Pęknięta łąkotka to jeden z najczęstszych urazów kolana, który może mieć charakter ostry albo przewlekły. Sprawdź, jakie są objawy pękniętej łąkotki, jak wygląda leczenie, czy pęknięta łąkotka może się zrosnąć oraz ile trwa powrót do sprawności.

Pęknięta łąkotka w kolanie – jak wygląda uraz?

Łąkotki to struktury chrzęstno-włókniste w kolanie, które działają na staw jak amortyzator i stabilizator. Po wewnętrznej stronie znajduje się łąkotka przyśrodkowa (medialna – to ona najczęściej ulega uszkodzeniu), a po zewnętrznej – łąkotka boczna. Pęknięcie łąkotki polega na przerwaniu ciągłości tej struktury, czyli powstaniu szczeliny (rozdarcia). W zależności od przebiegu i lokalizacji rozdarcia wyróżnia się pęknięcie:

  • Podłużne (wertykalne) – wzdłuż długości łąkotki,
  • Radialne (poprzeczne) – promieniście od wewnętrznej krawędzi łąkotki na zewnątrz,
  • Poziome – rozwarstwienie łąkotki w poprzek jej struktury (często na skutek zmian degeneracyjnych),
  • Typu flap (klapowe) – nieregularne rozdarcie (fragment chrząstki tworzy „klapkę”),
  • Degeneracyjne – postrzępienie lub wielokierunkowe pęknięcia związane ze zużyciem chrząstki, typowe u osób starszych.

Pęknięcie łąkotki bywa też klasyfikowane według stref ukrwienia, co ma znaczenie przy ewentualnym gojeniu się urazu. Strefa czerwona (dobrze ukrwiona) znajduje się w zewnętrznej części, a biała (słabo ukrwiona) – w wewnętrznej.

Pęknięta łąkotka – przyczyny

Bezpośrednia przyczyna pęknięcia łąkotki to pechowa kombinacja ruchu i obciążenia stawu, czyli działanie zbyt dużej siły na kolano, zwłaszcza połączone z ruchem rotacyjnym:

  • Nagły skręt lub obrót kolana, np. gwałtowna zmiana kierunku biegu, pivotowanie (często przy grze w piłkę nożną, koszykówkę, tenisa itp.),
  • Głębokie klęknięcie lub kucnięcie, np. podnoszenie ciężaru z przysiadu,
  • Bezpośredni uraz, np. uderzenie w kolano, upadek (nieraz dochodzi wtedy do uszkodzenia innych struktur, m.in. więzadeł).

Przyczyny degeneracyjne również mają związek z działaniem siły, z tym że długotrwałym. Dzieje się tak z powodu zmniejszonej elastyczności i zużycia łąkotki, która pęka pod wpływem nawet niewielkiego obciążenia lub urazu (złe stąpnięcie, wstanie z krzesła itp.).

Pęknięta łąkotka w kolanie – objawy

Jak rozpoznać pęknięcie łąkotki? Dolegliwości mogą pojawić się od razu w momencie kontuzji lub narastać stopniowo w ciągu kolejnych godzin. Do typowych symptomów należą:

  • Ból kolana – zwykle zlokalizowany po bokach stawu (szpara stawowa), czasami tylko przy określonych ruchach,
  • Trzask w momencie urazu – słyszalnie chrupnięcie, „kliknięcie” itp.,
  • Obrzęk i sztywność – opuchlizna może stopniowo narastać przez 1-2 dni,
  • Trudność z pełnym wyprostowaniem lub zgięciem kolana – bywa, że uszkodzona struktura mechanicznie blokuje ruch (np. fragment chrząstki przemieszcza się wewnątrz stawu, często przy pęknięciu podłużnym),
  • Niestabilność i „uciekanie” kolana – wynika z zaburzenia normalnej pracy stawu i odruchowego osłabienia mięśni z powodu bólu.

Do jakiego lekarza z podejrzeniem pęknięcia łąkotki? Diagnostyka

Rozpoznanie pękniętej łąkotki opiera się na wywiadzie (okoliczności urazu, charakter objawów), badaniu fizykalnym kolana oraz badaniach obrazowych. Pierwszym krokiem jest wizyta u specjalisty – najlepiej lekarza ortopedy, ewentualnie lekarza medycyny sportowej. W przypadku ostrego urazu z poważnymi objawami (silny ból, niemożność obciążenia nogi, zablokowane kolano) można zgłosić się na ostry dyżur urazowy. W celu potwierdzenia diagnozy i oceny rozległości uszkodzenia wykonuje się badania obrazowe:

  • Rezonans magnetyczny (MR) – najbardziej wskazany, ponieważ uwidacznia struktury miękkie (do takich zaliczają się łąkotki) w dużej rozdzielczości. Pozwala też ustalić, czy doszło do innych urazów (np. więzadeł, chrząstki),
  • Tomografia komputerowa z kontrastem podanym dostawowo – wykonuje się u osób z przeciwwskazaniem do MR,
  • RTG kolana (prześwietlenie) – do wykluczenia lub potwierdzenia złamań albo poważnych zmian zwyrodnieniowych (sama łąkotka nie jest widoczna),
  • Artroskopia diagnostyczna – metoda inwazyjna, rzadko stosowana wyłącznie w celach diagnostycznych, częściej wybierana od razu jako zabieg leczniczy (można usunąć albo zszyć fragment łąkotki),
  • USG kolana – rzadko, głównie do oceny obecności płynu w kolanie.

