Łąkotka ze względu na swoją funkcję i położenie jest szczególnie narażona na różnego rodzaju urazy. Uszkodzenie łąkotki może spotkać każdego. Czy da się przed tym ustrzec? Jak boli uszkodzona łąkotka? A jeśli pęknie, jak można ją leczyć? Wyjaśniamy w artykule!

Łąkotka – co to jest i jakie pełni funkcje?

Łąkotka to część stawu kolanowego, zbudowana z elastycznej i jednocześnie wytrzymałej struktury chrzęstno-włóknistej w kształcie półksiężyca. Gdzie jest łąkotka w kolanie? Zacznijmy od tego, że wyróżniamy dwie łąkotki: przyśrodkową (znajdującą się po wewnętrznej stronie kolana) oraz boczną (położoną po zewnętrznej stronie kolana). 

Funkcje łąkotki:

  • pochłanianie uderzeń i wibracji, które występują podczas chodzenia, biegania czy skakania;
  • utrzymanie stabilności kolana w różnych płaszczyznach ruchu;
  • wspomaganie równomiernego rozprowadzania mazi stawowej, która zmniejsza tarcie między powierzchniami stawowymi;
  • równomierny rozkład ciężaru ciała na staw kolanowy.

Przyczyny uszkodzenia łąkotki w kolanie

Uszkodzenia łąkotek to wbrew pozorom dość powszechny problem i to nie tylko wśród sportowców. Łąkotkę w kolanie można uszkodzić z wielu przyczyn, zarówno w wyniku urazów bezpośrednich, jak i stopniowych przeciążeń. Najczęstszymi są:

  • urazy sportowe;
  • długotrwałe lub powtarzające się przeciążenia stawu kolanowego;
  • zmiany zwyrodnieniowe np. torbiele łąkotek;
  • niewłaściwe ustawienie stopy i kolana podczas ruchu;
  • wykonywanie ćwiczeń fizycznych lub nierównowaga mięśniowa;
  • bezpośredni uraz, np. uderzenie w kolano.

Objawy uszkodzenia łąkotki – jak boli uszkodzona łąkotka?

Zastanawiasz się, jak wygląda uszkodzenie łąkotki? Objawy, choć mogą znacznie różnić się intensywnością i charakterem, najczęściej obejmują:

  • Ból w kolanie – może być ostry i nagły (jak w przypadku urazu) lub tępy i narastający, gdy występuje przy uszkodzeniach degeneracyjnych. Ból nasila się podczas aktywności fizycznej, zwłaszcza przy ruchach wymagających zginania i prostowania kolana, a także podczas obrotów z obciążeniem. Może być również odczuwany przy wstawaniu po dłuższym siedzeniu,
  • Obrzęk spowodowany gromadzeniem się płynu w stawie kolanowym – zwykle pojawia się w ciągu pierwszych kilku godzin po urazie, ale może też narastać stopniowo w przypadku uszkodzeń degeneracyjnych,
  • Uczucie zablokowania lub „przeskakiwania” w stawie kolanowym – przez co pełne prostowanie nogi jest utrudnione lub niemożliwe,
  • Trudności w zginaniu i prostowaniu kolana,

Uczucie niestabilności stawu kolanowego, zwłaszcza podczas stania, chodzenia lub biegania. 

Najczęstsze rodzaje uszkodzenia łąkotki

Jak rozpoznać uszkodzenie łąkotki? Nie jest to proste, ponieważ można ją uszkodzić w różny sposób. Zazwyczaj są to pęknięcia, uszkodzenia degeneracyjne, urazy z odłączeniem fragmentu łąkotki (odłamy) czy zwichnięcia. Uszkodzenia łąkotki można sklasyfikować na podstawie ich lokalizacji w stawie kolanowym. 

