkcji białek odpowiedzialnych za utrzymanie zdrowych kości).

Produkty bogate w magnez, który odgrywa istotną rolę w metabolizmie wapnia i utrzymaniu zdrowych kości, np. orzechy, pestki dyni, szpinak, fasola, awokado i banany.

Włączenie tych składników odżywczych do codziennej diety może pomóc we wspieraniu leczenia osteoporozy oraz w zapobieganiu dalszemu pogłębianiu się choroby. Ważne jest również utrzymanie zrównoważonej diety, bogatej w różnorodne produkty spożywcze, aby zapewnić organizmowi wszystkie niezbędne składniki odżywcze potrzebne do utrzymania zdrowych kości.

Podsumowanie

Osteoporoza jest poważnym problemem zdrowotnym, który może prowadzić do znacznego pogorszenia jakości życia i zwiększonego ryzyka powikłań, takich jak złamania. Jednak odpowiednie leczenie, zmiany w stylu życia oraz dieta bogata w wapń i witaminę D mogą pomóc w zarządzaniu tą chorobą i minimalizowaniu jej skutków. Ważne jest, aby osoby z ryzykiem osteoporozy regularnie monitorowały swoje zdrowie i konsultowały się z lekarzem w przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów.

Źródła:

Janiszewska M., Kulik T., Dziedzic M. i wsp.: Osteoporoza jako problem społeczny – patogeneza, objawy i czynniki ryzyka osteoporozy pomenopauzalnej. Probl Hig Epidemiol; 2015. 96.1.106-114.

https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/nie-zlam-sie [Dostęp: 9.04.2024]

https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/zdrowe-zasady-dla-zdrowych-kosci/ [Dostęp: 9.04.2024]

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Zwyrodnienie stawu biodrowego stanowi jedną z najczęstszych przyczyn bólu i ograniczenia ruchomości. Dzięki endoprotezoplastyce wielu pacjentów może jednak odzyskać pełną sprawność. Podpowiadamy, jakie są kryteria kwalifikujące do operacji.

Przyczyny i objawy zwyrodnienia stawu biodrowego

Zwyrodnienie stawu biodrowego, znane również jako koksartroza, jest chorobą, która prowadzi do postępującego uszkodzenia chrząstki stawowej stawu biodrowego. Ta dolegliwość może dotknąć każdego, choć najczęściej występuje u osób starszych. 

Przyczyny zwyrodnienia stawu biodrowego

Do najczęstszych powodów zwyrodnienia stawu biodrowego zalicza się:

starzenie się;

urazy i kontuzje – zwłaszcza złamania czy zwichnięcia biodra;

reumatoidalne zapalenie stawów;

nadwaga i otyłość;

czynniki genetyczne.

Objawy zwyrodnienia stawu biodrowego

Zwyrodnienie stawu biodrowego objawia się jako:

ból w okolicy biodra promieniujący do pachwiny lub uda –  ból nasila się podczas aktywności fizycznej, a zmniejsza w spoczynku;

ograniczenie ruchomości np. podczas zginania czy obracania biodra;

sztywność stawu po dłuższym okresie nieruchomości, np. po przebudzeniu;

zmiana sposobu chodzenia – utykanie.

W początkowych stadiach choroby możliwe jest leczenie stawu biodrowego bez operacji – poprzez fizjoterapię, zmianę trybu życia lub farmakoterapię. Jednak w przypadku gdy te metody zawodzą, a ból i ograniczenie ruchomości stają się nie do zniesienia, należy rozważyć wymianę stawu biodrowego, a co za tym idzie operację endoprotezoplastyki stawu biodrowego.

Endoproteza stawu biodrowego – kiedy konieczna jest operacja?

Decyzja o przeprowadzeniu operacji endoprotezy stawu biodrowego jest zawsze indywidualna. Najważniejsze kryteria kwalifikujące do operacji endoprotezy to:

zaawansowane zniszczenie stawu,

nieskuteczność leczenia zachowawczego,

intensywny ból i ograniczenie ruchomości.

Pacjent jest kierowany do ortopedy, który przeprowadza szczegółową ocenę stanu stawu. Lekarz bierze pod uwagę historię medyczną pacjenta, aktualny stan zdrowia oraz wyniki badań. W niektórych przypadkach problemy zdrowotne, takie jak choroby serca, mogą opóźnić lub uniemożliwić operację. 

