Uszkodzenie więzadła pobocznego piszczelowego (MCL) to jedno z najczęstszych urazów kolana, szczególnie wśród osób aktywnych fizycznie oraz uprawiających sporty kontaktowe. Jakie są jego przyczyny, objawy, metody leczenia oraz rehabilitacji?

Uszkodzenie więzadła pobocznego piszczelowego (MCL) – charakterystyka i stopnie urazów

Więzadło poboczne piszczelowe (MCL) jest jednym z głównych więzadeł stabilizujących kolano, które zapobiega nadmiernemu zginaniu stawu na zewnątrz, czyli w kierunku bocznym. MCL przebiega wzdłuż wewnętrznej strony kolana, łącząc kość udową z piszczelą, a jego rolą jest stabilizowanie stawu przy ruchach skrętnych i bocznych. Ze względu na swoją lokalizację i funkcję, jest narażone na uszkodzenia. 

Do kontuzji MCL najczęściej dochodzi podczas aktywności fizycznej, wymagającej szybkich zmian kierunku ruchu.  Są one również wynikiem bezpośrednich uderzeń w boczną część kolana. Uszkodzenia MCL stawu kolanowego klasyfikuje się w trzystopniowej skali, w której kryterium jest nasilenie urazu.

I stopień – lekkie naciągnięcie więzadła

Stopień I to najłagodniejsza forma urazu, charakteryzująca się lekkim naciągnięciem włókien więzadła. Pacjenci zazwyczaj odczuwają umiarkowany ból po wewnętrznej stronie kolana, ale nie występuje widoczna niestabilność stawu. Kolano przeważnie zachowuje swoją funkcjonalność, choć może pojawić się lekka sztywność i obrzęk. Leczenie zazwyczaj polega na odpoczynku, stosowaniu lodu i unieruchomieniu kolana, a czas powrotu do pełnej aktywności jest stosunkowo krótki.

II stopień – częściowe rozerwanie więzadła

Przy uszkodzeniach II stopnia dochodzi do częściowego rozerwania włókien więzadła. Objawy są bardziej wyraźne – ból jest silniejszy, a czasem towarzyszy mu też znaczny obrzęk i trudności z chodzeniem. Charakterystyczna jest także umiarkowana niestabilność kolana, zwłaszcza przy próbach ruchu na boki. W przypadku takiego urazu konieczne staje się dłuższe unieruchomienie stawu, rehabilitacja oraz podawanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.

III stopień – całkowite rozerwanie więzadła

Uraz więzadła pobocznego piszczelowego III stopnia to całkowite rozerwanie, które prowadzi do znacznej niestabilności kolana, powodując silny ból. W takim przypadku konieczne może być leczenie operacyjne, a rekonwalescencja znacznie się wydłuża i obejmuje intensywną rehabilitację.

Uszkodzenie MCL – objawy

Objawy uszkodzenia więzadła pobocznego piszczelowego (MCL) różnią się w zależności od stopnia nasilenia urazu. W przypadku tego rodzaju kontuzji symptomy zazwyczaj koncentrują się wokół przyśrodkowej (wewnętrznej) strony kolana, gdzie znajduje się więzadło MCL. 

Do najczęstszych objawów uszkodzenia więzadła pobocznego piszczelowego należą:

  • ból po wewnętrznej stronie kolana,
  • obrzęk, 
  • sztywność stawu kolanowego,
  • niestabilność – uczucie „uciekania” kolana,
  • trudności z chodzeniem,
  • trzeszczenie lub „klikanie” w kolanie.

Uraz więzadła pobocznego piszczelowego – przyczyny

Uszkodzone więzadło poboczne piszczelowe (MCL) to wynik przeciążenia struktur stawowych, czego przyczyną są:

  • kontuzje sportowe podczas gry w piłkę nożną, koszykówkę czy jazdę na nartach, 
  • nagłe ruchy skrętne i boczne,
  • bezpośredni uraz mechaniczny w boczną część kolana,
  • zbyt intensywny trening, 
  • nadmierna masy ciała,
  • zbyt ciężka praca fizyczna, 
  • zaburzenia biomechaniczne, takie jak koślawość kolan, płaskostopie czy nierównomierne obciążenie nóg, 
  • zmęczenie mięśni otaczających staw kolanowy,
  • wypadki i upadki, zwłaszcza w wyniku poślizgnięć.

Diagnostyka uszkodzenia MCL

Proces diagnostyczny uszkodzenia MCL zazwyczaj obejmuje wywiad lekarski oraz badania fizykalne. Szczególną uwagę zwraca się na testy obciążeniowe kolana, takie jak test stresu na więzadło MCL (valgus stress test). 

  • Podczas tego badania lekarz wywiera nacisk na kolano w pozycji zgięcia, aby sprawdzić, czy więzadło jest w stanie utrzymać stabilność stawu. 
  • W zależności od stopnia bólu i niestabilności, test umożliwia sprawdzenie, jak poważnie uszkodzone jest więzadło. 

Poza tym lekarz może także zlecić wykonanie zdjęcia rentgenowskiego RTG, rezonansu magnetycznego (MRI) czy USG kolana.