Pęknięta łąkotka w kolanie – leczenie

Decyzję o sposobie leczenia pękniętej łąkotki zawsze podejmuje się indywidualnie, po ocenie wszystkich czynników. W wielu przypadkach terapię zaczyna się zachowawczo, a zabieg operacyjny rezerwuje na sytuacje, gdy jest to rzeczywiście konieczne. Na początku stosuje się protokół RICE (Rest – odpoczynek, Ice – chłodzenie, Compression – ucisk, Elevation – uniesienie) i leki przeciwzapalne. Następnie wdraża się rehabilitację.

Pęknięta łąkotka bez operacji – czy da się wyleczyć?

Czy pękniętą łąkotkę trzeba operować? Zalecenie ortopedów często brzmi: najpierw leczenie zachowawcze, potem ewentualnie zabieg. W praktyce oznacza to kilka tygodni fizjoterapii i obserwacji, czy następuje poprawa. Najczęściej lekarze podejmują decyzję o wstrzymaniu się z interwencją chirurgiczną, jeżeli:

  • Dolegliwości nie mają dużego nasilenia i kolano nie wykazuje cech tzw. objawu mechanicznego (brak blokowania stawu),
  • Uszkodzenie dotyczy mniejszego obszaru, zwłaszcza w lepiej ukrwionej części łąkotki,
  • Pacjent jest w stanie funkcjonować na co dzień, a ból stopniowo się zmniejsza dzięki rehabilitacji.

Bezwzględnym wskazaniem do operacji jest mechaniczna blokada stawu (gdy fragment łąkotki utkwił w stawie i uniemożliwia ruch). Ale ponieważ artroskopia wiąże się z pewnym ryzykiem i ingeruje w strukturę kolana, zabieg wykonuje się w ostateczności.

Czy pęknięta łąkotka może się zrosnąć?

Tak, ale tylko w dobrze ukrwionej części łąkotki (tzw. strefa czerwona). Pęknięcia w części wewnętrznej nie zrastają się samoistnie i mogą wymagać zabiegu.

Pęknięta łąkotka – ile trwa leczenie?

Jeśli leczenie obywa się bez operacji, trzeba nastawić się na kilka tygodni do kilku miesięcy rehabilitacji. Ból i obrzęk zwykle ustępują w ciągu parunastu dni do kilku tygodni, ale pełny powrót do sprawności może zająć 6-8 tygodni, a w przypadku większych uszkodzeń nawet do 3 miesięcy.

Ćwiczenia na pękniętą łąkotkę

Niezależnie od tego, czy uraz to pęknięta łąkotka boczna, czy pęknięta łąkotka przyśrodkowa, rehabilitacja przebiega tak samo i skupia się na wzmocnieniu mięśni stabilizujących kolano (m.in. czworogłowy uda) oraz odzyskaniu pełnego zakresu ruchu. W zależności od etapu leczenia mogą to być ćwiczenia izometryczne, półprzysiady, ćwiczenia równowagi, rozciąganie i mobilizacja – koniecznie pod okiem fizjoterapeuty!

Pęknięta łąkotka – dodatkowe kwestie

Poniżej znajdziesz wyjaśnienia kilku kwestii, które często nurtują pacjentów.

  • Pęknięta łąkotka a jazda na rowerze. Zalecana po ustąpieniu bólu, pomaga w rehabilitacji (np. rower stacjonarny).
  • Pęknięta łąkotka a bieganie. Nie zaleca się przed zakończeniem leczenia.
  • Czy z pękniętą łąkotką można chodzić? Tak, ale ostrożnie i w miarę postępów leczenia.

Pęknięta łąkotka – podsumowanie

Pęknięta łąkotka w kolanie wymaga indywidualnej diagnozy i leczenia. Często udaje się to bez operacji, jednak wymaga to wytrwałej rehabilitacji i unikania przeciążeń. Wczesna reakcja chroni przed zwyrodnieniem i przewlekłym bólem. W razie utrzymujących się objawów warto rozważyć artroskopię.

Bibliografia

  1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/torn-meniscus/symptoms-causes/syc-20354818. [dostęp: 7.05.2025].
  2. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17219-torn-meniscus. [dostęp: 7.05.2025].
  3. https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/meniscus-tears/. [dostęp: 7.05.2025].
  4. https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/249200,uszkodzenia-lakotek. [dostęp: 7.05.2025].