Najczęstsze typy uszkodzenia łąkotki

  • Rogu tylnego łąkotki przyśrodkowej – objawia się bólem podczas kucania i wykonywania ruchów rotacyjnych.
  • Centralnej części łąkotki przyśrodkowej – często spotykane przy skręceniach kolana, szczególnie gdy towarzyszy im uszkodzenie bocznego więzadła piszczelowego. Może to prowadzić do powstania torbieli okołołąkotkowej.
  • Rogu przedniego łąkotki przyśrodkowej – typowe dla osób często wykonujących ruchy kopnięć i przeprostów w kolanie, np. piłkarzy. Objawy obejmują ból w przedniej i przyśrodkowej części stawu kolanowego.
  • Łąkotki bocznej – w tym przypadku ból w bocznej części kolana może pojawiać się po intensywnej aktywności fizycznej lub nawet podczas zwykłego chodzenia i przeciążenia. Osoby z koślawością kolan mogą być bardziej narażone na uszkodzenia łąkotki bocznej, która podobnie jak łąkotka przyśrodkowa, może ulegać uszkodzeniu w swojej części przedniej, centralnej lub tylnej.

Uszkodzona łąkotka – leczenie

Leczenie łąkotki zależy od przyczyny i rodzaju uszkodzenia. Podczas konsultacji ortopedycznej specjalista dobierze najlepszą metodę powrotu do zdrowia i pełnej sprawności. 

Uszkodzona łąkotka – leczenie zachowawcze

W przypadku mniej poważnych uszkodzeń łąkotki, takich jak niewielkie pęknięcia bez znacznego przemieszczenia, często stosuje się leczenie zachowawcze. Ma ono złagodzić stan zapalny, wspierać proces gojenia i regeneracji tkanki, a także zminimalizować dolegliwości bólowe. 

  • Wśród stosowanych technik leczenia znajduje się terapia zimnem, czyli miejscowa krioterapia.
  • Ważnym aspektem redukcji obrzęków jest także wykorzystanie presoterapii i drenażu limfatycznego. 
  • Regenerację tkankową wspomagają natomiast magnetoterapia, laseroterapia oraz terapia wykorzystująca fale radiowe, na przykład system INDIBA. 
  • Efekt przeciwbólowy i przeciwzapalny zapewnia fonoforeza. 
  • Objawy związane z uszkodzeniem łąkotki, w tym ból łąkotki przyśrodkowej i stany zapalne wywołane uszkodzeniem, mogą być również łagodzone poprzez kinezyterapię. 
  • Ułatwieniem w regeneracji może okazać się stosowanie wałków do rolowania (foam rolling) oraz kinesiotaping. 

Leczenie operacyjne uszkodzonej łąkotki

W przypadku bardziej poważnych uszkodzeń, takich jak duże pęknięcia, odłamy łąkotki lub uszkodzenia, które nie reagują na leczenie zachowawcze, może być konieczna interwencja chirurgiczna. Techniki operacyjne różnią się w zależności od rodzaju i lokalizacji uszkodzenia, ale często obejmują artroskopię kolana, czyli procedurę minimalnie inwazyjną, która pozwala na naprawę lub usunięcie uszkodzonych części łąkotki. Często przeprowadza się także:

  • meninscectomię, czyli wycięcie łąkotki częściowe lub całkowite,  
  • procedurę naprawczą, czyli zszycie, co jednak jest uciążliwe z uwagi na konieczność noszenia ortezy i dłuższy okres rekonwalescencji,
  • przeszczep, czyli zastąpienie uszkodzonej łąkotki nową, wykonaną ze specjalnego tworzywa.

Zalecenia podczas leczenia uszkodzonej łąkotki

Podczas rekonwalescencji, niezależnie od metody leczenia, należy:

  • unikać intensywnego obciążania stawu kolanowego – biegania, skakania, przysiadów i kucania;
  • ograniczyć ruchy powodujące rotację w kolanie;
  • ostrożnie wchodzić po schodach;
  • zrezygnować z ciężkich prac fizycznych;
  • ograniczyć długotrwałe stanie;
  • równomiernie rozkładać ciężar niesionych przedmiotów.

Uszkodzona łąkotka – ile trwa leczenie?

Zastanawiasz się, jak długo trwa leczenie łąkotki? Odpowiedź na to pytanie będzie się różnić w zależności od rodzaju i rozmiaru pęknięcia, a także od metody leczenia. Jak długo zrasta się łąkotka? 

  • W przypadkach, gdy pęknięcie łąkotki jest niewielkie i nie wymaga interwencji chirurgicznej, leczenie zachowawcze może trwać od 4 do 8 tygodni, ale pełne odzyskanie funkcjonalności kolana może wymagać dodatkowego czasu na rehabilitację, czasem nawet do kilku miesięcy.
  • W sytuacjach, gdy pęknięcie łąkotki jest poważne lub nie reaguje na leczenie zachowawcze, może być konieczna interwencja chirurgiczna, taka jak artroskopia. Okres rekonwalescencji po operacji może trwać od 6 do 8 tygodni do podstawowej aktywności, ale pełny powrót do sportów lub intensywniejszych aktywności może wymagać od 3 do 6 miesięcy, zależnie od indywidualnego tempa gojenia i skuteczności procesu rehabilitacji.

