Palec trzaskający lub strzelający to zaburzenie funkcjonowania ścięgien zginających palce dłoni, które objawia się uczuciem zablokowania i charakterystycznym przeskakiwaniem (trzaskaniem). Jakie są przyczyny i metody leczenia tej dolegliwości?

Palec trzaskający – co to za dolegliwość?

Palec trzaskający (potocznie „palec przeskakujący” albo „zatrzaskujący”) to w terminologii medycznej zwężające zapalenie pochewki ścięgien zginaczy. Ścięgna te łączą mięśnie przedramienia (m.in. zginacz powierzchowny palców, zginacz głęboki palców, zginacz długi kciuka) z kośćmi palców. Przebiegają w czymś na kształt „prowadnic” zbudowanych z kilku troczków (czyli pochewek więzadłowych). Pierwszy z nich (troczek A1) znajduje się w miejscu „przejścia” dłoni w palec. W przypadku palca strzelającego to właśnie tutaj dochodzi do zapalenia i blokady, spowodowanych zwężeniem samego troczka lub pogrubieniem ścięgna. W efekcie te dwie struktury nie mogą swobodnie przesuwać się względem siebie. Palec wykonuje „przeskok”, a pacjent odczuwa opór i często ból.

Palec trzaskający – przyczyny

Nie udało się jednoznacznie ustalić przyczyn palca trzaskającego, jednak specjaliści wymieniają kilka czynników ryzyka:

  • Niektóre choroby, np. cukrzyca i reumatoidalne zapalenie stawów,
  • Powtarzalne i wymagające użycia dużej siły ruchy palców i kciuka, np. zaciskanie narzędzi czy praca manualna z dużym obciążeniem palców,
  • Starszy wiek (schorzenie rzadko występuje u dzieci i młodych osób. Wyjątek stanowi tzw. wrodzony palec trzaskający kciuka, który może prowadzić do zablokowanego zgięcia kciuka u dziecka),
  • Płeć żeńska.

Palec trzaskający – objawy

Zapalenie pochewki ścięgien dotyka najczęściej kciuka i palca serdecznego, choć oczywiście może objąć wszystkie palce dłoni. Jak się objawia ta dolegliwość?

  • Wrażenie przeskakiwania lub „trzaskania” podczas poruszania palcem. Może się wydawać, że palec „zaczepia się” lub blokuje w trakcie ruchu,
  • Ból i sztywność przy zginaniu palca w kierunku wewnętrznej strony dłoni,
  • Tkliwość i bolesność w okolicy nasady palca lub kciuka, po stronie dłoniowej (dolegliwości nasilają się podczas chwytania przedmiotów),
  • Obrzęk lub wyczuwalny, bolesny guzek w obrębie dłoni u nasady palca,
  • Blokowanie palca lub kciuka w zgiętej pozycji (czasem trzeba użyć drugiej ręki, aby go wyprostować, a w skrajnych przypadkach nie jest to możliwe bez interwencji lekarza).

Symptomy najczęściej nasilają się rano (po okresie bezczynności) i stopniowo ustępują w ciągu dnia.

Palec trzaskający – diagnostyka i badania

Jakie badania na palec trzaskający wykonuje się w trakcie rozpoznania? Najczęściej to dokładny wywiad medyczny oraz badanie fizykalne, w czasie którego specjalista będzie sprawdzał:

  • Tkliwość w okolicy pochewki ścięgna zginacza dłoni,
  • Zgrubienia (guzka) lub obrzęku u nasady palca,
  • Oznaki blokowania podczas ruchu palcem.

Inne badania zazwyczaj nie są potrzebne do diagnozy, ale czasami specjalista zleca USG albo RTG.

Palec trzaskający – jaki lekarz zajmuje się tą chorobą?

Do jakiego lekarza ze strzelającym palcem należy się udać? W pierwszej kolejności warto zgłosić się do lekarza rodzinnego (POZ), który oceni objawy, wykluczy inne przyczyny i w razie potrzeby skieruje do ortopedy, reumatologa (przy podejrzeniu tła zapalnego, np. chorób reumatycznych) albo fizjoterapeuty (na wczesnym etapie choroby).

Trzaskający palec – leczenie

Leczenie palca trzaskającego w łagodnym stadium polega na odpoczynku i unikaniu obciążania dłoni, delikatnych ćwiczeniach rozciągających i farmakoterapii. W bardziej zaawansowanych fazach konieczny jest zabieg chirurgiczny.

Leczenie farmakologiczne palca strzelającego

Co pomaga na trzaskający palec? W poradzeniu sobie z bólem i stanem zapalnym pomagają:

  • Leki dostępne bez recepty (niesteroidowe leki przeciwzapalne, NLPZ),
  • Iniekcje kortykosteroidów bezpośrednio do pochewki ścięgna (np. kortyzonu, triamcynolonu, metyloprednizolonu). W wielu przypadkach wystarczy jeden zastrzyk, ewentualnie dwa (w pewnym odstępie czasu). Brak poprawy najczęściej oznacza konieczność leczenia operacyjnego.

