Obrąbek stawu biodrowego ma zaledwie 3 mm grubości i ledwo go widać między panewką stawu a kością. Może przez to wydawać się mało znaczący, ale jego uszkodzenie powoduje duży ból i poważnie ogranicza mobilność. Jak więc tego uniknąć bądź wyleczyć?

Uszkodzony obrąbek stawu biodrowego – charakterystyka urazu

Obrąbek stawu biodrowego to włóknisto-chrzęstny pierścień okalający panewkę stawu biodrowego. Struktura ta pogłębia panewkę, zwiększa dopasowanie głowy kości udowej i chroni ją przed uderzaniem o brzeg kostny panewki. Dzięki temu staw pozostaje stabilny, a ruchy biodra są płynne i bezpieczne.

Uszkodzenie obrąbka stawu biodrowego może mieć postać niewielkiego pęknięcia, postrzępienia jego brzegu albo całkowitego oderwania jego fragmentu od panewki. Często towarzyszy temu uraz sąsiadującej chrząstki stawowej panewki lub głowy kości udowej, co w dłuższej perspektywie sprzyja przyspieszonemu rozwojowi choroby zwyrodnieniowej biodra.

Uszkodzenie obrąbka stawu biodrowego – objawy

  • Typowym symptomem poważniejszego uszkodzenia obrąbka panewkowego biodra jest tępy i przewlekły ból zlokalizowany głęboko w okolicy pachwiny lub przedniej części biodra. Wywołuje go dłuższe stanie, chodzenie, siedzenie lub intensywna aktywność fizyczna.
  • Przy pewnych ruchach (zwłaszcza skrajnych zakresach, nagłych skrętach tułowia czy rotacji biodra) może pojawić się też ból ostry i kłujący lub uczucie trzaskania w stawie.
  • Niekiedy ból promieniuje do okolicy uda, kolana lub (rzadziej) pośladka.
  • Zajęte biodro bywa sztywne, a zakres jego ruchomości, ograniczony. U części osób pojawia się jego blokowanie i/lub przeskakiwanie, a u innych utykanie podczas chodzenia.
  • Długotrwała bolesność może prowadzić do odruchowego oszczędzania chorej kończyny i osłabienia okolicznych mięśni (np. pośladków).

Uszkodzenie obrąbka stawu biodrowego – przyczyny

Wyróżnia się uszkodzenia obrąbka przedniego (część przednio-górna panewki) i tylnego (rzadziej spotykane). Część przednia obrąbka bywa uszkadzana np. w wyniku konfliktu udowo-panewkowego (nieprawidłowy kształt lub ustawienie kości powoduje ocieranie się szyjki kości udowej o brzeg panewki). W takim przypadku obrąbek jest wielokrotnie nadmiernie ściskany i może pękać, a z czasem ulegać nawet zwapnieniu i tracić elastyczność. Stan ten rozwija się stopniowo i może wynikać z:

  • Wrodzonych lub nabytych nieprawidłowości anatomicznych, np. deformacji panewki (np. zbyt głęboka/płytka lub ustawiona pod nieprawidłowym kątem) lub głowy kości udowej czy wiotkość torebki stawowej,
  • Zmian zwyrodnieniowych postępujących wraz z wiekiem,
  • Chorób (np. jałowa martwica głowy kości udowej).

Uraz może powstać też nagle, np. na skutek upadku z wysokości, kontuzji sportowej czy wypadku komunikacyjnego. U młodszych, aktywnych pacjentów częstym mechanizmem jest nagłe skręcenie tułowia lub nadmierna rotacja na obciążonej nodze (np. podczas gry w piłkę nożną, hokeja, tenisa). Również urazy o mniejszej sile, ale powtarzające się przewlekle, mogą z czasem uszkodzić obrąbek, np. wieloletnie bieganie długodystansowe, intensywny trening taneczny lub gimnastyczny.

Jaki jest test na uszkodzenie obrąbka? Diagnostyka

Oprócz dokładnego wywiadu ortopeda lub fizjoterapeuta wykonuje specjalne testy kliniczne, które polegają na prowokowaniu bólu poprzez ruchy w stawie biodrowym. Do najbardziej typowych należą:

  • Test zgięciowo-przywiedzeniowo-rotacyjny. Pacjent leży na plecach, a badający wykonuje silne przywiedzenie (ruch do wewnątrz) i rotację wewnętrzną w stawie biodrowym. Pojawienie się bólu w okolicy pachwiny świadczy o podrażnieniu przedniej części obrąbka,
  • Test FABER (Patricka). Ugiętą nogę odwodzi się i rotuje na zewnątrz (układa jak do pozycji „stopa na przeciwne kolano”), a następnie dociska – ból w pachwinie również sugeruje uszkodzenie obrąbka lub konflikt w stawie. Przy podejrzeniu uszkodzeń tylnej części obrąbka wykonuje się odwrotny test wyprostu i rotacji zewnętrznej biodra poza krawędzią stołu, który jest dodatni, gdy pacjent odczuwa ból głęboko w pośladku.

