Ostatnie wpisy

Złamanie rzepki, choć stosunkowo rzadkie, jest poważnym urazem, który może prowadzić do długotrwałych problemów z ruchem, jeżeli nie będzie odpowiednio leczone.  Wyjaśniamy, jakie są przyczyny, objawy oraz metody leczenia urazów rzepki.

Złamanie rzepki – przyczyny

Złamana rzepka w kolanie to najczęściej wynik urazu bezpośredniego. Do takich urazów dochodzi zwykle w wyniku nagłych, silnych uderzeń lub upadków na kolano, czyli podczas wypadków komunikacyjnych, uprawiania sportów kontaktowych, ale także upadku na twardą powierzchnię. Siła uderzenia bezpośrednio oddziałuje na rzepkę, co może spowodować jej złamanie na kilka fragmentów. Rzepka może się złamać także w wyniku urazu pośredniego, który związany jest z nagłymi, gwałtownymi skurczami mięśni czworogłowych uda. Napięcie mięśniowe wywiera tak silny nacisk na rzepkę, że nie wytrzymuje ona tego obciążenia i pęka.

Złamanie rzepki – objawy 

Jakie są objawy złamania rzepki? Do najwcześniejszych i najważniejszych należą:

trzask lub dźwięk pęknięcia w momencie urazu;

intensywny ból;

obrzęk i zasinienie – zazwyczaj występuje opuchlizna po złamaniu rzepki;

trudności z wyprostowaniem kolana;

deformacja kolana;

objawy neurologiczne, takie jak drętwienie lub mrowienie w okolicy kolana;

ograniczenie ruchomości stawu kolanowego;

czułość na dotyk w okolicy rzepki. 

Jak wygląda uszkodzona rzepka? W zależności od rodzaju i stopnia urazu może przybierać różne formy. Złamania rzepki mogą obejmować proste pęknięcia, wieloodłamowe złamania oraz przemieszczenia fragmentów kostnych. 

Złamanie rzepki – leczenie

Jak leczyć uszkodzenie rzepki? W przypadku mniej poważnych złamań, gdzie fragmenty rzepki nie są przemieszczone lub przemieszczenie jest minimalne, unieruchamia się kolano. Zazwyczaj trzeba założyć gips, szynę lub ortezę, które stabilizują staw i umożliwiają kościom prawidłowe zrosty. Okres unieruchomienia trwa zazwyczaj od 4 do 6 tygodni, w zależności od stopnia złamania i szybkości gojenia się kości. W tym czasie należy unikać obciążania zranionej nogi i stosować się do zaleceń lekarza dotyczących ograniczenia aktywności.

W trakcie leczenia często stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, aby zmniejszyć ból i obrzęk. Leki te pomagają również kontrolować stan zapalny, co sprzyja szybszemu gojeniu. W niektórych przypadkach zaleca się przyjmowanie leków zmniejszających ryzyko powstawania zakrzepów krwi, zwłaszcza jeśli pacjent ma ograniczoną mobilność.

Złamanie rzepki – leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne staje się konieczne w przypadku złamań wieloodłamowych, gdzie fragmenty rzepki są znacznie przemieszczone lub występują dodatkowe uszkodzenia stawu kolanowego. Jedna z popularnych metod leczenia operacyjnego to osteosynteza wewnętrzna, która polega na złączeniu fragmentów kości przy pomocy drutów, śrub, płytek lub szpilek. Operacja polega na przywróceniu anatomicznego kształtu rzepki i zapewnienie stabilności stawu kolanowego. Po operacji trzeba unieruchomić kolano na kilka tygodni.

W niektórych przypadkach, zwłaszcza przy skomplikowanych złamaniach, konieczne może być usunięcie fragmentów rzepki. Taka operacja, zwana patellektomią częściową lub całkowitą, jest bardziej inwazyjna i wymaga dłuższego okresu rehabilitacji.

Ile dni trwa pobyt w szpitalu po operacji rzepki?

W przypadku standardowej metody chirurgicznej czas pobytu w szpitalu wynosi zazwyczaj od 2 do 5 dni. Operacja artroskopowa jest mniej inwazyjna, dlatego pacjenci mogą być wypisani ze szpitala już po 1-2 dniach, jeśli nie wystąpią powikłania.

Ile kosztuje operacja rzepki?

Koszt operacji w Polsce w publicznej służbie zdrowia zazwyczaj pokrywa Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). W prywatnych klinikach może wynosić od około 10 000 do 30 000 złotych.

Złamanie rzepki – jak długo się zrasta i czy rzepka się regeneruje? 

Rzepka, jak każda inna kość w ciele, ma zdolność do samodzielnego zrostu po złamaniu. Ile trwa regeneracja rzepki? W przypadku prostych złamań bez przemieszczenia proces regeneracji jest zazwyczaj szybszy. Takie złamania mogą się zrosnąć w ciągu około 4 do 6 tygodni, pod warunkiem właściwego unieruchomienia i minimalnego obciążania kończyny. Z kolei złamania wieloodłamowe lub z przemieszczeniem fragmentów kostnych wymagają dłuższego czasu na zrost i pełną regenerację, często wynoszącego od 8 do 12 tygodni lub dłużej.

Metoda leczenia również wpływa na czas regeneracji. Złamania leczone zachowawczo, za pomocą gipsu, ortezy lub szyny, zazwyczaj goją się nieco wolniej niż te, które zostały poddane operacji. Jednak nawet po operacji pełna regeneracja i powrót do normalnej aktywności może trwać kilka miesięcy.

Złamanie rzepki – rehabilitacja i ćwiczenia

Jak wygląda rehabilitacja rzepki? Początkowa rehabilitacja rozpoczyna się zaraz po zakończeniu okresu unieruchomienia. W tej fazie najważniejsze jest zapobieganie zanikowi mięśni i utrzymanie jak największej możliwej ruchomości stawu kolanowego. Fizjoterapeuta może zalecić ćwiczenia pasywne, w których terapeuta lub specjalny sprzęt delikatnie porusza nogą pacjenta, aby staw kolanowy nie był całkowicie unieruchomiony. Mogą być również stosowane ćwiczenia izometryczne, które polegają na napinaniu mięśni bez ruchu stawu.

Złamanie rzepki – fizjoterapia

Ćwiczenia wzmacniające są wprowadzane stopniowo, w miarę jak rzepka zaczyna się goić i pacjent może obciążać nogę. Skupiają się na wzmocnieniu mięśnia czworogłowego uda oraz innych mięśni otaczających staw kolanowy. Ćwiczenia te mogą obejmować podnoszenie prostych nóg, uginanie kolana z oporem, przysiady i ćwiczenia na maszynach do ćwiczeń nóg. 

Ćwiczenia zakresu ruchu mają na celu przywrócenie pełnej ruchomości stawu kolanowego. Pacjentów zachęca się do wykonywania ćwiczeń zginających i prostujących kolano, początkowo bez obciążenia, a później z niewielkim oporem. W miarę postępów rehabilitacji zwiększa się intensywność i złożoność ćwiczeń. Stosowane są również techniki rozciągania mięśni i więzadeł wokół kolana, aby zapobiec przykurczom i zwiększyć elastyczność.

