Ostroga piętowa to schorzenie stóp, które może znacząco wpłynąć na nasze codzienne życie. Podpowiadamy, dlaczego nie warto lekceważyć jej objawów oraz jak sobie radzić z bólem w okolicach pięty.

Czym jest ostroga piętowa?

Ostroga piętowa (zapalenie rozcięgna podeszwowego) to schorzenie w obrębie stopy, które charakteryzuje się obecnością twardego, stożkowatego lub kolczastego wyrostka kostnego (ostrogi) na kości piętowej. Wyrostek ten jest wynikiem przewlekłego stanu zapalnego i degeneracyjnego w okolicach więzadeł i ścięgien, zwykle w rejonie przyśrodkowym nasady pięty. Staje się źródłem bólu i dyskomfortu. Ostroga piętowa występuje częściej u osób w wieku średnim i starszym, choć może dotknąć również młodszych pacjentów. To schorzenie jednostronne, co oznacza, że może występować na jednej stopie, ale niekoniecznie na drugiej. 

Wyrostki kostne mogą mieć różne rozmiary i kształty, ale są zazwyczaj zlokalizowane w obszarze, gdzie przyczepiają się ścięgna mięśni wokół stopy. W zależności od lokalizacji ostrogi na kości piętowej i jej charakterystyki wyróżnia się kilka rodzajów ostrogi piętowej. 

Ostroga piętowa dolna (plantarna)

  • To najczęstszy rodzaj ostrogi piętowej – wyrostek kostny skierowany jest w kierunku podeszwy stopy, w okolicach przyśrodkowej nasady pięty.
  • Objawy: ból pod piętą, który może być szczególnie odczuwalny podczas pierwszych kroków po przebudzeniu (ból poranny) oraz po dłuższym chodzeniu lub staniu.

Ostroga piętowa górna (dorsalna)

  • Jest to mniej powszechny rodzaj ostrogi piętowej – wyrostek kostny skierowany jest w kierunku grzbietowej strony stopy, w okolicach nasady pięty.
  • Objawy: ból w okolicach grzbietu stopy, który może nasilać się podczas ruchu i chodzenia.

Ostroga piętowa boczna (medialna lub lateralna)

  • To rzadka forma ostrogi piętowej – wyrostek kostny występuje w okolicy bocznego lub przyśrodkowego brzegu pięty.
  • Objawy: ból w okolicach bocznego lub przyśrodkowego brzegu pięty, który nasila się przez nacisk lub obciążenie stopy.

Przyczyny ostrogi piętowej

Ostroga na stopach może pojawić się z różnych powodów, do najczęstszych przyczyn należą:

  • przeciążenie stopy, które często jest spowodowane długotrwałym staniem lub chodzeniem po twardym podłożu;
  • noszenie niewłaściwego obuwia, szczególnie butów o ciasnym przodzie, szpilek i butów na obcasach, które nie zapewniają odpowiedniego wsparcia dla stopy;
  • zaburzenia biomechaniczne stopy, takie jak płaskostopie lub stopa szpotawa;
  • cukrzyca;
  • nadwaga i otyłość;
  • inne czynniki ryzyka takie jak wiek, płeć (kobiety są bardziej podatne), genetyka i aktywność fizyczna.

Ostroga piętowa – objawy 

Rozpoznanie ostrogi piętowej ma wpływ na skuteczne leczenie i zapobieganie dalszym komplikacjom, dlatego warto poznać typowe objawy ostrogi piętowej. Są to:

  • ból pod piętą – może być odczuwany jako ostry, kłujący lub palący i może utrzymywać się przez większość dnia. Często nasila się podczas stawania na nodze po dłuższym okresie spoczynku, np. rano po przebudzeniu (ból poranny);
  • ból nasilający się po długotrwałym chodzeniu lub staniu;
  • obrzęk i zaczerwienienie w okolicach pięty;
  • wzmożony ból po intensywnej aktywności fizycznej.

Ostroga piętowa – leczenie i profilaktyka

Wykonanie diagnostyki ostrogi piętowej pozwala na ustalenie odpowiedniej metody leczenia, która złagodzi ból i przywróci normalną funkcję stopy. W jaki sposób można zdiagnozować ostrogę piętową? 

  • Wywiad medyczny i badanie fizykalne – lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem, w którym zbiera informacje na temat rodzaju i intensywności bólu, jego lokalizacji oraz okoliczności, w których ból się nasila lub łagodzi. Badanie fizykalne obejmuje ocenę stopy i punktów bólu, ocenę biomechaniki stopy oraz sprawdzenie zakresu ruchu stawu skokowego.
  • RTG stopy – pozwala na wizualizację wyrostka kostnego na kości piętowej oraz określenie jego wielkości i kształtu. 
  • Rezonans magnetyczny (MRI) – jest bardziej zaawansowaną metodą obrazowania, która może być używana w przypadkach trudniejszych do zdiagnozowania. Pozwala na dokładniejszą ocenę tkanek miękkich w okolicach stopy i ocenę ewentualnych uszkodzeń.
  • USG stopy – może być stosowane w celu oceny tkanek miękkich i ścięgien. 

Jakie metody leczenia są skuteczne w przypadku ostrogi piętowej?

W celu leczenia dolegliwości najczęściej zalecona zostaje:

  • fizjoterapia – stretching oraz ćwiczenia wzmacniające staw skokowy;
  • stosowanie obuwia z odpowiednim wsparciem i amortyzacją stopy – buty powinny mieć odpowiednią szerokość i wysokość obcasa oraz elastyczną podeszwę;
  • noszenie ortezy i wkładek ortopedycznych;
  • leczenie farmakologiczne niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ);
  • iniekcje kortykosteroidów w okolicę pięty;
  • miejscowy, nieinwazyjny zabieg – tzw. fala uderzeniowa;
  • chirurgiczne usunięcie ostrogi jest ostatecznością i stosuje się je w przypadkach, gdy inne metody leczenia nie przyniosły skutku, a ból i dyskomfort związane z ostrogą piętową są znaczące i utrudniają normalne funkcjonowanie pacjenta. 

Ostrogi piętowe – profilaktyka

  • Regularne ćwiczenia wzmacniające mięśnie stopy oraz rozciągające mięśni łydki.
  • Utrzymywanie prawidłowej wagi ciała.
  • Unikanie intensywnej aktywności na twardym podłożu. 
  • Regularne badania u specjalisty.

Do czego prowadzi nieleczenie ostrogi piętowej?

Nieleczona ostroga piętowa może prowadzić do różnych powikłań i utrudnień w życiu codziennym. 

  • Jednym z pierwszych jej skutków jest ciągły ból i dyskomfort, które mogą znacząco wpłynąć na pogorszenie jakości życia. 
  • Ból może stać się bardziej uciążliwy i utrudniać wykonywanie podstawowych czynności, takich jak chodzenie, stanie czy wchodzenie po schodach.
  • Osoby z ostrogą piętową często zaczynają unikać aktywności fizycznej z obawy przed nasileniem bólu. To prowadzi do spadku poziomu aktywności, co może mieć negatywny wpływ na ogólną kondycję fizyczną i zdrowie.
  • W zaawansowanych przypadkach ostrogi piętowej może dojść do powikłań, takich jak zerwanie ścięgna Achillesa lub zapalenie torebki stawowej stawu skokowego. Te powikłania mogą być bardziej skomplikowane oraz wymagać interwencji chirurgicznej.

Nie ignoruj objawów ostrogi piętowej!

Ostroga piętowa nie jest schorzeniem, które można zignorować – osoby doświadczające jej objawów powinny niezwłocznie skonsultować się z ortopedą.

Źródła:

  • Postępowanie terapeutyczne w przypadku entezopatii rozcięgna podeszwowego, Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja.
  • Sudon-Szopińska I., Kwiatkowska B., Prochorec-Sobieszek M., Maśliński W., Enthesopathies and enthesitis. Part 1. Etiopathogenesis, Journal of Ultrasonography, 15/2015.
  • Uczciwek M., Metody fizjoterapeutyczne w leczeniu ostrogi piętowej i zapalenia rozcięgna podeszwowego – przegląd piśmiennictwa, Journal of Education, Health and Sport, 7/2017.