Skręcenie stawu skokowego to jedna z najczęstszych kontuzji kończyny dolnej. Choć uraz wydaje się mało groźny, może przynieść znaczny dyskomfort i ograniczyć zdolność do wykonywania codziennych czynności. Jak rozpoznać i leczyć skręcenie kostki?

Na czym polega skręcenie stawu skokowego? Jak wygląda skręcona kostka?

Skręcenie stawu skokowego, nazywane również skręceniem kostki, to kontuzja, która może dotknąć każdego – bez względu na wiek czy poziom aktywności fizycznej. Uraz ten występuje, gdy więzadła wokół stawu zostają naciągnięte lub uszkodzone w wyniku nagłego ruchu, wykraczającego poza normalny zakres stawu. Najczęściej jest to nagłe zgięcie stopy do wewnątrz, np. podczas wchodzenia po schodach czy spaceru po nierównym terenie. Skutkiem tego może być nadmierna rotacja lub zwichnięcie stawu. Skręcona kostka charakteryzuje się zazwyczaj obrzękiem, bolesnością, trudnościami w poruszaniu się oraz ewentualnie pojawieniem się siniaków.

Zwichnięcie kostki a skręcenie

Skręcenie kostki często jest mylone ze zwichnięciem. Czym różnią się one od siebie? Główną różnicą między zwichnięciem a skręceniem stawu skokowego jest to, że zwichnięcie obejmuje przemieszczenie kości z ich normalnego położenia w stawie, podczas gdy skręcenie dotyczy uszkodzenia więzadeł przy zachowaniu prawidłowego położenia kości. Inaczej mówiąc: w przypadku skręcenia kostki za ból, opuchliznę i ograniczenia ruchu odpowiedzialne jest uszkodzenie więzadeł, a kość pozostaje w odpowiednim miejscu. Dzięki temu leczenie kontuzji nie wymaga manipulowania kośćmi i tym samym jest łatwiejsze.

Rodzaje skręcenia kostki

Skręcenie stawu skokowego może być: lekkie (I stopnia), umiarkowane (II stopnia) lub ciężkie (III stopnia) w zależności od stopnia uszkodzenia więzadeł. 

  • Do pierwszej grupy zaliczane są urazy polegające jedynie na rozciągnięciu więzadeł. 
  • Druga kategoria obejmuje kontuzje polegające na częściowym rozerwaniu więzadeł i torebki stawowej. 
  • Trzeci stopień zarezerwowany jest dla sytuacji, gdy więzadła i torebka stawowa zostają całkowicie rozerwane, co może prowadzić do poważnych ograniczeń ruchowych i intensywnego bólu.

Skręcona kostka – objawy

Jakie są objawy skręcenia kostki? W większości przypadków należą do nich:

  • Ból o zróżnicowanej intensywności, zazwyczaj nasilający się podczas poruszania, dotykania lub obciążania uszkodzonego stawu,
  • Obrzęk, który jest wynikiem nagromadzenia płynu w okolicach stawu w odpowiedzi na uszkodzenie tkanek,
  • Trudności w poruszaniu się – uszkodzenie więzadeł w skręconym stawie może prowadzić do ograniczenia zakresu ruchu w stawie, co powoduje trudności w chodzeniu, wspinaniu się po schodach lub wykonywaniu innych codziennych czynności,
  • Krwiaki i siniaki wokół stawu lub na pobliskiej skórze spowodowane uszkodzeniem naczyń krwionośnych w okolicy urazu,
  • Niestabilność stawu – osoby ze skręconym stawem skokowym mogą odczuwać uczucie niestabilności w stawie, zwłaszcza podczas prób oparcia się na nim lub podczas aktywności fizycznej.

Skręcona kostka – przyczyny

Najczęstszymi przyczynami skręcenia stawu skokowego są nagłe i niekontrolowane ruchy, które prowadzą do nadmiernego naciągnięcia lub uszkodzenia więzadeł. Czynniki ryzyka obejmują uprawianie sportów, nieodpowiednie obuwie, nierówny teren oraz osłabienie mięśni stabilizujących staw.

Skręcenie stawu skokowego – czynniki ryzyka

  • Wykonywania nagłych ruchów, zwłaszcza podczas aktywności sportowej, która wymaga skoków, zmiany kierunku biegu lub szybkich zwrotów.
  • Chodzenie, bieganie lub poruszanie się po nierównym terenie takim jak nierówne chodniki, nierówności na boisku sportowym czy górskie i polne ścieżki.
  • Noszenie obuwia, które nie zapewnia odpowiedniego wsparcia i stabilizacji stopy.
  • Osłabienie mięśni stabilizujących staw skokowy , szczególnie w wyniku niedostatecznej aktywności fizycznej lub braku ćwiczeń wzmacniających.
  • Wcześniejsze przypadki skręcenia stawu skokowego lub inne urazy stawów.

Skręcenie kostki – co robić? Pierwsza pomoc

W przypadku skręcenia stawu skokowego należy natychmiast zastosować standardową procedurę pierwszej pomocy RICE (odpoczynek, chłodzenie lodem, uniesienie i kompresja/ucisk). Jej głównym celem jest złagodzenie bólu, zmniejszenie obrzęku oraz zapewnienie stabilności stawu.

Skręcenie kostki – pierwsza pomoc krok po kroku

  1. Zacznij od zapewnienia osobie poszkodowanej spoczynku. Zaleca się unieruchomienie skręconej kończyny i unikanie obciążania uszkodzonego stawu.
  1. Przyłóż lód lub kompres lodowy na skręconą kostkę na około 15-20 minut co 2-3 godziny – pomoże to zmniejszyć obrzęk i złagodzić ból. Należyumieścić cienką tkaninę lub ręcznik między skórą a lodowatym kompresem, aby uniknąć odmrożeń skóry.
  1. Unieś skręconą kończynę, aby złagodzić obrzęk i zmniejszyć przepływ płynów do obszaru urazu. Możesz użyć poduszki lub złożyć koce pod kończyną, aby ją podnieść nieco ponad poziom serca.
  1. Jeśli masz elastyczny bandaż, możesz go delikatnie nałożyć na skręconą kostkę, aby zapewnić dodatkowe wsparcie i stabilizację stawu. Pamiętaj jednak, aby nie zaciskać bandaża zbyt mocno, ponieważ może to utrudnić krążenie krwi.
  1. Pozostań przy osobie poszkodowanej i monitoruj jej stan. Jeśli ból się nasila lub występują inne niepokojące objawy, jak silny obrzęk, trudności w oddychaniu lub drętwienie kończyny, należy natychmiast zasięgnąć pomocy medycznej.

Pamiętaj, że pierwsza pomoc nie zastępuje profesjonalnej oceny lekarskiej. W przypadku podejrzenia skręcenia kostki lub innego poważnego urazu zaleca się konsultację z lekarzem lub udanie się na ostry dyżur.

Skręcona kostka – leczenie

Leczenie skręcenia kostki może obejmować domowe sposoby łagodzenia objawów, stosowanie środków farmakologicznych, a w bardziej skomplikowanych przypadkach – inne metody nieoperacyjne (orteza, gips) lub chirurgiczne (np. artroskopia) w zależności od stopnia uszkodzenia więzadeł. 

  • W większości przypadków zaleca się domowe sposoby na skręconą kostkę, czyli np. zimne okłady i odpoczynek. 
  • W celu łagodzenia bólu i redukcji obrzęku warto natomiast sięgnąć po leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, a także maści na opuchliznę. 
  • Ważnym elementem terapii po ustąpieniu pierwszych objawów (opuchlizny i bólu) skręcenia stawu skokowego jest fizjoterapia i odpowiednio dobrane ćwiczenia.

Rehabilitacja i ćwiczenia na skręconą kostkę

Po okresie rekonwalescencji zaleca się rozpoczęcie programu rehabilitacyjnego, który ma na celu wzmocnienie mięśni stabilizujących staw oraz poprawę zakresu ruchu. Ćwiczenia na skręconą kostkę skupiające się na równowadze i stabilizacji są kluczowe dla pełnego powrotu do normalnej aktywności. 