Zaawansowana rehabilitacja koncentruje się na przywróceniu pełnej funkcji kończyny dolnej i przygotowaniu pacjenta do powrotu do codziennych aktywności oraz sportu. W tej fazie wprowadza się bardziej dynamiczne ćwiczenia, takie jak bieganie, skakanie i ćwiczenia z piłką. Ważne, aby stopniowo zwiększać ich intensywność, aby zapobiec nawrotom urazu.

Powikłania po złamaniu rzepki

Złamanie rzepki kolana, choć zwykle dobrze rokujące przy właściwym leczeniu, może prowadzić do szeregu powikłań, które wpływają na funkcjonowanie stawu kolanowego i ogólną mobilność pacjenta. Są to:

uszkodzenia chrząstki stawowej, co z czasem może prowadzić do rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów (artrozy);

zrosty i przykurcze ograniczające ruchomość;

zakażenia;

opóźnione zrosty lub brak zrostu (tzw. staw rzekomy);

przewlekły ból;

problemy z chodzeniem, bieganiem, wchodzeniem po schodach czy innymi czynnościami wymagającymi pełnej sprawności kolana. 

Czy można chodzić ze złamaną rzepką? 

Jest to zazwyczaj bardzo trudne i niezalecane. Przy złamaniach stabilnych, gdzie fragmenty kostne nie są przemieszczone, można czasami próbować chodzić z pomocą kul lub innego urządzenia wspomagającego, które zmniejsza obciążenie kolana. Niemniej jednak nawet w takich przypadkach chodzenie należy ograniczyć i stosować się do zaleceń lekarza.

Złamania przemieszczone lub wieloodłamowe, gdzie fragmenty kości są rozdzielone, wymagają zazwyczaj bardziej intensywnej interwencji medycznej, często operacyjnej. W takich przypadkach chodzenie bez odpowiedniego wsparcia jest niemożliwe i może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak dalsze przemieszczanie się fragmentów kości, uszkodzenia chrząstki stawowej czy więzadeł. Bez odpowiedniego unieruchomienia stawu kolanowego ryzyko pogorszenia urazu jest bardzo wysokie.

Złamania rzepki w kolanie – podsumowanie

Złamanie rzepki to poważny uraz, który wymaga odpowiedniego leczenia i rehabilitacji, aby przywrócić pełną funkcjonalność stawu kolanowego. W przypadku prostych złamań może wystarczyć unieruchomienie i leczenie zachowawcze, natomiast skomplikowane złamania często wymagają interwencji chirurgicznej. Nieodzownym etapem procesu leczenia jest natomiast rehabilitacja, która rozpoczyna się już w pierwszych dniach po operacji lub urazie. Pełna regeneracja rzepki może trwać od kilku miesięcy do roku, w zależności od indywidualnych warunków pacjenta i skuteczności leczenia oraz rehabilitacji.

Bibliografia:

P. Henry, B. Panwitz, and J. K. Wilson, “Rehabilitation of a Post-surgical Patella Fracture,” Physiotherapy, vol. 86, no. 3, pp. 139–142, Mar. 2000. 

P. Sillanpaa, V. M. Mattila, T. Iivonen i in., Incidence and risk factors of acute traumatic primary patellar dislocation, „Med Sci Sports Exerc” 2008, nr 40, s. 606–611.

T. E. Steinmetz Sylvain, Brügger Alexandre, Chauveau Jules, Chevalley François, Borens Olivier, “Practical guidelines for the treatment of patellar fractures in adults,” Swiss Med Wkly. 2020;150w20165. 

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Zespół bolesnego barku to schorzenie, które znacząco obniża jakość życia pacjentów, ograniczając ruchomość oraz powodując ból i dyskomfort. Jakie są przyczyny tego problemu i jak leczyć zespół bolesnego barku? Wyjaśniamy!

Czym jest zespół bolesnego barku?

Zespół bolesnego barku to schorzenie objawiające się bólem i ograniczeniem ruchomości stawu barkowego, a także stanem zapalnym. Problem ten może być wynikiem różnorodnych patologii, takich jak zapalenie ścięgien, uszkodzenia więzadeł, przeciążenia mięśni czy zwyrodnienia stawowe. Zespół bolesnego barku należy do gamy najczęstszych schorzeń ortopedycznych, a dotyka on zarówno sportowców, jak i osoby prowadzące siedzący tryb życia. Szczególnie narażone są na niego kobiety powyżej 45 roku życia, osoby z otyłością i cukrzycą, a także tenisiści, pływacy oraz siatkarze. 

Zespół bolesnego barku – przyczyny

Przyczyny zespołu bolesnego barku są zróżnicowane i mogą wynikać zarówno z urazów, jak i przewlekłych obciążeń. Schorzenie to bywa również następstwem chorób ogólnoustrojowych, zwłaszcza reumatycznych.

Najczęstsze przyczyny zespołu bolesnego barku to:

zapalenie ścięgien i kaletek maziowych, spowodowane przeciążeniami lub mikrourazami,

uszkodzenia mięśni i ścięgien rotatorów,

zwyrodnienia stawowe, takie jak np. osteoartroza,

przeciążenia zawodowe i sportowe, spowodowane przez powtarzające się ruchy, typowe dla niektórych zawodów (np. malarzy, stolarzy) oraz sportów (np. pływanie, tenis),

niewłaściwa postawa ciała, wynikająca z budowy anatomicznej lub przyjmowana podczas codziennych czynności, np. pracy przy komputerze.

Zespół bolesnego barku – objawy

Objawy zespołu bolesnego barku mogą być różnorodne i zależą od konkretnej przyczyny schorzenia. Zwykle narastają stopniowo, apogeum osiągając po kilku tygodniach. Pierwszym, niepokojącym sygnałem może być ból i dyskomfort podczas podnoszenia ręki, zakładania czy zdejmowania ubrań.

 Do najczęstszych objawów zespołu bolesnego barku należą:

ból o różnym nasileniu i charakterze – może być on ostry, tępy lub kłujący, nasilać się podczas ruchu ręki lub w nocy; ból barku często promieniuje do szyi, ramienia lub łopatki,

ograniczenie ruchomości, w tym trudności w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak podnoszenie ręki powyżej linii ramion, odwodzenie ramienia na boki, ubieranie się czy sięganie po przedmioty,

sztywność stawu, szczególnie po okresach bezruchu, takich jak sen czy odpoczynek,

uczucie osłabienia w ramieniu, utrudniające wykonywanie nawet prostych czynności,

obrzęk i tkliwość w okolicy barku.

Zespół bolesnego barku – leczenie

Leczenie zespołu bolesnego barku może przebiegać w różny sposób, a metodę terapii powinien dobrać lekarz po rozpoznaniu przyczyny dolegliwości i ustaleniu intensywności objawów. W przypadku wczesnego wykrycia problemu zwykle dobre efekty dają metody zachowawcze, takie jak farmakoterapia i fizjoterapia. W cięższych przypadkach zespół bolesnego barku może wymagać interwencji chirurgicznej.

Jak leczyć zespół bolącego barku? Stosowane rozwiązania

Przyjmowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (np. NLPZ), które pomagają w łagodzeniu bólu i zmniejszeniu stanu zapalnego.

Iniekcje (wstrzyknięcia) kortykosteroidów stosowane w celu zmniejszenia stanu zapalnego i bólu szczególnie w przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne jest niewystarczające.

Tymczasowe unieruchomienie stawu barkowego za pomocą ortezy lub temblaka, co zapewnia odpoczynek uszkodzonym tkankom.