Uszkodzona łąkotka – rehabilitacja

Rehabilitacja po uszkodzeniu łąkotki jest ważnym elementem procesu leczenia, niezależnie od tego, czy wprowadzono leczenie zachowawcze, czy operacyjne. Jej celem jest nie tylko przywrócenie pełnej funkcjonalności kolana, ale również zapobieganie przyszłym urazom. Program rehabilitacyjny zostaje dopasowany indywidualnie do konkretnego urazu i możliwości pacjenta. Jak może przebiegać?

  • Tuż po urazie lub operacji, najważniejsze jest zmniejszenie bólu i obrzęku, a także ochrona uszkodzonej łąkotki. 
  • W tym czasie często stosuje się zimne okłady, uniesienie kończyny i, w zależności od zaleceń lekarza, stabilizatory lub opaski kompresyjne. 
  • Można także wprowadzać delikatne ćwiczenia zakresu ruchu oraz ćwiczenia izometryczne, które pomagają w utrzymaniu siły mięśni bez obciążania stawu. Kolejnym krokiem jest stopniowe przywracanie pełnego zakresu ruchu w kolanie oraz praca nad poprawą siły mięśni otaczających kolano. Pozwoli to na stopniowy powrót do aktywności fizycznej.

Uszkodzenia i pęknięcia łąkotki – podsumowanie

Uszkodzenia łąkotki są powszechnym problemem i jednym z najczęstszych urazów kolana, który może dotknąć każdego, niezależnie od wieku czy poziomu aktywności fizycznej. Aby zadbać o łąkotkę, trzeba regularnie wzmacniać kolana, utrzymywać odpowiednią masę ciała oraz unikać nadmiernych obciążeń. W przypadku wystąpienia objawów sugerujących problem z łąkotką niezbędna jest konsultacja z lekarzem lub fizjoterapeutą, aby zapobiec dalszym komplikacjom i zapewnić skuteczne leczenie. Pamiętaj, że czas rekonwalescencji uszkodzonej łąkotki w kolanie zależy od rodzaju i stopnia uszkodzenia, ale także ogólnego stanu zdrowia czy wybranej metody leczenia. Zazwyczaj może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy.  

Bibliografia:

  1. K. Ciemniewska-Gorzela, P. Bąkowski, J Naczk, R. Jakob, T. Piontek. Complex Meniscus Tears Treated with Collagen Matrix Wrapping and Bone Marrow Blood Injection: Clinical Effectiveness and Survivorship after a Minimum of 5 Years’ Follow-Up
  2. A. Dziak, Urazy i uszkodzenia sportowe, Acta Clinica 2001, t. 1, nr 2
  3. J. G. Kim, S. W. Han, D. H. Lee, Diagnosis and treatment of discoid meniscus, “Knee Surg Relat Res” 2016, nr 28, s. 255–262.
  4. C. J. Moran, A. Busilacchi, C. A. Lee i in., Biological augmentation and tissue engineering approaches in meniscus surgery, „Arthroscopy” 2015, nr 31, s. 944–955.
  5. N. Ozeki, R. Seil, AJ Krych, H. Koga. Surgical treatment of complex meniscus tear and disease: state of the art. J ISAKOS. 2021;6(1):35-45
  6. N. Pujol, D. Salle, E. Chou i in., Platelet–rich plasma for open meniscal repair in young patients: any benefit?, “Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc” 2015, nr 23, s. 51–58.
  7. R. Verdonk, P. Verdonk, W. Huysse i in., Tissue ingrowth after implantation of a novel, biodegradable polyurethane scaffold for treatment of partial meniscal lesions, „Am J Sports Med” 2011, nr 39, s. 774–782.
  8. P. Verdonk, P. Beaufils, J. Bellemans i in., Successful treatment of painful irreparable partial meniscal defects with a polyurethane scaffold: two–year safety and clinical outcomes, “Am J Sports Med” 2012, nr 40, s. 844–853.