Oczywiście lekarz zleca także badania obrazowe, np. RTG biodra oraz rezonans magnetyczny (najlepiej z kontrastem).

Uszkodzenie obrąbka stawu biodrowego – leczenie

Leczenie dobiera się indywidualne, chociaż zawsze rozpoczyna się od metod zachowawczych:

  • Odciążenie i regeneracja stawu, co sprowadza się do unikania aktywności wywołujących ból (w tym przerwa w sporcie).
  • Zimne okłady (w pierwszym okresie po urazie lub w zaostrzeniu dolegliwości),
  • Środki przeciwbólowe oraz przeciwzapalne z grupy NLPZ.
  • Jeżeli ból jest bardzo dokuczliwy, lekarz może wykonać iniekcję dostawową – najczęściej z lekiem sterydowym, który silnie tłumi stan zapalny w stawie.

Uszkodzenie obrąbka stawu biodrowego – fizjoterapia

Fizjoterapia obejmuje specjalne zabiegi mające na celu zmniejszyć ból i wzmocnić mięśnie wokół biodra. Fizjoterapeuta może zastosować tzw. centrowanie głowy kości udowej w panewce, czyli ustawiać ją w pozycji minimalizującej ucisk obrąbka lub techniki rozluźniające mięśnie okolicy biodra i pośladka.

Następnie pacjent wykonuje pod okiem terapeuty ćwiczenia wzmacniające i uczące kontroli ruchu, których celem jest tzw. funkcjonalna stabilizacja biodra – nauczenie mięśni pracy w taki sposób, żeby chronić staw podczas ruchu (zwłaszcza pośladkowych, rotatorów zewnętrznych biodra i mięśni głębokich tułowia). Program rehabilitacji często trwa kilka tygodni, a sukcesywne zmniejszanie dolegliwości bólowych i poprawa zakresu ruchu to znak, że obrąbek się goi albo staw adaptuje do niewielkiego uszkodzenia.

Uszkodzenie obrąbka stawu biodrowego – operacja

Jeżeli mimo rehabilitacji ból biodra się utrzymuje lub uszkodzenie jest na tyle poważne, że staw pozostaje niestabilny, konieczne może być leczenie operacyjne. Standardowy zabieg chirurgiczny to artroskopia stawu biodrowego. Chirurg najczęściej ponownie przyszywa obrąbek do panewki przy pomocy specjalnych kotwic i szwów (przez niewielkie nacięcia skóry i pod kontrolą kamery). Ze względu na ryzyko rozwoju zmian zwyrodnieniowych, unika się zbyt rozległego usuwania obrąbka. Jeśli jednak obrąbek uległ całkowitemu zniszczeniu lub ubytek jest bardzo duży, chirurdzy mogą zdecydować się na odtworzenie obrąbka z użyciem przeszczepu.

Zapobieganie uszkodzeniu obrąbka stawu biodrowego

Zapobieganie uszkodzeniu obrąbka stawu biodrowego polega przede wszystkim na ochronie stawu i utrzymaniu go w dobrej kondycji. Najważniejsze zalecenia to:

  • Utrzymuj właściwą masę ciała i zdrowo jedz (warzywa, chude białko i kwasy omega-3),
  • Dbaj o poprawną technikę ćwiczeń, stosuj ochraniacze bioder, jeśli to możliwe, a przede wszystkim rozgrzewaj się i rozciągaj,
  • Wzmacniaj mięśnie pośladkowe, uda i tułowia,
  • Unikaj palenia tytoniu, bo to może spowalniać gojenie mikrouszkodzeń w chrząstkach.

Uszkodzony obrąbek stawu biodrowego – podsumowanie

Uszkodzenie obrąbka stawu biodrowego to stosunkowo częsta przyczyna bólu i obniżenia komfortu życia, zwłaszcza u osób aktywnych fizycznie lub z wadami anatomicznymi stawu. Jednak w pewnych okolicznościach można go stopniowo zregenerować. Co ciekawe, to nie operacja, a rehabilitacja w tym pomaga – i o dziwo – stanowi największe wyzwanie terapeutyczne.

Bibliografia:

  1. https://www.physio-pedia.com/Glenoid_Labrum. [dostęp: 21.09.2025].
  2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Obr%C4%85bek_stawowy#CITEREFBochenekReicher2019. [dostęp: 21.09.2025].
  3. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17756-hip-labral-tear. [dostęp: 21.09.2025].
  4. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hip-labral-tear/symptoms-causes/syc-20354873. [dostęp: 21.09.2025].
  5. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hip-labral-tear/diagnosis-treatment/drc-20354878. [dostęp: 21.09.2025].