Ćwiczenia po skręceniu stawu skokowego – przykłady

  1. Stań na jednej nodze przez kilka sekund, a następnie zmień stronę. Powtórz to kilka razy, aby wzmocnić mięśnie stabilizujące staw.
  2. Stań na obu stopach, a następnie podnieś się na palce stóp, trzymając się tego położenia przez kilka sekund, zanim wrócisz do pozycji wyjściowej. Powtórz ćwiczenie kilkakrotnie, aby wzmocnić mięśnie łydek.
  3. Siedząc na krześle, unosząc nogę nad ziemię, wykonuj delikatne ruchy rotacyjne kostką w obie strony, kontrolując zakres ruchu. Powtórz na drugiej nodze.
  4. Przy użyciu taśmy elastycznej przypnij jedno jej zakończenie do nogi, a drugie do stabilnej powierzchni. Pociągnij taśmę w kierunku ciała, wyginając stopę w stronę ciała. Powtórz ćwiczenie na obu nogach.
  5. Usiądź na podłodze z prostymi nogami. Zgięte w kostkach stopy unieś ku górze, a następnie opuść stopę, napinając mięśnie piszczelowe. Powtórz kilkakrotnie.

Skręcona kostka – najważniejsze pytania i odpowiedzi

  1. Ile czasu goi się skręcenie stawu skokowego?

Czas gojenia się skręcenia stawu skokowego zazwyczaj wynosi ok. 3 tygodni. Może jednak przedłużyć się do kilku miesięcy, jeśli uraz jest poważny. 

  1. Skręcenie kostki – jak długo nie można chodzić?

Zazwyczaj jest to od kilku dni do kilku tygodni w zależności od stopnia urazu.

  1. Jak długo boli skręcona kostka?

Ból skręconej kostki może utrzymywać się przez kilka dni lub nawet tygodni, ale zazwyczaj stopniowo się zmniejsza wraz z postępem gojenia.

  1. Jak wyleczyć skręconą kostkę?

Skręconą kostkę można wyleczyć poprzez odpoczynek, stosowanie lodu, unieruchomienie i rehabilitację fizyczną. Pomocne są także leki przeciwbólowe i maści na opuchliznę. 

  1. Jak przyspieszyć gojenie skręconej kostki?

Przyspieszyć gojenie skręconej kostki można poprzez regularne stosowanie metod łagodzenia objawów, rehabilitację fizyczną, zdrową dietę i unikanie nadmiernego obciążania urazowej kończyny.

  1. Jak zabandażować skręconą kostkę?

Skręconą kostkę można zabandażować za pomocą elastycznego bandaża, który zapewni dodatkowe wsparcie i stabilizację stawu. Pamiętaj, aby nie zaciskać bandaża zbyt mocno, bo to może hamować krążenie krwi.

Podsumowanie

Skręcenie stawu skokowego to bolesna kontuzja, która może znacząco utrudnić codzienne funkcjonowanie. Jednak odpowiednia diagnoza, pierwsza pomoc, leczenie oraz rehabilitacja mogą przyspieszyć proces gojenia i przywrócić pełną sprawność stawu. W przypadku poważniejszych urazów zaleca się konsultację z lekarzem ortopedą, który zaplanuje odpowiednie leczenie i rehabilitację dostosowaną do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Bibliografia:

  1. Kaźmierczak U., Kwiatkowski Sz., Radzimińska A., Strojek K., Weber-Rajek M.a, Zukow W.. Conservative treatment of ankle sprain according to a recent literature. Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(3):117-142. http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/4223 [Dostęp: 2.05.2024]
  2. Pedrycz A.Frąckiewicz M., Cichacz B. i wsp., Urazy w obrębie stawu skokowego. Diagnostyka, profilaktyka, leczenie operacyjne, „Journal of Polish Hyperbaric Medicine and Technology Society” 2014, t. 49, nr 4, s. 51–58.
  3. S. Kaźmierczak-Łukaszewicz, Zachowawcze leczenie urazów stawu skokowego, „Praktyczna Ortopedia i Traumatologia” 2019, https://www.praktyczna-ortopedia.pl/artykul/zachowawcze-leczenie-urazow-stawu-skokowego [dostęp: 2.05.11.2024].
  4. Brzezińska P., Mieszkowski J.P., Kompleksowe postępowanie fizjoterapeutyczne w skręceniu stawu skokowego, https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/2989 [Dostęp: 2.05.2024]