Endoproteza – budowa i rodzaje

Endoprotezy biodra są zaprojektowane tak, aby naśladować naturalną funkcję i budowę stawu, oferując pacjentom możliwość powrotu do normalnego życia bez bólu i ograniczeń ruchowych.

Budowa endoprotezy stawu biodrowego

Panewka – powstaje z metalu, polietylenu, lub ceramiki.

Główka stawowa – zrobiona z metalu lub ceramiki, jej rozmiar i kształt są dobierane indywidualnie do pacjenta.

Trzpień stawowy – może być wykonany z metalu lub tytanu i zapewnia stabilność całego implantu.

Rodzaje endoprotez

Endoprotezy stawu biodrowego można klasyfikować na różne sposoby, ale najważniejszym kryterium podziału jest sposób ich mocowania. W takim przypadku możemy  wyróżnić:

Endoprotezy cementowe – mocowane za pomocą specjalnego cementu kostnego, często stosowane u pacjentów starszych, u których kości są słabsze. Zapewniają szybszą stabilizację, mniejsze ryzyko obluzowania, natomiast ryzyko uszkodzenia kości w dłuższej perspektywie jest większe,

Endoprotezy bezcementowe – mocowane bez użycia cementu, polegają na wzroście kości wokół implantu. Stosowane głównie u pacjentów młodszych i aktywnych. Zapewniają dłuższą trwałość, lepsze przyłączenie do kości, ale wymagają silniejszych i zdrowszych kości dla skutecznego mocowania.

Endoprotezy hybrydowe – kombinacja obu metod, gdzie jedna część implantu jest mocowana cementem, a druga bezcementowo, często stosowane są jako kompromisowe rozwiązanie.

Wszystko, co warto wiedzieć o operacji endoprotezy stawu biodrowego

Operacja endoprotezy stawu biodrowego, czyli endoprotezoplastyka to kompleksowy proces, który wymaga starannego przygotowania, precyzyjnej interwencji chirurgicznej oraz poświęcenia czasu na rekonwalescencję i rehabilitację. 

Przed operacją pacjent musi odbyć konsultacje przedoperacyjne, ale także przygotować się fizycznie, psychicznie oraz odpowiednio zorganizować miejsce w domu do rekonwalescencji.

Podczas operacji zazwyczaj stosuje się znieczulenie ogólne, ale w niektórych przypadkach możliwe jest znieczulenie rdzeniowe. 

Operacja trwa zwykle od 1 do 3 godzin. W tym czasie chirurg wykonuje nacięcie w okolicy biodra, usuwa uszkodzoną tkankę i zastępuje ją endoprotezą.

Pierwsze dni po operacji to zwykle czas spędzany w szpitalu pod nadzorem medycznym. Rozpoczyna się wtedy nauka chodzenia z pomocą kuli lub chodzika oraz rehabilitacja pod okiem fizjoterapeuty. 

Po wyjściu ze szpitala istotna jest kontynuacja rehabilitacji w domu lub w specjalistycznych ośrodkach rehabilitacyjnych.

Jak wygląda zabieg endoprotezoplastyki stawu biodrowego?

Zabieg endoprotezoplastyki stawu biodrowego jest złożoną procedurą chirurgiczną, która obejmuje: 

Przygotowanie do zabiegu oraz podanie odpowiedniego znieczulenia;

Wybór odpowiedniej techniki chirurgicznej, którą dokonuje się w oparciu o stan zdrowia pacjenta oraz budowę anatomiczną. Istnieje kilka technik dostępu do stawu biodrowego, w tym:

dostęp przedni (anterior) – minimalnie inwazyjny, umożliwia szybszy powrót do aktywności,

dostęp boczny (lateral) – najczęściej stosowany, daje dobry dostęp do stawu, ale wymaga więcej czasu na rekonwalescencję,

dostęp tylno-boczny (postero-lateral) – używany rzadziej, zazwyczaj w specyficznych przypadkach.

Etapy operacji endoprotezoplastyki stawu biodrowego

Endoprotezoplastyka zazwyczaj przebiega w kilku etapach. 