Uszkodzenie MCL kolana – leczenie

Jak leczyć więzadło poboczne piszczelowe? W zależności od stopnia uszkodzenia oraz odczuwalnych objawów stosuje się różne metody leczenia – od zachowawczych po interwencje chirurgiczne.  Celem jest złagodzenie bólu, przywrócenie pełnej funkcjonalności kolana oraz zapobieganie niestabilności stawu. 

Uszkodzenie MCL – leczenie farmakologiczne

Leki łagodzą ból i zmniejszają stan zapalny w okolicy uszkodzonego więzadła. Najczęściej stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak ibuprofen czy naproksen, które zmniejszają obrzęk oraz łagodzą dolegliwości bólowe. W przypadku silniejszego bólu lekarz może zalecić iniekcje dostawowe z kortykosteroidami.

Leczenie operacyjne MCL

Operację uszkodzonego MCL zaleca się w przypadkach poważnych urazów III stopnia, a także wtedy, gdy uszkodzeniu więzadła towarzyszą inne urazy stawu kolanowego, np. zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL). Leczenie chirurgiczne polega na zszyciu więzadła lub jego rekonstrukcji za pomocą przeszczepu więzadła (np. autoprzeszczepu z własnych ścięgien pacjenta lub przeszczepu od dawcy). 

Leczenie domowe uszkodzonego więzadła pobocznego piszczelowego

Łagodne urazy MCL (I i II stopnia) w wielu przypadkach można wyleczyć samodzielnie, stosując domowe sposoby. Kluczowym elementem takiego leczenia jest metoda RICE, która pomaga zmniejszyć obrzęk i ból. Co dokładnie kryje się pod tym skrótem?

  • Odpoczynek (Rest), czyli unikanie nadmiernego obciążania kolana, zwłaszcza w pierwszych dniach po urazie.
  • Lód (Ice) – stosowanie zimnych okładów na kolano kilka razy dziennie przez 20 minut w celu zmniejszenia obrzęku.
  • Kompresja (Compression) – zastosowanie elastycznych bandaży lub opasek uciskowych, aby ustabilizować kolano i zredukować obrzęk.
  • Uniesienie (Elevation) – trzymanie nogi uniesionej powyżej poziomu serca, co również zmniejsza opuchliznę.

W przypadku mniejszych urazów zaleca się zakładanie ortez stabilizujących kolano, które pozwalają na kontrolowane obciążanie stawu, zmniejszając ryzyko dalszych uszkodzeń.

Leczenie naturalne MCL

Niektórzy pacjenci zastanawiają się, jak przyspieszyć regenerację więzadeł. Pomocne okazują się naturalne metody wspomagające leczenie MCL, takie jak suplementacja kolagenu, glukozaminy i chondroityny. Wspierają regenerację tkanek i poprawiają stan stawów. Dodatkowo zastosowanie diety bogatej w kwasy tłuszczowe omega-3 również przyspiesza proces gojenia i wspiera regenerację więzadła. 

Rehabilitacja urazów więzadła pobocznego piszczelowego

  • Pierwszy etap rehabilitacji rozpoczyna się zaraz po urazie. Jego celem jest odciążenie kolana poprzez ograniczenie aktywności fizycznej, stosowanie ortez stabilizujących oraz lodowych okładów. 
  • Po ustabilizowaniu stawu i zmniejszeniu bólu następuje stopniowe przywracanie pełnego zakresu ruchu w kolanie. W kolejnych krokach fizjoterapeuci wzmacniają mięśnie otaczające kolano i pracują nad poprawą propriocepcji, czyli zdolności stawu do odczuwania pozycji i ruchu. 
  • Natomiast powrót do pełnej aktywności sportowej następuje dopiero wtedy, gdy kolano jest w pełni stabilne, a mięśnie otaczające staw zostały dostatecznie wzmocnione.

Ile czasu goi się naderwane więzadło?

Czas potrzebny na pełną rehabilitację waha się od 2 tygodni do kilku miesięcy i zależy od stopnia uszkodzenia więzadła MCL. W przypadku urazów I stopnia rehabilitacja zwykle trwa od 2 do 4 tygodni. Przy poważniejszych urazach (II i III stopnia) może ona zająć 6-12 tygodni lub jeszcze dłużej, zwłaszcza jeśli konieczna była interwencja chirurgiczna.

Uszkodzenie więzadła MCL – podsumowanie 

Uszkodzenie więzadła pobocznego piszczelowego (MCL) to częsta kontuzja, zwłaszcza wśród osób aktywnych fizycznie oraz uprawiających sporty kontaktowe. Powoduje ból, ograniczenie ruchomości i niestabilność stawu. Aby postawić diagnozę, trzeba przeprowadzić badania, które pozwalają ocenić stopień uszkodzenia i wykluczyć inne kontuzje. Natomiast najważniejszym elementem procesu leczenia jest rehabilitacja, która umożliwia przywrócenie pełnej funkcjonalności stawu oraz zapobiega nawrotom kontuzji. 

Bibliografia:

  1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
  2. Śmigielski R. Mioduszewski A. Rekonstrukcja więzadła pobocznego piszczelowego uszypułowanym dystalnie ścięgnem mięśnia smukłego. Acta Clinica 2002 2: 146-150.