Operacja, na przykład artroskopia barku, naprawa uszkodzeń ścięgien lub wymiana stawu.

Zespół bolącego barku to schorzenie postępujące, a ignorowanie objawów może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym doprowadzić do tzw. barku zamrożonego. Na szczęście odpowiednio szybko wdrożone leczenie, a szczególnie rehabilitacja pod okiem specjalisty i wykonywane w domu ćwiczenia na zespół bolącego barku mogą zminimalizować postęp schodzenia i poprawić komfort życia pacjenta. 

Zespół bolesnego barku – fizjoterapia, rehabilitacja i ćwiczenia

Fizjoterapia i rehabilitacja odgrywają kluczową rolę w leczeniu zespołu bolesnego barku. Ich celem jest przywrócenie pełnej funkcji stawu, w tym poprawa stabilizacji i dynamiki ruchów barku, wzmocnienie siły mięśniowej i pobudzenia tkanki do szybszej regeneracji. Dzięki temu pacjent odzyska możliwość poruszania barkiem, zmniejszą się jego dolegliwości bólowe, a także zminimalizowane zostanie ryzyko nawrotu dolegliwości. 

Zespół bolesnego barku – rehabilitacja pod okiem specjalisty

U pacjentów z zespołem bolesnego barku fizjoterapeuta dobiera indywidualne ćwiczenia,  mające na celu wzmocnienie mięśni barku, poprawę zakresu ruchu oraz elastyczności stawu. Terapia może obejmować również techniki manualne, takie jak masaż tkanek głębokich czy mobilizacje stawów, a także kinesiotaping, laseroterapię i krioterapię.

Zespół bolesnego barku – ćwiczenia w domu

Ćwiczenia i zabiegi pod okiem specjalisty są kluczowe w leczeniu zespołu bolącego barku, jednak część pracy pacjent powinien wykonywać samodzielnie w domu. 

Przykładowe ćwiczenia na bolący bark

Imitowanie mycia szyby – trzymając w wyciągniętej na wprost ręce, należy imitować ruchy wykonywane podczas czyszczenia pionowych powierzchni. Zakres ruchów powinien być różnorodny, a podczas ich wykonywania należy zwrócić uwagę na aktywizację barku, a nie tylko nadgarstków i łokci.

Pozycja dziecka – w pozycji klęku podpartego należy przenieść ciężar ciała do tyłu, siadając na piętach i wyciągając ręce maksymalnie do przodu. Ruch ten należy wykonywać w optymalnym dla siebie zakresie, a w pozycji pozostać tak długo, aż poczuje się ulgę w barkach.

Wahadłowe rozciąganie ramienia – stojąc w lekkim rozkroku, należy pochylić się do przodu, opierając zdrową rękę na stole lub krześle. Chora ręka powinna swobodnie zwisać. Należy delikatnie poruszać ramieniem w przód i w tył jak wahadłem przez 1-2 minuty, a następnie wykonywać koliste ruchy ramieniem w jednym i drugim kierunku.

Rozciąganie tylnej części barku – siedząc prosto na macie, należy chwycić zdrową ręką łokieć chorego ramienia i delikatnie pociągnąć go w poprzek ciała w kierunku zdrowego barku. Ramię w takiej pozycji należy przytrzymać przez 15-30 sekund, a następnie luźnić.

Regularne wykonywanie odpowiednio dobranych ćwiczeń może znacząco pomóc w zmniejszeniu bólu, zwiększeniu zakresu ruchu oraz wzmocnieniu mięśni barku. Współpraca z fizjoterapeutą zapewni bezpieczne i skuteczne przeprowadzenie programu rehabilitacji, co pozwoli na szybki powrót do pełnej sprawności i aktywności fizycznej.

Zespół bolącego barku – czy da się go wyleczyć? Podsumowanie

Zespół bolesnego barku to schorzenie, które może znacząco wpływać na jakość życia pacjentów, powodując ból i ograniczenie ruchomości. Właściwe zdiagnozowanie przyczyn oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia i rehabilitacji są kluczowe dla skutecznego zarządzania tym problemem. Dzięki odpowiednim metodom terapeutycznym pacjenci mogą odzyskać pełną sprawność stawu barkowego i uniknąć nawrotów dolegliwości.

Źródła:

Mirek E, Filip M, Zespół bolesnego barku – ćwiczenia, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/rehabilitacja/kinezyterapia/cwiczenia-czynne/128565,zespol-bolesnego-barku-cwiczenia, [dostęp: 8.06.2024].

Romanowski L. Choroby barku. W: Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. Marciniak W., Szulc A. (red.). Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2008.

Lubiatowski P. Bolesny bark. W: Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. Kruczyński J., Szulc A. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2015.

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Złożona budowa stawu skokowego sprawia, że jest szczególnie podatny na urazy, w tym złamania. Jakie są przyczyny i metody leczenia urazów stawu skokowego? Jak wygląda proces rehabilitacji? Czy i w jaki sposób zapobiegać jego złamaniom?

Złamanie stawu skokowego – objawy

Złamanie stawu skokowego jest zazwyczaj łatwe do rozpoznania ze względu na wyraźne i charakterystyczne objawy. Są to:

intensywny ból w okolicy stawu, w stopie, a nawet w łydce;

obrzęk i opuchlizna po złamaniu stawu skokowego, utrzymująca się przez pierwsze dni;

zasinienie;

deformacja stawu;

ograniczona ruchomość stawu. 

Rozpoznanie i diagnoza złamania w obrębie stawu skokowego

Diagnoza złamania stawu skokowego zaczyna się od dokładnego wywiadu medycznego. Następnym krokiem jest badanie fizykalne, podczas którego specjalista ocenia wygląd stawu, sprawdza obecność zasinienia czy deformacji. Ocenia także, czy jest opuchnięty staw skokowy po złamaniu. Dla potwierdzenia diagnozy niezbędne mogą okazać się badania obrazowe. 

Podstawowym badaniem jest rentgen (RTG). 

 bardziej zaawansowanych przypadkach przeprowadza się tomografię komputerową (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI). 

W przypadku złamań otwartych lub podejrzenia zakażenia lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak badanie krwi.

Przyczyny złamania stawu skokowego

Złamanie stawu skokowego może mieć różnorodne przyczyny, najczęstsze z nich to:

urazy bezpośrednie, czyli wypadki komunikacyjne, upadki z wysokości czy urazy sportowe;

powtarzające się przeciążenia i mikrourazy;

osłabienie struktury kości poprzez osteoporozę, reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzycę, a także długotrwałe stosowanie niektórych leków;

czynniki ryzyka związane ze stylem życia, zwłaszcza nieodpowiednie obuwie, brak aktywności fizycznej, nadwaga i otyłość;

genetyka i struktura anatomiczna, np. płaskostopie czy wysokie podbicie.

Złamanie stawu skokowego – leczenie

Leczenie zachowawcze jest najczęściej stosowane w przypadku prostych, stabilnych złamań, gdzie kości pozostają we właściwej pozycji. Proces ten obejmuje unieruchomienie poprzez założenie gipsu lub ortezy, a przy tym stosowanie środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. 

Jak długo trzeba nosić ortezę stawu skokowego? 

W przypadku łagodniejszych złamań, gdzie nie występuje przesunięcie kości, ortezę nosi się przez około 4-6 tygodni. To czas potrzebny na stabilizację stawu skokowego i początek procesu gojenia. 

W przypadkach bardziej skomplikowanych złamań wymagających operacji (np. ORIF) ortezę należy nosić przez dłuższy okres, nawet do 8-12 tygodni. Czas ten jednak zależy od złożoności urazu oraz stopnia stabilizacji, jaki zapewniają materiały osteosyntetyczne.

Jak długo goi się złamany staw skokowy?

Zazwyczaj złamania bez przemieszczenia goją się szybciej. W przypadku leczenia zachowawczego, gdzie stosuje się gips lub ortezę, czas unieruchomienia wynosi od 6 do 8 tygodni. W przypadku złamań, gdzie następuje przemieszczenie, czas gojenia jest dłuższy – może wynosić od kilku miesięcy do roku.

Złamanie stawu skokowego – operacja

Leczenie chirurgiczne jest konieczne w przypadkach bardziej skomplikowanych złamań, takich jak złamania wieloodłamowe, z przemieszczeniem lub otwarte. Zabiegi chirurgiczne i operacje stosuje się także, gdy złamanie nie goi się prawidłowo podczas leczenia zachowawczego. 

Główne metody chirurgicznego leczenia złamania stawu skokowego obejmują otwarte nastawienie złamania i wewnętrzną stabilizację (ORIF). 

W niektórych przypadkach może być konieczne zastosowanie stabilizatora zewnętrznego. Utrzymuje kości w prawidłowej pozycji za pomocą metalowych prętów i ramek, umieszczonych na zewnątrz ciała.

Nowoczesne technologie w leczeniu złamania stawu skokowego

W ostatnich latach rozwój technologii medycznych przyczynił się do wprowadzenia nowych metod leczenia złamań stawu skokowego. Są to techniki mniej inwazyjne, takie jak endoskopia stawu skokowego, która pozwala na przeprowadzenie operacji z minimalnym uszkodzeniem tkanek miękkich. Przyspiesza to proces gojenia i zmniejsza ryzyko powikłań. Natomiast zastosowanie biomateriałów, takich jak syntetyczne substytuty kostne i płytki biodegradowalne, wspomaga proces gojenia i może być szczególnie korzystne w przypadkach skomplikowanych złamań.

Możliwe jest także zastosowanie technologii wspomagających rehabilitację, takich jak urządzenia do terapii fizykalnej (elektromiostymulacja – EMS czy ultradźwięki), które mogą wspomagać proces gojenia i regeneracji tkanek. Stosuje się również inteligentne ortezy wyposażone w sensory i systemy monitorujące, które pomagają w śledzeniu postępów rehabilitacji i dostosowywaniu programów ćwiczeń.

Złamanie stawu skokowego – rehabilitacja i ćwiczenia

Proces rehabilitacji rozpoczyna się zazwyczaj po usunięciu gipsu lub ortezy, jednak można go również prowadzić równocześnie z leczeniem zachowawczym lub po zabiegu chirurgicznym, zależnie od stanu pacjenta i zaleceń lekarza. Jaka rehabilitacja po złamaniu stawu skokowego jest najczęściej zalecana? 

W pierwszych tygodniach po złamaniu stawu skokowego zaleca się unieruchomienie i zmniejszenie obciążenia chorej kończyny. Pacjent może korzystać z kul i unikać stania na uszkodzonej nodze. Fizjoterapeuta może wykonywać ćwiczenia bierno-ruchowe, które pomagają w utrzymaniu zakresu ruchu w stawie skokowym, jednocześnie minimalizując obciążenie.

Następnie można stopniowo wprowadzać ćwiczenia koordynacyjne i równoważne, które poprawiają stabilność stawu skokowego oraz przygotowują do powrotu do normalnych czynności codziennych. Ćwiczenia izometryczne mają na celu wzmocnienie mięśni bez przemieszczania stawu skokowego. 

W zaawansowanej fazie rehabilitacji fizjoterapeuta skupia się natomiast na przywróceniu pełnej ruchomości i siły stawu skokowego. Następuje też stopniowe zwiększanie intensywności treningu, aby zwiększyć wytrzymałość mięśniową i kondycję całego ciała.

Ćwiczenia na staw skokowy po złamaniu to ważna część procesu gojenia. Jednak to nie wszystko, bowiem specjalistyczne techniki i metody rehabilitacji obejmują także:

elektroterapię, 

ultradźwięki,

masaż,

trening propriocepcji.

Profilaktyka i zapobieganie złamaniom stawu skokowego

Złamaniom stawu skokowego można zapobiegać, zachowując ostrożność w środowisku domowym i publicznym. 

Wystarczy usunąć przeszkody i niepożądane przedmioty z podłogi, szczególnie na schodach i w przestrzeniach o nierównym terenie, co zmniejszy ryzyko upadków. 

A przy tym warto nosić obuwie o odpowiednim wsparciu i stabilności, zwłaszcza podczas aktywności fizycznych oraz chodząc po nierównym terenie. 

Zaleca się także regularną aktywność fizyczną poprzez wykonywanie ćwiczeń wzmacniających i stabilizujących staw skokowy, a także ćwiczeń proprioceptywnych, czyli na utrzymanie równowagi.

Najczęstsze pytania dot. złamania stawu skokowego

Po jakim czasie zrasta się staw skokowy?

Zazwyczaj zrost kości stawu skokowego przebiega stopniowo i wymaga czasu, aby zapewnić pełną stabilność i funkcjonalność stawu. Odpowiedź na pytanie, ile trwa złamanie stawu skokowego, nie jest więc jednoznaczna.

W przypadku złamań, które nie wymagają operacji i są odpowiednio stabilizowane za pomocą gipsu lub ortezy, zazwyczaj po około 6-12 tygodniach można zaobserwować oznaki zrostu kości, jednak pełny proces gojenia i osiągnięcie pełnej stabilności stawu skokowego zajmuje nawet kilka miesięcy.

W przypadku złamań z przemieszczeniem, które wymagają operacyjnego leczenia, zrost kości jest stabilizowany za pomocą śrub, płytek lub innych materiałów osteosyntetycznych. Po operacji czas zrostu kości może być dłuższy, zazwyczaj wymagając 6-12 tygodni na umożliwienie chodzenia i stopniowe zwiększanie obciążenia. Proces pełnego zrostu może trwać nawet do 3-6 miesięcy.

Jak długo boli noga po złamaniu stawu skokowego?

Noga boli w bezpośrednim okresie po złamaniu stawu skokowego, jednak zastosowanie leków przeciwbólowych oraz unieruchomienie stawu (np. za pomocą gipsu) zmniejszy ten dyskomfort. Natomiast po zdjęciu unieruchomienia i intensywniejszej rehabilitacji chwilowy ból może pojawić się ponownie.

Po jakim czasie można chodzić po złamaniu stawu skokowego?

W przypadku złamań bez przemieszczenia, gdzie zastosowano np. gips, pierwsze kroki pacjent może stawiać zazwyczaj po około 6-8 tygodniach. W niektórych przypadkach, gdy złamanie jest stabilne, a przemieszczenie minimalne, chodzenie jest możliwe wcześniej. Po operacyjnym leczeniu złamań stawu skokowego pacjent zazwyczaj zaczyna stawiać pierwsze kroki po około 6-12 tygodniach.

Złamany staw skokowy – podsumowanie

Złamanie stawu skokowego jest poważnym urazem, który wymaga kompleksowego podejścia do diagnostyki, leczenia, rehabilitacji oraz profilaktyki. Może mieć różne przyczyny, a objawiać się bólem, obrzękiem, trudnościami w chodzeniu oraz ewentualnym przemieszczeniem kości. Aby wrócić do pełnej sprawności fizycznej, trzeba zastosować ćwiczenia w ramach rehabilitacji, a także dbać o profilaktykę. Regularna aktywność fizyczna oraz noszenie odpowiedniego obuwia i sprzętu ochronnego mogą zmniejszyć ryzyko urazów. 

Bibliografia:

P. Brzezińska, J. Mieszkowski, Kompleksowe postępowanie fizjoterapeutyczne w skręceniu stawu skokowego, „Journal of Education, Health and Sport”, 2015

R. Olejniczak, Z. Wrzosek Ocena skuteczności kompleksowego postępowania fizjoterapeutycznego w leczeniu niestabilności więzadłowej przedniej stawu kolanowego. Efficiency evaluation of the complex physiotherapeutic procedure in treatment of anterior knee joint instability. Balneologia Polska, 2007, 2:99–112.

E. S. Veltman, J. J. Halma, A. de Gast, Longterm outcome of 886 posterior malleolar fractures: a systematic review of the literature, „The Journal of Foot and Ankle Surgery”, nr 22 2016.

https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/b5f6d05b-4117-4956-a4ac-a65e8847ee2d/content  [dostęp: 2.07.2024 r.]

https://przypadkimedyczne.pl/JmsFiles/13/full.pdf  [dostęp: 2.07.2024 r.]

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Chondromalacja rzepki to jedna z częstych dolegliwości kolana. Zazwyczaj daje o sobie znać w postaci nasilającego się bólu, strzykania w stawie kolanowym lub obrzęku. Czym jest, w jaki sposób powstaje oraz jak leczyć chondromalację rzepki?

Chondromalacja rzepki — co to jest?

Chondromalacja rzepki to schorzenie charakterystyczne dla stawu rzepkowo-udowego. Polega na rozmiękaniu i rozpulchnianiu chrząstki stawowej oraz pojawianiu się w niej szczelin i ubytków. Dolegliwość ta powoduje zmniejszenie elastyczności i odporności chrząstki na obciążenia. W procesie degradacji traci ona swoją twardość i sprężystość, a zmiany te zachodzą stopniowo. Powstawaniu coraz głębszych ubytków towarzyszą nasilające się dolegliwości bólowe w przedniej części kolana. Może również pojawić się nawracający stan zapalny.

Ze względu na to, że chondromalacja jest dolegliwością postępującą, stopień jej zaawansowania określa się za pomocą skali Outerbridge’a. Na jej podstawie wyróżnia się 4 stadia chorobowe:

1. Pojawienie się powierzchownych zmian — chrząstka ulega zmiękczeniu i pluszowaceniu,

2. Defragmentacja i drobne pęknięcia — w chrząstce powstają niewielkie szczeliny,

3. Głębsze pęknięcia — na tym etapie ubytki zaczynają sięgać tkanki podchrzęstnej,

4. Znaczne ubytki i odsłonięcie kości podchrzęstnej — od tego momentu dochodzi do nieodwracalnych zmian.

Chondromalacja rzepki — przyczyny

Jedną z przyczyn chondromalacji rzepki są urazy mechaniczne, do których zaliczyć można pęknięcia, zwichnięcia oraz złamania. Schorzenie to dotyka zwłaszcza osoby uprawiające sporty mocno obciążające kolana, takie jak biegi, narciarstwo czy piłka nożna. Znacznie częściej pojawia się u kobiet, ze względu na ich budowę anatomiczną. Występująca u pań szeroka miednica sprzyja nieprawidłowemu ułożeniu rzepki. Co jeszcze wywołuje chondromalację rzepki?

– Choroba zwyrodnieniowa stawów.

– Nadwaga lub otyłość.

– Przeciążenia i przebyte wcześniej urazy stawu kolanowego.

– Nieodpowiednia i nadmierna aktywność fizyczna (bieganie, jazda na nartach).

– Dysbalans mięśniowy.

– Nieprawidłowości wynikające z anatomii (np. płaskostopie, koślawość kolan). 

Warto mieć także na uwadze, że do powstania chondromalacji rzepki może przyczynić się niska aktywność fizyczna. Brak ruchu sprzyja degradacji chrząstki, a siedzący tryb życia zmniejsza proces jej regeneracji.

Chondromalacja rzepki — objawy

Pierwsze objawy chondromalacji rzepki mogą być niezauważalne, ze względu na to, że zmiany zaczynają zachodzić w głębokich warstwach chrząstki. Wraz z postępem choroby w chrząstce pojawiają się coraz większe ubytki, a kość podchrzęstna staje się coraz bardziej odsłonięta. Powoduje to tarcia, które przeradzają się w nasilający się ból w okolicy rzepki oraz poczucie dyskomfortu. Dolegliwości bólowe są przede wszystkim odczuwalne w trakcie wykonywania ruchów, takich jak kucanie, klękanie czy wchodzenie po schodach.

Wśród objawów chondromalacji rzepki można także wyróżnić:

– Sztywność kolan — odczuwaną tuż po okresie spoczynku.

– Strzykanie, chrupanie lub trzeszczenie w stawie kolanowym — spowodowane jest ono tarciem nierównej powierzchni stawowej rzepki w trakcie ruchów stawu kolanowego.

– Pojawienie się obrzęku stawu kolanowego — towarzyszyć mu może również zaczerwienienie i miejscowe podniesienie temperatury ciała oraz tzw. woda w kolanie.

– Osłabienie mięśni.

– Ograniczony zakres ruchu — uczucie zablokowania stawu.

Chondromalacja rzepki — leczenie

W przypadku chondromalacji rzepki niezwykle istotne jest szybkie wdrożenie leczenia. W przeciwnym razie postępujące zmiany degeneracyjne mogą spowodować trwałe upośledzenie funkcji stawu kolanowego. Leczenie chondromalacji rzepki w początkowym stadium choroby obejmuje przede wszystkim ćwiczenia fizjoterapeutyczne wzmacniające mięśnie. Stosuje się również ortezy stabilizujące, kinesiotaping oraz zastrzyki z kwasem hialuronowym lub osoczem bogatopłytkowym. W przypadku wystąpienia ostrego bólu możliwe jest także wprowadzenie farmakoterapii.

Jeśli leczenie zachowawcze okaże się nieskuteczne lub choroba przejdzie w zaawansowane stadium, lekarz może podjąć decyzję o operacji. Po zabiegu niezbędne będzie także wprowadzenie rehabilitacji.

Chondromalacja rzepki — operacja

Operacja chondromalacji rzepki przeprowadzana jest najczęściej za pomocą artroskopii kolana (chondroplastyka). Polega ona na wyrównaniu powierzchni stawowych chrząstki oraz usunięciu martwych i oddzielających się od niej fragmentów, bez jej nawiercania. Może się zdarzyć, że niezbędne będzie także wykonanie przeszczepu chrzęstno-kostnego lub mikrozłamań. W leczeniu operacyjnym można również zastosować autologiczną implantację chondrocytów (ACI) oraz techniki wykorzystujące scaffoldy lub błony kolagenowe.

Chondromalacja rzepki — czego nie wolno?

Osoby zmagające się z chondromalacją rzepki powinny unikać wykonywania czynności, które mocno obciążają staw kolanowy. Nie należy również powtarzać ruchów wywołujących dolegliwości bólowe, a w momencie ich nasilenia należy skontaktować się z lekarzem. Na co jeszcze należy uważać?

Chondromalacja rzepki a praca

Chondromalacja rzepki nie jest przeciwwskazaniem do wykonywania pracy zawodowej. Należy jednak unikać zawodów wymagających pracy z obciążeniem. Niewskazane jest również długotrwałe siedzenie ze zgiętymi kolanami, dlatego też podczas pracy biurowej powinno się często zmieniać pozycję ciała oraz stosować przerwy na rozprostowanie nóg.

Chondromalacja rzepki a sport

Chondromalacja rzepki nie wyklucza z podejmowania aktywności fizycznej, jednak należy wprowadzać ją stopniowo. Ważne jest także, aby unikać sportów wysiłkowych, w których dochodzi do dużego obciążenia stawów kolanowych. Niewskazane są też aktywności, które mogą zakończyć się urazem, np. jazda na deskorolce. Zaleca się, aby ćwiczenia wykonywać pod okiem specjalisty w celu uniknięcia pogłębienia stanu chorobowego.

Chondromalacja rzepki a jazda na rowerze

Jazda na rowerze jest dopuszczalna, choć nie należy wybierać się na długie dystanse. Najlepiej jeździć po płaskim i utwardzonym terenie. Ważne jest także odpowiednie przygotowanie się do jazdy — siodełko powinno być ustawione tak, aby kolano mogło zginać się w zakresie 20-70°. Dobrym rozwiązaniem będzie również jazda na rowerku stacjonarnym — jest ona zdecydowanie łagodniejszą aktywnością.

Chondromalacja rzepki a bieganie

Bieganie mocno obciąża stawy kolanowe, stąd też w przypadku chondromalacji rzepki zaleca się unikanie tego typu aktywności. Treningi biegowe są niewskazane aż do momentu pełnej rekonwalescencji po zabiegu lub zakończenia rehabilitacji, a nawet wtedy należy zachować szczególną ostrożność.

Chondromalacja rzepki a joga

Wykonywanie ćwiczeń rozciągających i wzmacniających mięśnie to istotny element procesu leczenia chondromalacji rzepki. Joga, pilates czy stretching to aktywności, które zdecydowanie warto podejmować. Poprawiają one elastyczność oraz pomagają zwiększyć zakres ruchu kolana.

Chondromalacja rzepki — rehabilitacja

Rehabilitacja stanowi istotny element procesu leczenia chondromalacji rzepki. Jej wdrożenie umożliwia przywrócenie pełnego zakresu ruchu oraz pozwala zachować równowagę mięśniową. Skupia się ona przede wszystkim na ćwiczeniach rozciągających, wzmacniających oraz stabilizacyjnych. Popularne jest także stosowanie terapii manualnej i fizykoterapii, która pozwala zredukować stan zapalny i zminimalizować dolegliwości bólowe.

Podsumowanie

Chondromalacja rzepki to postępujące schorzenie, które może znacząco ograniczyć nasze codzienne funkcjonowanie. Objawia się m.in. bólem, nasilającym się w trakcie wykonywania określonych ruchów. Dolegliwość ta może być spowodowana przez różne czynniki, np. nadmierną aktywność fizyczną, nieprawidłowości anatomiczne czy urazy mechaniczne. Choć jest procesem postępującym i nieodwracalnym, szybkie wdrożenie leczenia pozwoli na zahamowanie zmian chorobowych. Prawidłowo przeprowadzona rehabilitacja czy wykonanie zabiegu operacyjnego może zagwarantować powrót do pełnej i bezbolesnej sprawności.

Źródła:

Książek-Czekaj A., Wiecheć M.; „Postępowanie fizjoterapeutyczne po chondroplastyce stawu kolanowego”,

https://www.markmed.pl/library/2014/08/01/140689674656.pdf [Dostęp: 12.06.2024].

Adamczyk G., Antolak Ł., Skrok T., Śmigielski R.; „Wczesne wyniki leczenia ubytków chrząstki stawowej stawu kolanowego za pomocą autogennych przeszczepów chrzęstno-kostnych sposobem OATS”,

http://zatoka.icm.edu.pl/acclin/vol_1_issue_1/acclin1_art08_adamczyk.pdf  [Dostęp: 12.06.2024].

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Bolący bark to powszechny problem, który znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie. Co więcej, nieleczone bóle barków mogą prowadzić do poważnych konsekwencji. Jakie są przyczyny tego problemu i jak wyleczyć ból barku?

Dlaczego boli bark? Przyczyny

Ból barku może być wywołany przez kontuzje, przeciążenia mięśniowe lub choroby takie jak zapalenie stawów. Bóle w barku wynikają również z nieprawidłowej postawy ciała lub nadmiernego obciążenia w pracy czy podczas aktywności fizycznej, a nawet miewają podłoże psychiczne – stres i napięcie mogą manifestować się właśnie dolegliwościami bólowymi.

Ból barku – przyczyny:

urazy mechaniczne – zwichnięcia barku, złamania, urazy mięśni i ścięgien, np. uszkodzenie stożka rotatorów, złamanie głowy kości ramiennej lub dystalnej części obojczyka, podwichnięcie albo zwichnięcie stawu ramiennego,

zapalenie ścięgien – często wynika z powtarzających się ruchów, co prowadzi do stanów zapalnych i bólu,

zapalenie kaletki maziowej, co powoduje ból i ograniczenie ruchomości,

zamrożony bark – znany także jako adhezyjne zapalenie torebki stawowej, charakteryzujące się bólem i ograniczeniem ruchomości,

choroby zwyrodnieniowe – takie jak artroza, która prowadzi do degeneracji stawu,

nadużycie i przeciążenia wynikające z ciężkiej pracy fizycznej lub sportów (np. naciągnięcie, naderwanie, zerwanie lub przeciążenie mięśni okolicy obręczy barkowej),

choroby reumatyczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów,

zaburzenia postawy, które mogą prowadzić do nierównomiernego obciążenia stawów barkowych.

Ból barku – diagnostyka

Diagnostyka bólu barku powinna rozpocząć się od wizyty u lekarza rodzinnego, który może skierować do specjalisty. Jaki lekarz pomoże przy bólu barków? Zwykle jest to ortopeda lub reumatolog, ale czasem też konieczna jest wizyta u chirurga.

Jeśli chodzi o badania diagnostyczne, to lekarz w pierwszej kolejności przeprowadzi wywiad medyczny i badanie fizykalne, oceni, gdzie dokładnie występuje ból barków i jaka jest jego skala. 

Specjalista sprawdzi zakres ruchomości w obrębie stawu i siłę mięśni, a także przeprowadzi testy prowokujące dolegliwości bólowe z różnych struktur obręczy barkowej. 

Kolejny krok to badania obrazowe, czyli RTG, USG czy rezonans magnetyczny, które pomogą zidentyfikować źródło problemu. W niektórych przypadkach bólu barków lekarz może zlecić także badania laboratoryjne takie jak morfologia krwi, stężenie białka CRP, badanie czynnika reumatoidalnego (RF) czy poziom kwasu moczowego. 