Pierwszym jest usunięcie uszkodzonej tkanki. 

Następnie umieszczenie endoprotezy, czyli nowej sztucznej panewki i główki. 

Po umieszczeniu implantu i sprawdzeniu jego prawidłowej funkcji nacięcie jest zamykane szwami lub klamrami.

Opieka pooperacyjna po zabiegu endoprotezoplastyki biodra

Po zakończeniu operacji pacjent zostaje przeniesiony na oddział pooperacyjny, gdzie jest monitorowany, aby upewnić się, że nie ma komplikacji. Następnie jest przenoszony do pokoju pacjenta, gdzie pozostaje pod opieką fizjoterapuety do dnia wypisania ze szpitala.

Ryzyko związane z operacją stawu biodrowego

Każda operacja chirurgiczna, w tym endoprotezoplastyka stawu biodrowego, niesie za sobą pewne ryzyko. Potencjalne powikłania to:

zakażenia – mogą wystąpić w miejscu operowanym lub wewnątrz ciała;

zakrzepica żylna – zakrzepy krwi mogą tworzyć się w nogach i podróżować do płuc, co jest stanem potencjalnie zagrażającym życiu. Leki przeciwzakrzepowe i wczesna mobilizacja po operacji są stosowane w celu redukcji tego ryzyka;

obluzowanie implantu –  długoterminowe powikłanie, które może wystąpić w ciągu kilku lat po operacji i wymagać rewizji implantu;

uszkodzenie nerwów lub naczyń krwionośnych – może prowadzić do osłabienia, drętwienia lub problemów z krążeniem w nodze;

różnica długości nóg po operacji – mogą wymagać dalszej korekty lub specjalnego obuwia.

Ryzyko powikłań można zminimalizować poprzez:

wybór doświadczonego chirurga i szpitala;

ścisłe przestrzeganie zaleceń przed i po operacji;

aktywność fizyczną i rehabilitację po operacji;

regularne kontrole pooperacyjne.

Czy wszczepione endoprotezy wymagają wymiany?

Współczesne endoprotezy biodrowe są zaprojektowane tak, aby funkcjonować skutecznie przez 15-20 lat, a w niektórych przypadkach nawet dłużej. Na trwałość endoprotezy wpływają:

materiał, z którego jest wykonana, 

aktywność fizyczna pacjenta, 

jego waga oraz ogólny stan zdrowia.

Endoproteza biodra może wymagać jednak wymiany, jeśli pacjent odczuwa ból i dyskomfort w okolicy biodra, ograniczenie zakresu ruchu, trudności w poruszaniu się lub obluzowanie się endoprotezy, co jest widoczne na badaniach obrazowych.

Jak wygląda życie pacjenta po zabiegu wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego? Podsumowanie

Operacja wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego często wiąże się z dużymi nadziejami na poprawę jakości życia. Po pomyślnym zabiegu i rehabilitacji większość pacjentów doświadcza znaczącego zmniejszenia bólu i poprawy mobilności. Wiele osób jest w stanie powrócić do większości swoich codziennych czynności w ciągu kilku tygodni po operacji. Pełna rekonwalescencja może jednak trwać kilka miesięcy. Jak się okazuje, większość pacjentów doświadcza znaczącej ulgi w bólu oraz wraca do większości swoich poprzednich aktywności. 

Źródła:

https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/296834,zabieg-pierwotnej-endoprotezoplastyki-stawu-biodrowego [dostęp: 30.01.2024 r.]

https://www.praktyczna-ortopedia.pl/artykul/powiklania-po-aloplastyce-stawu-biodrowego-i-kolanowego  [dostęp: 30.01.2024 r.]

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Koślawość kolan nie jest wyłącznie problemem estetycznym, ponieważ może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Jakie są jej przyczyny, objawy i dostępne metody leczenia? Jakie ćwiczenia mogą pomóc w zmniejszeniu koślawości kolan? Wyjaśniamy w artykule!

Koślawość kolan — co to jest?