Leczenie zabiegowe palca trzaskającego

Gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, a objawy utrzymują się przez kilka miesięcy, rozważa się leczenie chirurgiczne. To samo dotyczy sytuacji, w której palec utknął w zgięciu i nie udaje się go wyprostować za pomocą delikatnej manipulacji – wtedy interwencja zapobiega trwałemu usztywnieniu stawu. Zabieg polega na przecięciu troczka A1, co likwiduje blokadę i umożliwia swobodny ruch ścięgna. Operację wykonuje się zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym w ramach tzw. chirurgii jednego dnia. W wielu przypadkach poprawa następuje natychmiast, choć konieczna jest rehabilitacja.

Po operacji trzeba przez kilka dni unikać przeciążania dłoni, utrzymywać ranę w czystości i regularnie zmieniać opatrunki. Aby zapobiec sztywności, ruchy palcem powinny być wykonywane możliwie szybko, ale tylko tzw. ROM (ang. range of motion), czyli w naturalnym zakresie ruchu i bez rozwierania rany. Powrót do pełnej sprawności zwykle następuje w ciągu kilku tygodni.

Palec trzaskający – leczenie domowe

Domowe metody mogą przynieść ulgę w łagodniejszych przypadkach, jednak nie zawsze wystarczają i nie zastępują konsultacji z lekarzem.

Naturalne metody leczenia palca trzaskającego – czy są skuteczne?

Naturalne sposoby, takie jak ziołowe maści przeciwzapalne, kąpiele w ciepłej wodzie z dodatkiem soli czy delikatny automasaż, mogą przynieść krótkotrwałą ulgę. Nie ma jednak dowodów, że prowadzą do trwałego wyleczenia. Jeśli objawy się nasilają lub utrzymują dłużej niż kilka tygodni, nie warto zwlekać z konsultacją medyczną.

Palec trzaskający – ćwiczenia

Po operacyjnym leczeniu palca trzaskającego fizjoterapia pozwala na powrót do sprawności. Jakie ćwiczenia na trzaskający palec? Zaleca się m.in.:

  • Delikatne rozciąganie palców – prostowanie zgiętego palca przy pomocy drugiej ręki,
  • Ćwiczenia z piłeczką – ściskanie miękkiego przedmiotu w dłoni,
  • Rozciąganie ścięgien zginaczy – unoszenie zgiętych palców w górę i równoczesne opieranie dłoni, np. o blat.

Rehabilitacja palca trzaskającego może poprawić ruchomość palca i zmniejszyć napięcie ścięgien. Ćwiczenia powinny być jednak wykonywane delikatnie i regularnie, i to po konsultacji z profesjonalistą.

Palec trzaskający – dodatkowe wyjaśnienia

Poniżej publikujemy odpowiedzi na kilka pytań, które często nurtują pacjentów cierpiących na palec trzaskający.

  • Operacja zawsze jest niezbędna, żeby pozbyć się palca strzelającego? Nie. W wielu przypadkach skuteczne okazuje się leczenie zachowawcze. Zabieg chirurgiczny rozważa się dopiero wtedy, gdy objawy nie ustępują przez dłuższy czas lub gdy dochodzi do całkowitego zablokowania palca.
  • Czy palec trzaskający po zabiegu może nawracać? Tak, choć zdarza się to rzadko. U większości pacjentów po zabiegu chirurgicznym objawy ustępują trwale. Nawrót może wystąpić, jeśli doszło do bliznowacenia, przeciążenia dłoni lub jeśli problem dotyczył więcej niż jednego palca. Regularna rehabilitacja i unikanie czynności obciążających dłoń zmniejszają ryzyko nawrotu.
  • Jakie są możliwe powikłania po operacji palca trzaskającego? Zabieg jest stosunkowo bezpieczny, ale wiąże się z pewnym ryzykiem, jak każda interwencja chirurgiczna. Do najczęstszych powikłań należy bliznowacenie w miejscu cięcia, przejściowy ból lub sztywność palca, nawrót objawów (rzadko), infekcja rany (niewielkie ryzyko, zwykle możliwe do opanowania) i uszkodzenie nerwu czuciowego (bardzo rzadkie).

Palec strzelający – podsumowanie

Palec trzaskający to schorzenie związane z zaburzoną ruchomością ścięgien zginaczy w obrębie dłoni, najczęściej w rejonie troczka A1. Objawia się przeskakiwaniem palca, bólem i ograniczeniem ruchu. Leczenie obejmuje metody zachowawcze, iniekcje sterydowe oraz zabiegi chirurgiczne. Wczesna diagnoza i odpowiednia terapia pozwalają na szybki powrót do sprawności i uniknięcie trwałych ograniczeń ruchu.

Źródła

  1. https://www.mp.pl/pacjent/zapytajlekarza/lista/show.html?id=80825. [dostęp: 3.04.2025].
  2. https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/trigger-finger/. [dostęp: 3.04.2025].
  3. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/trigger-finger/symptoms-causes/syc-20365100. [dostęp: 3.04.2025].
  4. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/7080-trigger-finger. [dostęp: 3.04.2025].