Ból barku – leczenie. Jak uśmierzyć ból barków?

Leczenie bólu barku zależy od jego przyczyny i może obejmować różne metody: od domowych sposobów, poprzez terapię farmakologiczną i rehabilitację, a na interwencjach chirurgicznych kończąc.

Co pomaga na ból barku o łagodnym nasileniu? 

W wielu takich przypadkach często wystarczy odpoczynek, zimne lub ciepłe okłady, a także apteczne środki przeciwbólowe czy przeciwzapalne – np. ibuprofen czy maści na kontuzje sportowe. 

A jak wyleczyć bolący bark, utrudniający codzienne życie i mający bardziej skomplikowane podłoże niż zwykłe przeciążenie? 

W takim przypadku o rodzaju terapii decyduje specjalista. 

Przy bólach barku pomocne są iniekcje z kortykosteroidów czy ostrzyknięcia z wykorzystaniem bogatopłytkowego osocza. 

Pacjentom podaje się także kwas hialuronowy lub unieruchamia kończynę w temblaku. 

Kiedy tego typu leczenie nie pomaga lub schorzenie postępuje, specjalista może zaproponować zabieg chirurgiczny, np. artroskopię barku. 

Rehabilitacja i ćwiczenia na bóle barków

Powrót do pełnej sprawności po kontuzji barku wymaga czasu, ale także zaangażowania i dużej dyscypliny pacjenta. W większości przypadków bowiem samo leczenie nie wystarczy – potrzebna jest rehabilitacja i regularne ćwiczenia na ból barków. Praca z fizjoterapeutą nie tylko pomaga w rekonwalescencji, ale także jest kluczowa w zapobieganiu przyszłym problemom z barkiem. 

Jakie zabiegi i ćwiczenia są rekomendowane przy bolącym barku? 

Ćwiczenia na bolący bark zostaną dopasowane do specyficznych potrzeb pacjenta. Najczęściej wprowadza się ćwiczenia na rozciąganie stawu i wzmacnianie mięśni. Osobom, którym dokucza ból barków, zaleca się także masaże (zwłaszcza tkanek głębokich), działanie ultradźwiękami, polem magnetycznym, ciepłem, zimnem (krioterapia) oraz laserami. Wszystko jednak zależy od podłoża bólu i jego intensywności.

Podsumowanie

Staw barkowy należy do najbardziej obciążonych stawów w ludzkim ciele, ponieważ jest zaangażowany w bardzo wiele codziennych czynności. Z tego też względu bardzo łatwo go przeciążyć lub uszkodzić, co objawiać się może bólem i ograniczoną ruchomością. Jak pozbyć się tego problemu? Efektywne leczenie bólu barku wymaga kompleksowego podejścia, począwszy od właściwej diagnostyki, przez odpowiednio dobrane metody leczenia, aż po rehabilitację. Warto pamiętać, że odpowiednia profilaktyka i wczesne rozpoznanie problemu są istotne dla zdrowia barków, więc nie należy ignorować nawet wczesnych i subtelnych objawów. 

Źródła:

Piskor J., Iłżecka J., Wójcik G., Kozak-Putowska D, Interwencyjne metody leczenia bólu w obrębie barku, ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2014

Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Zwichnięcie barku to jedno z najczęściej występujących urazów kończyny górnej. Uszkodzeniu sprzyjają przeciążenia, na które w szczególności narażone są osoby aktywne fizycznie i zawodowo. Jak rozpoznać wybity bark i co zrobić, gdy pojawi się ból?

Wybity bark — przyczyny

Zwichnięcie w stawie ramienno-łopatkowym, czyli tzw. wybity bark, zalicza się do najczęstszych uszkodzeń barku. Mówimy o nim w momencie, gdy głowa kości ramiennej przemieści się poza panewkę stawu.Uszkodzenie spowodowane jest urazami mechanicznymi powstałymi na wskutek upadku na wyprostowane ramię lub bezpośredniego uderzenia w tył barku. Uraz może powstać także w trakcie napadów drgawek u osób chorujących na padaczkę lub przy porażeniu prądem elektrycznym.

Na urazy obręczy barkowej, w tym właśnie wybicie barku, w dużym stopniu narażeni są sportowcy uprawiający sporty kontaktowe (hokej, rugby) oraz dyscypliny, w których niezbędne jest systematyczne unoszenie rąk nad głowę. Czynnikiem ryzyka jest również specyficzna budowa anatomiczna, słabe mięśnie i więzadła wokół stawu barkowego, a także wcześniej przebyte urazy.

Zwichnięcie barku — objawy

Wybity bark zazwyczaj daje o sobie znać uczuciem silnego bólu  oraz trudnością w poruszaniu kończyną górną, często skutkującą unieruchomieniem ręki w jednej pozycji. 

Wśród najczęstszych objawów zwichniętego barku można wyróżnić:

dokuczliwy ból w okolicy barku,

ograniczony zakres ruchomości kończyny górnej,

uczucie „przeskakującego” barku w trakcie ruchu,

osłabienie siły mięśni barku,

zniekształcenie obrysu stawu barkowego,

zasinienie i opuchlizna,

zaburzenia czucia i ukrwienia.

W przypadku wystąpienia któregokolwiek z powyższych objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza. Przed wizytą nie należy poruszać stawem, ani próbować samodzielnie go nastawić.

Jak wygląda wybity bark? Rozpoznanie i diagnostyka

Zwichnięcie w stawie barkowym dzielimy na cztery rodzaje: przednie, tylne, dolne oraz górne. W większości wypadków dochodzi do zwichnięcia przedniego.

Zwichnięcie przednie – rozpoznanie

Zwichnięcie przednie widoczne jest zazwyczaj na pierwszy rzut oka — pacjent skarży się na dolegliwości bólowe w trakcie ruchu kończyną oraz konieczność utrzymania ręki w przymusowej pozycji. Właściwe rozpoznanie następuje jednak po przeprowadzeniu wywiadu i oceny wzrokowej oraz badaniu RTG . Konieczna jest także kontrola krążenia i unerwienia, głównie w celu wykluczenia uszkodzenia nerwu pachowego.

Zwichnięcie tylne – rozpoznanie

Z trudnością w prawidłowym rozpoznaniu możemy spotkać się w przypadku zwichnięcia tylnego, gdzie przemieszczenie głowy kości ramiennej nie jest wyraźnie widoczne i można je łatwo przeoczyć. Cechuje się jednak tzw. objawem żarówki, w którym kość ramienna przypomina właśnie żarówkę. Aby stwierdzić zwichnięcie tylne, wykonuje się badanie tomografii komputerowej.

Zwichnięcie barku — pierwsza pomoc i nastawianie

W przypadku wystąpienia objawów zwichnięcia barku należy niezwłocznie udać się do placówki medycznej. Konieczne jest nastawienie wybitego barku, jednak nie należy robić tego samemu. Samodzielne nastawianie może skutkować poważnymi uszkodzeniami i powikłaniami.Możliwe jest jednak udzielenie choremu pierwszej pomocy. 

Poszkodowanego należy ułożyć w bezpiecznej i jak najmniej bolesnej pozycji. 

Następnie powinno się unieruchomić staw poprzez użycie temblaka lub przywiązanie ręki do tułowia za pomocą dostępnych materiałów, np. koca, odzieży. 