Według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, koślawość kolan, czyli nabyte zniekształcenie koślawe stawu kolanowego, charakteryzuje się nieprawidłowym ustawieniem kolan, które zbiegają się do środka, podczas gdy stopy pozostają oddzielone. Jest to powszechna dolegliwość ortopedyczna, najczęściej występująca w dzieciństwie jako część naturalnego procesu wzrostu. Mimo że w wielu przypadkach koślawość kolan, podobnie jak szpotawość kolan koryguje się sama, w niektórych sytuacjach może wymagać interwencji specjalistycznej, aby uniknąć długotrwałych komplikacji.

Koślawość kolan — przyczyny

Znalezienie przyczyny koślawości kolan jest pierwszym krokiem w kierunku jej skutecznego leczenia. Co może powodować koślawość kolan? To m.in.:

Predyspozycje genetyczne;

Niewłaściwe obciążenie stawów wynikające z nieodpowiedniej postawy ciała lub nadwagi;

Urazy, w tym złamania kości w okolicy kolana, które nie zrosły się prawidłowo oraz uszkodzenia więzadeł lub chrząstki;

Choroby, np. reumatoidalne zapalenie stawów, krzywica, choroba Pageta;

Nieprawidłowy rozrost części kości udowej lub goleniowej w momencie szybkiego wzrostu dziecka.

Koślawość kolan — objawy

Objawy koślawości mogą się różnić w zależności od stopnia deformacji, ale istnieje kilka typowych sygnałów, na które warto zwrócić uwagę. Są to:

Wizualne zmiany w ustawieniu kolan, które zbiegają się ku środkowi, podczas gdy stopy pozostają oddzielone;

Ból i dyskomfort w stawach kolanowych, które nasilają się po dłuższym siedzeniu, staniu, chodzeniu lub bieganiu;

Trudności w chodzeniu lub bieganiu;

Zwiększone ryzyko urazów i zapalenia stawów.

Koślawość kolan — jak leczyć?

Diagnostyka i zidentyfikowanie przyczyn oraz stopnia koślawości kolan pozwala lekarzowi na opracowanie indywidualnego planu leczenia. Leczenie koślawości kolan zależy od wieku pacjenta, stopnia deformacji oraz obecności towarzyszących objawów, takich jak ból czy ograniczenie ruchomości.

Sprawdź, jak leczyć nierówność i zniekształcenie kończyn.

Koślawość kolan – leczenie metodami niechirurgicznymi

W wielu przypadkach koślawość kolan można skutecznie leczyć za pomocą metod nieinwazyjnych, które koncentrują się na zmniejszeniu objawów i poprawie funkcjonowania stawów kolanowych. Są to: 

odpowiednio dobrane ćwiczenia fizjoterapeutyczne, 

noszenie specjalistycznych wkładek ortopedycznych lub obuwia z obcasem Thomasa 

oraz redukcja masy ciała. 

W zaawansowanych przypadkach stosuje się specjalne szyny, które zakłada się na noc oraz aparaty ortopedyczne, które odciążają zewnętrzne nasady stawów kolanowych.

Koślawość kolan – leczenie metodami chirurgicznymi

W przypadkach, gdy metody niechirurgiczne nie przynoszą wystarczającej poprawy lub deformacja jest zaawansowana, może być konieczna interwencja chirurgiczna poprzez wykonanie:

Osteotomii poprawczej nadkłykciowej, która polega na chirurgicznym przecięciu i ponownym ukształtowaniu kości, aby poprawić ustawienie kolan. Osteotomię stosuje się często u pacjentów z umiarkowaną koślawością, którzy nie są jeszcze kandydatami do endoprotezy kolana,

Endoprotezoplastyki stawu kolanowego – w przypadku ciężkiej koślawości i znacznego zużycia stawu wymiana stawu kolanowego może być najlepszą opcją. Zabieg polega na usunięciu uszkodzonych części stawu i zastąpieniu ich sztucznym stawem, co może znacznie poprawić ruchomość i zmniejszyć ból.

Ćwiczenia na koślawość kolan

Regularne wykonywanie odpowiednio dobranych ćwiczeń może poprawić siłę mięśniową i stabilność kolan, co pomaga w leczeniu i zapobieganiu koślawości. Ważne jest jednak, aby przed rozpoczęciem jakiegokolwiek programu ćwiczeń skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą, który może dostosować ćwiczenia do indywidualnych potrzeb i możliwości pacjenta. Jakie ćwiczenia mogą pomóc we wzmocnieniu mięśni wokół kolan i poprawieniu ustawienia stawów?

