Zwyrodnienie stawu biodrowego stanowi jedną z najczęstszych przyczyn bólu i ograniczenia ruchomości. Dzięki endoprotezoplastyce wielu pacjentów może jednak odzyskać pełną sprawność. Podpowiadamy, jakie są kryteria kwalifikujące do operacji.

Przyczyny i objawy zwyrodnienia stawu biodrowego

Zwyrodnienie stawu biodrowego, znane również jako koksartroza, jest chorobą, która prowadzi do postępującego uszkodzenia chrząstki stawowej stawu biodrowego. Ta dolegliwość może dotknąć każdego, choć najczęściej występuje u osób starszych. 

Przyczyny zwyrodnienia stawu biodrowego

Do najczęstszych powodów zwyrodnienia stawu biodrowego zalicza się:

  • starzenie się;
  • urazy i kontuzje – zwłaszcza złamania czy zwichnięcia biodra;
  • reumatoidalne zapalenie stawów;
  • nadwaga i otyłość;
  • czynniki genetyczne.

Objawy zwyrodnienia stawu biodrowego

Zwyrodnienie stawu biodrowego objawia się jako:

  • ból w okolicy biodra promieniujący do pachwiny lub uda –  ból nasila się podczas aktywności fizycznej, a zmniejsza w spoczynku;
  • ograniczenie ruchomości np. podczas zginania czy obracania biodra;
  • sztywność stawu po dłuższym okresie nieruchomości, np. po przebudzeniu;
  • zmiana sposobu chodzenia – utykanie.

W początkowych stadiach choroby możliwe jest leczenie stawu biodrowego bez operacji – poprzez fizjoterapię, zmianę trybu życia lub farmakoterapię. Jednak w przypadku gdy te metody zawodzą, a ból i ograniczenie ruchomości stają się nie do zniesienia, należy rozważyć wymianę stawu biodrowego, a co za tym idzie operację endoprotezoplastyki stawu biodrowego.

Endoproteza stawu biodrowego – kiedy konieczna jest operacja?

Decyzja o przeprowadzeniu operacji endoprotezy stawu biodrowego jest zawsze indywidualna. Najważniejsze kryteria kwalifikujące do operacji endoprotezy to:

  • zaawansowane zniszczenie stawu,
  • nieskuteczność leczenia zachowawczego,
  • intensywny ból i ograniczenie ruchomości.

Pacjent jest kierowany do ortopedy, który przeprowadza szczegółową ocenę stanu stawu. Lekarz bierze pod uwagę historię medyczną pacjenta, aktualny stan zdrowia oraz wyniki badań. W niektórych przypadkach problemy zdrowotne, takie jak choroby serca, mogą opóźnić lub uniemożliwić operację. 

Endoproteza – budowa i rodzaje

Endoprotezy biodra są zaprojektowane tak, aby naśladować naturalną funkcję i budowę stawu, oferując pacjentom możliwość powrotu do normalnego życia bez bólu i ograniczeń ruchowych.

Budowa endoprotezy stawu biodrowego

  • Panewka – powstaje z metalu, polietylenu, lub ceramiki.
  • Główka stawowa – zrobiona z metalu lub ceramiki, jej rozmiar i kształt są dobierane indywidualnie do pacjenta.
  • Trzpień stawowy – może być wykonany z metalu lub tytanu i zapewnia stabilność całego implantu.

Rodzaje endoprotez

Endoprotezy stawu biodrowego można klasyfikować na różne sposoby, ale najważniejszym kryterium podziału jest sposób ich mocowania. W takim przypadku możemy  wyróżnić:

  • Endoprotezy cementowe – mocowane za pomocą specjalnego cementu kostnego, często stosowane u pacjentów starszych, u których kości są słabsze. Zapewniają szybszą stabilizację, mniejsze ryzyko obluzowania, natomiast ryzyko uszkodzenia kości w dłuższej perspektywie jest większe,
  • Endoprotezy bezcementowe – mocowane bez użycia cementu, polegają na wzroście kości wokół implantu. Stosowane głównie u pacjentów młodszych i aktywnych. Zapewniają dłuższą trwałość, lepsze przyłączenie do kości, ale wymagają silniejszych i zdrowszych kości dla skutecznego mocowania.
  • Endoprotezy hybrydowe – kombinacja obu metod, gdzie jedna część implantu jest mocowana cementem, a druga bezcementowo, często stosowane są jako kompromisowe rozwiązanie.

Wszystko, co warto wiedzieć o operacji endoprotezy stawu biodrowego

  • Operacja endoprotezy stawu biodrowego, czyli endoprotezoplastyka to kompleksowy proces, który wymaga starannego przygotowania, precyzyjnej interwencji chirurgicznej oraz poświęcenia czasu na rekonwalescencję i rehabilitację. 
  • Przed operacją pacjent musi odbyć konsultacje przedoperacyjne, ale także przygotować się fizycznie, psychicznie oraz odpowiednio zorganizować miejsce w domu do rekonwalescencji.
  • Podczas operacji zazwyczaj stosuje się znieczulenie ogólne, ale w niektórych przypadkach możliwe jest znieczulenie rdzeniowe. 
  • Operacja trwa zwykle od 1 do 3 godzin. W tym czasie chirurg wykonuje nacięcie w okolicy biodra, usuwa uszkodzoną tkankę i zastępuje ją endoprotezą.
  • Pierwsze dni po operacji to zwykle czas spędzany w szpitalu pod nadzorem medycznym. Rozpoczyna się wtedy nauka chodzenia z pomocą kuli lub chodzika oraz rehabilitacja pod okiem fizjoterapeuty. 
  • Po wyjściu ze szpitala istotna jest kontynuacja rehabilitacji w domu lub w specjalistycznych ośrodkach rehabilitacyjnych.