Bolesne miejsce można także obłożyć chłodnym kompresem.

W dalszej kolejności pacjent powinien skonsultować się z lekarzem ortopedą, który nastawi wybitą kończynę. Nastawianie barku wykonuje się po podaniu środków znieczulających miejscowo lub w znieczuleniu ogólnym. Można je wykonać za pomocą różnych metod:

w metodzie Stimsona chory proszony jest o położenie się na brzuchu ze zwisającym w dół ramieniem, które dodatkowo obciąża się np. workiem z piaskiem,

w pozycji leżącej na plecach — wykorzystując metodę Hipokratesa, lekarz ortopeda chwyta zwichniętą rękę poszkodowanego i opierając się stopą o jego klatkę piersiową, odwodzi wybite ramię do boku i zgina do przodu,

metodą FARES, najpopularniejszą, w której stosuje się wyciąg za zwichniętą kończynę przy jednoczesnym odwodzeniu i ruchami rotacyjnymi.

Celem każdej z nich jest pociągnięcie kończyny w taki sposób, aby wybita głowa kości ramiennej powróciła do panewki stawu. Aby potwierdzić, czy nastawienie przebiegło prawidłowo, należy również przeprowadzić badanie RTG.

Wybity bark — leczenie

W zwichnięciu przednim wprowadza się dwa rodzaje leczenia: zachowawcze i operacyjne. Wdrożenie leczenia operacyjnego jest konieczne w momencie nawracającej niestabilności barku — stosuje się je, gdy leczenie zachowawcze okaże się niewystarczające. Dzieje się tak w przypadku poważniejszego urazu, np. uszkodzenia tkanek okołostawowych.

Leczenie operacyjne wybitego barku

W leczeniu operacyjnym wykorzystuje się poniższe techniki.

Artroskopową naprawę obrąbka stawu ramiennego (sposób Bankarta) —  w trakcie zabiegu ortopeda dokonuje kilku niewielkich nacięć skóry, poprzez które wprowadza do stawu artroskop i inne narzędzia chirurgiczne. Następnie mobilizuje oderwany obrąbek stawowy i za pomocą specjalnych kotwic, przytwierdza go do przedniego brzegu panewki. [Sprawdź naszą ofertę artroskopii barku]

Remplissage — zazwyczaj wykonuje się ją podczas operacji sposobem Bankarta, w przypadku zagniecenia głowy kości ramiennej (uszkodzenie typu Hill-Sachsa). Polega na przyszyciu tylnej torby stawowej i ścięgna mięśnia podgrzebieniowego do kości ramiennej w miejscu, gdzie nastąpił ubytek.

Zabieg metodą Latarjet — wykonuje się go w momencie nieudanej naprawy sposobem Bankarta lub gdy dojdzie np. do odłamania dużego fragmentu kostnego panewki. Jego celem jest przytwierdzenie wyrostka kruczego do panewki stawu ramiennego. 

Operację przy użyciu trójkorówkowego przeszczepu talerza kości biodrowej — przeprowadzana jest w przypadku niepowodzenia zabiegu metodą Latarjet. W odróżnieniu od tamtego sposobu, zamiast wyrostka kruczego stosuje się przeszczep kostny pobrany z talerza kości biodrowej. Konsekwencją zabiegu może być ból w okolicy biodra, który zmniejsza się wraz z czasem.

Leczenie zachowawcze wybitego barku

Leczenie zachowawcze polega na nastawieniu zwichnięcia oraz działaniu przeciwbólowym. Po prawidłowym nastawieniu i potwierdzeniu manewru badaniem RTG należy unieruchomić kończynę na okres uzależniony od wieku poszkodowanego:

< 20. r.ż. – 3–4 tygodnie, 

20.–30. r.ż. – 2–3 tygodnie, 

30. r.ż. – 10 dni do 2 tygodni, 

40. r.ż. – 3–5 dni.

W tym czasie należy rozpocząć wdrażanie ćwiczeń rehabilitacyjnych, przepisanych przez specjalistę. Należy jednak pamiętać, aby podczas leczenia fizjoterapeutycznego zdejmować unieruchomienie stawu. Pomocny w leczeniu może okazać się masaż barku oraz kinesiotaping, a także metody leczenia fizykalnego: magnetoterapia, krioterapia miejscowa oraz laser.

Ćwiczenia i rehabilitacja po zwichnięciu barku

W trakcie leczenia zwichniętego barku niezbędne jest jak najszybsze wdrożenie ćwiczeń rehabilitacyjnych pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty. Rehabilitacja po urazie ma kluczowe znaczenie dla przywrócenia pierwotnej sprawności barku, a jej plan dopasowuje się do możliwości pacjenta. Odpowiednio prowadzona terapia pozwala na osiągnięcie maksymalnej poprawy już po upływie ok. 6 miesięcy od urazu. Jakie ćwiczenia należy zastosować na wybity bark?

W pierwszych tygodniach po urazie należy przede wszystkim skupić się na ćwiczeniach rozciągających i wzmacniających mięśnie oraz zwiększających ruchomość stawu ramiennego. W tym celu wykonuje się ćwiczenia wahadłowe według Codmana oraz ćwiczenia bierne, które stopniowo przechodzą w czynne.

Po ok. 8-12 tygodniach od urazu wprowadza się działanie przeciwbólowe i terapię ukierunkowaną na odzyskanie pełnych zakresów ruchu. W tym okresie należy także rozpocząć pracę nad propriocepcją, czyli czuciem głębokim. Ostatni etap rehabilitacji polega na uzyskaniu pełnego i bezbolesnego zakresu ruchu. W tym okresie należy skupić się na stabilizacji stawu ramiennego oraz ćwiczeniach izometrycznych. 

Istotną rolę w procesie leczenia odgrywają również ćwiczenia przepisane do wykonywania w domu — ich regularne wykonywanie pozwoli utrzymać efekty terapii oraz zapobiec nawrotom niestabilności stawu ramiennego.

Zwichnięcie stawu barkowego — podsumowanie

Wybity bark to uraz, na który narażone są osoby w każdym wieku. Źle nastawiony lub nieprawidłowo leczony może prowadzić do poważnych uszkodzeń i powikłań. W przypadku pojawienia się urazu należy pilnie skonsultować się z lekarzem, który nastawi wybity bark i podejmie decyzję o dalszym leczeniu. Odpowiednio zaplanowana i dostosowana do możliwości pacjenta rehabilitacja pozwoli na powrót do pełnej sprawności.

Źródła:

http://wydawnictwo.wseit.edu.pl/wp-content/uploads/2020/06/Przyczyny-i-klasyfikacja-nawykowego-zwichni%C4%99cia-stawu-ramiennego-oraz-testy-wykorzystywane-w-ocenie-jego-niestabilno%C5%9Bci.pdf [Dostęp: 03.06.2024]

https://www.markmed.pl/library/2015/07/14/143687166226.pdf [Dostęp: 03.06.2024]

https://www.researchgate.net/publication/311426335_Traumatologia_Narzadu_Ruchu [Dostęp: 03.06.2024]

https://www.wbc.poznan.pl/Content/252409/PDF/index.pdf [Dostęp: 03.06.2024]

https://jms.ump.edu.pl/uploads/2007/2/99_2_76_2007.pdf [Dostęp: 03.06.2024]

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.