Ćwiczenia wzmacniające mięśnie kwadricepsów

Podnoszenie prostej nogi

Leżąc na plecach, jedną nogę zegnij w kolanie, a drugą trzymaj wyprostowaną. 

Powoli podnieś wyprostowaną nogę do wysokości zgiętego kolana, a następnie powoli ją opuść. 

Powtórz 10-15 razy, a następnie zmień nogi.

Przysiady ścienne 

Oprzyj plecy o ścianę i stopy umieść na szerokość barków. 

Powoli opuść ciało w dół, jakbyś chciał usiąść na krześle, zachowując plecy płasko przy ścianie. 

Zatrzymaj się, gdy uda będą równoległe do podłogi, a następnie powróć do pozycji wyjściowej. 

Wykonaj 10-15 powtórzeń.

Ćwiczenia wzmacniające mięśnie pośladkowe

Mostek 

Leżąc na plecach, zegnij kolana, a stopy postaw płasko na podłodze. 

Unieś biodra do góry, tworząc prostą linię od kolan do ramion. 

Zatrzymaj na chwilę, a następnie powoli opuść biodra. 

Wykonaj 10-15 powtórzeń.

Przysiady 

Stojąc z nogami na szerokość bioder, wykonaj przysiad, jakbyś chciał usiąść na niewidzialnym krześle. 

Pamiętaj, aby kolana nie wysuwały się przed palce stóp. 

Powróć do pozycji wyjściowej. 

Wykonaj 10-15 powtórzeń.

Ćwiczenia rozciągające

Rozciąganie ścięgien ud 

Stojąc, zegnij jedną nogę i chwyć ją za kostkę, przyciągając stopę do pośladka, aby rozciągnąć przednią część uda. 

Trzymaj rozciąganie przez 15-30 sekund, a następnie zmień nogę.

Rozciąganie mięśni piszczelowych 

Siedząc na podłodze z wyprostowanymi nogami, sięgnij rękoma w kierunku stóp, starając się dotknąć palców. 

Utrzymaj pozycję przez 15-30 sekund.

Ćwiczenia na równowagę

Stanie na jednej nodze 

Staraj się utrzymać równowagę, stojąc na jednej nodze przez 30 sekund, a następnie zmień nogę. 

Możesz wykonywać to ćwiczenie, trzymając się za stabilne wsparcie, aby uniknąć upadku.

Koślawość kolan – podsumowanie

Koślawość kolan może prowadzić do bólu, ograniczeń ruchowych i długoterminowych komplikacji, takich jak zapalenie stawów. Gdy zauważysz u siebie wizualne zmiany w ustawieniu kolan czy trudności w chodzeniu, poszukaj pomocy medycznej. Możliwe są niechirurgiczne metody leczenia, które mogą znacząco poprawić siłę mięśniową i stabilność kolan. Pamiętaj przy tym, że nieleczona koślawość kolan może prowadzić do postępujących deformacji, zapalenia stawów, ograniczenia mobilności i pogorszenia jakości życia. Wczesna diagnoza może być więc pierwszym krokiem do skutecznego leczenia i poprawy codziennego funkcjonowania.

Bibliografia:

Kasperczyk T., Wady postawy ciała – diagnostyka i leczenie, „Kasper”, Kraków 1998.

Maciałczyk-Paprocka K., Stawińska-Witoszyńska B., Kotwicki T. et al.: Prevalence of incorrect body posture in children and adolescents with overweight and obesity. „European Journal of Pediatrics”, 2017

Marczyński W. (red.), Postępowanie praktyczne w ortopedii i traumatologii, Medipage, Warszawa 2008.

Napiontek M.: Zaburzenia osi kolan u dzieci i młodzieży. [W:] Marciniak W., Szulc A. (red.): Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2003

Sabharwal S., Zhao C., The hip-knee-ankle angle in children: reference values based on a full-length standing radiograph, „J Bone Joint Surg Am” 2009, nr 91, s. 2461-8.

Tuzinek S.: Wady postawy ciała i ich charakterystyka. [W:] Tuzinek S.: Zarys metodyki postępowania korekcyjnego. Radom: Politechnika Radomska im. Kazimierza Pułaskiego, 2000.

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.