Jak wygląda zabieg endoprotezoplastyki stawu biodrowego?

Zabieg endoprotezoplastyki stawu biodrowego jest złożoną procedurą chirurgiczną, która obejmuje: 

  • Przygotowanie do zabiegu oraz podanie odpowiedniego znieczulenia;
  • Wybór odpowiedniej techniki chirurgicznej, którą dokonuje się w oparciu o stan zdrowia pacjenta oraz budowę anatomiczną. Istnieje kilka technik dostępu do stawu biodrowego, w tym:
  • dostęp przedni (anterior) – minimalnie inwazyjny, umożliwia szybszy powrót do aktywności,
  • dostęp boczny (lateral) – najczęściej stosowany, daje dobry dostęp do stawu, ale wymaga więcej czasu na rekonwalescencję,
  • dostęp tylno-boczny (postero-lateral) – używany rzadziej, zazwyczaj w specyficznych przypadkach.

Etapy operacji endoprotezoplastyki stawu biodrowego

Endoprotezoplastyka zazwyczaj przebiega w kilku etapach. 

  • Pierwszym jest usunięcie uszkodzonej tkanki. 
  • Następnie umieszczenie endoprotezy, czyli nowej sztucznej panewki i główki. 
  • Po umieszczeniu implantu i sprawdzeniu jego prawidłowej funkcji nacięcie jest zamykane szwami lub klamrami.

Opieka pooperacyjna po zabiegu endoprotezoplastyki biodra

Po zakończeniu operacji pacjent zostaje przeniesiony na oddział pooperacyjny, gdzie jest monitorowany, aby upewnić się, że nie ma komplikacji. Następnie jest przenoszony do pokoju pacjenta, gdzie pozostaje pod opieką fizjoterapuety do dnia wypisania ze szpitala.

Ryzyko związane z operacją stawu biodrowego

Każda operacja chirurgiczna, w tym endoprotezoplastyka stawu biodrowego, niesie za sobą pewne ryzyko. Potencjalne powikłania to:

  • zakażenia – mogą wystąpić w miejscu operowanym lub wewnątrz ciała;
  • zakrzepica żylna – zakrzepy krwi mogą tworzyć się w nogach i podróżować do płuc, co jest stanem potencjalnie zagrażającym życiu. Leki przeciwzakrzepowe i wczesna mobilizacja po operacji są stosowane w celu redukcji tego ryzyka;
  • obluzowanie implantu –  długoterminowe powikłanie, które może wystąpić w ciągu kilku lat po operacji i wymagać rewizji implantu;
  • uszkodzenie nerwów lub naczyń krwionośnych – może prowadzić do osłabienia, drętwienia lub problemów z krążeniem w nodze;
  • różnica długości nóg po operacji – mogą wymagać dalszej korekty lub specjalnego obuwia.

Ryzyko powikłań można zminimalizować poprzez:

  • wybór doświadczonego chirurga i szpitala;
  • ścisłe przestrzeganie zaleceń przed i po operacji;
  • aktywność fizyczną i rehabilitację po operacji;
  • regularne kontrole pooperacyjne.

Czy wszczepione endoprotezy wymagają wymiany?

Współczesne endoprotezy biodrowe są zaprojektowane tak, aby funkcjonować skutecznie przez 15-20 lat, a w niektórych przypadkach nawet dłużej. Na trwałość endoprotezy wpływają:

  • materiał, z którego jest wykonana, 
  • aktywność fizyczna pacjenta, 
  • jego waga oraz ogólny stan zdrowia.

Endoproteza biodra może wymagać jednak wymiany, jeśli pacjent odczuwa ból i dyskomfort w okolicy biodra, ograniczenie zakresu ruchu, trudności w poruszaniu się lub obluzowanie się endoprotezy, co jest widoczne na badaniach obrazowych.

Jak wygląda życie pacjenta po zabiegu wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego? Podsumowanie

Operacja wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego często wiąże się z dużymi nadziejami na poprawę jakości życia. Po pomyślnym zabiegu i rehabilitacji większość pacjentów doświadcza znaczącego zmniejszenia bólu i poprawy mobilności. Wiele osób jest w stanie powrócić do większości swoich codziennych czynności w ciągu kilku tygodni po operacji. Pełna rekonwalescencja może jednak trwać kilka miesięcy. Jak się okazuje, większość pacjentów doświadcza znaczącej ulgi w bólu oraz wraca do większości swoich poprzednich aktywności. 

Źródła: