Niestabilność stawu ramiennego to pojęcie obejmujące wiele zaburzeń pracy barku. Jest szczególnie uciążliwa dla osób po urazach oraz uprawiających sporty angażujące ręce, ponieważ znacząco obniża funkcjonalność barku. Co warto wiedzieć o tym urazie?

Niestabilność stawu ramiennego – charakterystyka urazu

O niestabilności stawu ramiennego najczęściej mówi się, gdy głowa kości ramiennej nienaturalnie wysuwa się z panewki łopatki. Jeśli towarzyszą temu charakterystyczne objawy, np. hipermobilność, świadczy to o poważniejszych nieprawidłowościach w strukturach stabilizujących bark, takich jak:

  • mięśnie stożka rotatorów,
  • ścięgno dwugłowe,
  • architektura kostna samego stawu,
  • panewka stawowa i więzadła wewnętrzne stawu.

Niestabilność stawu ramiennego – przyczyny

Najczęstszą przyczyną niestabilności stawu ramiennego jest uraz, szczególnie zwichnięcie przednie (1,7% populacji ogólnej) w wyniku wypadku komunikacyjnego lub sportowego. 

  • Znacznie rzadziej zdarza się niestabilność tylna, która stanowi ok. 10% przypadków niestabilności barku (https://openorthopaedicsjournal.com/VOLUME/7/PAGE/310/FULLTEXT/).
  • Za rozwój dolegliwości mogą odpowiadać również powtarzające się przeciążenia, zwłaszcza u sportowców. Osoby uprawiające baseball, tenis, siatkówkę czy pływanie poddają staw ramienny ekstremalnym obciążeniom w pozycji odwiedzenia i rotacji zewnętrznej. Wielokrotne powtarzanie tych ruchów powoli rozluźnia struktury stabilizujące, co prowadzi do mikrourazów, które po skumulowaniu powodują niestabilność stawu barkowego.
  • ​Innym źródłem problemu jest wrodzona wiotkość tkanki łącznej – nadmierna elastyczność więzadeł i torebki stawowej uwarunkowana genetycznie. Zwiększa podatność na niestabilność wielokierunkową – gdy głowa kości ramiennej przesuwa się do przodu, do tyłu, jak również w dół.​

Niestabilność stawu ramiennego – objawy

Osłabienie i ból barku to najczęściej odczuwane symptomy niestabilności tego stawu, zwłaszcza podczas aktywności wiążących się z uniesieniem i rotacją ramienia.

  • Charakterystyczna jest też obawa pacjentów przed wykonaniem pewnych ruchów. 
  • Niektóre osoby zgłaszają również przeskakiwanie z typowym „kliknięciem” lub „trzeszczeniem” w stawie. 
  • Czasami dodatkowo pojawia się drętwienie i osłabienie mięśni.​

Niestabilność stawu ramiennego – testy diagnostyczne

Oprócz badań obrazowych oraz wywiadu lekarz może skorzystać z kilku testów klinicznych, które ułatwiają rozpoznanie niestabilności stawu ramiennego.

Testy prowokacyjne niestabilności przedniej

W ocenie niestabilności przedniej stawu ramiennego najczęściej wykorzystuje się testy prowokacyjne. O wyniku dodatnim można powiedzieć przede wszystkim wtedy, gdy pojawia się uczucie niepokoju lub zagrożenia wyskoczeniem stawu, a nie sam ból.

  1. Test hiperodwiedzenia (ang. Hyperabduction Test / test Gagey’ego). Lekarz stabilizuje łopatkę jedną ręką, a drugą biernie odwodzi ramię pacjenta do momentu, aż łopatka zacznie się poruszać. Wynik dodatni to odwiedzenie przekraczające około 105° bądź wyraźna asymetria w porównaniu z drugim barkiem.
  2. Test obawy (ang. Apprehension Test) przeznaczony jest do oceny niestabilności przedniej. Wykonuje się go w pozycji leżącej lub stojącej, z ramieniem odwiedzionym do około 90° i przy zgiętym w łokciu. Badający stopniowo zwiększa rotację zewnętrzną.
  3. Test repozycji (ang. Relocation Test). Głowę kości ramiennej delikatnie przesuwa się w tył poprzez nacisk na przednią część barku. Ustąpienie bólu (jeśli występuje) jest interpretowane jako wynik dodatni i wskazuje na niestabilność przednią. Po badaniu lekarz często szybko zwalnia ucisk – nagły powrót uczucia zagrożenia wyskoczeniem dodatkowo potwierdza wynik.

Testy wiotkości stawów (nadmierna ruchomość stawu ramiennego)

Drugą grupę badań stanowią testy oceniające wiotkość stawu (hipermobilność), które określają, czy głowa kości ramiennej nadmiernie przesuwa się w stawie. 

  1. Test obciążenia i przesunięcia (ang. Load-and-Shift Test). Pacjent pozostaje w pozycji siedzącej lub leżącej. Lekarz stabilizuje łopatkę i „dociska” głowę kości ramiennej do panewki, a następnie przesuwa ją w kierunku przednim oraz tylnym, oceniając zakres przesunięcia.
  2. Objaw bruzdy (ang. Sulcus Sign) umożliwia ocenę dolnej wiotkości stawu ramiennego. Test przeprowadza się zwykle w pozycji siedzącej, z ramieniem swobodnie opuszczonym wzdłuż tułowia. Badający pociąga ramię pacjenta ku dołowi, obserwując charakterystyczne zagłębienie (bruzdę) pod wyrostkiem barkowym. Przy przesunięciu głowy kości ramiennej większym niż 2 cm test cechuje się niską czułością (28%) i bardzo wysoką swoistością (97%), dlatego jego interpretacja wymaga porównania z barkiem przeciwnym oraz kontekstu klinicznego.

Testy szuflady – ocena przesunięcia w kierunku przednim i tylnym

Istotne znaczenie mają również testy szuflady – przedniej oraz tylnej. Oba badania wykonuje się w pozycji leżącej, co umożliwia precyzyjną stabilizację łopatki, a tym samym ocenę rzeczywistego przesuwania się głowy kości ramiennej względem panewki, a nie ruchu całego zespołu barkowego.

Niestabilność stawy ramiennego – jak leczyć?

Leczenie niestabilności stawu ramiennego zależy od typu i stopnia uszkodzenia oraz od tego, czy niestabilność ma podłoże traumatyczne (urazowe) czy atraumatyczne. W łagodzeniu bólu pomagają niesteroidowe leki przeciwzapalne, które chwilowo pomagają też zwiększyć zakres ruchu. Jednak właściwe leczenie dolegliwości realizuje się głównie poprzez fizjoterapię.​

Niestabilność stawu ramiennego – fizjoterapia

Fizjoterapia składa się z kilku grup ćwiczeń, które mają na celu:

  • zwiększenie zakresu ruchu – dąży się do przywrócenia pełnych ruchów ręki: unoszenia, prostowania oraz skręcania jej do wewnątrz i na zewnątrz;
  • wzmacnianie tkanek miękkich i mięśni (np. stożka rotatorów);
  • stabilizację łopatki oraz poprawę świadomości przestrzennej stawu.

Trening może obejmować np. ćwiczenia równowagi na niestabilnych powierzchniach czy rzuty piłki do ściany i jej łapanie. Oczywiście program fizjoterapii dostosowany jest do stanu pacjenta, stopnia dolegliwości (np. inaczej wygląda u osoby po pierwszym zwichnięciu, a inaczej u pacjentów po operacji). Zajęcia zaczyna się z reguły od lekkich ćwiczeń w granicach tolerancji bólu, następnie wprowadza się aktywności czynne wspomagane, np. z taśmą elastyczną. W późniejszych miesiącach stopniowo zwiększa się obciążenie i trudność ćwiczeń.

Niestabilność stawu ramiennego – podsumowanie

Niestabilność stawu ramiennego to złożone schorzenie wymagające wielodyscyplinarnego podejścia. Warto jednak podkreślić, że zarówno rehabilitacja stawu, jak i profilaktyka urazu polega na tym samym: wzmacnianiu mięśni poprzez prawidłowo wykonywane ćwiczenia i regularne rozciąganie obręczy barkowej.​

Bibliografia:

  1. https://openorthopaedicsjournal.com/VOLUME/7/PAGE/310/FULLTEXT/. [dostęp: 19.11.2025]. 
  2. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5855406/. [dostęp: 19.11.2025].
  3. https://physiotherapyonline.net/blog/sulcus-sign-test. [dostęp: 19.11.2025].
  4. https://bangaloreshoulderinstitute.com/tests-to-diagnose-shoulder-instability/. [dostęp: 19.11.2025].