EuroMediCare to specjalistyczny szpital z przychodnią, działający od 2002 r. Oferuje nowoczesne metody diagnostyczne i operacyjne, ma cztery sale operacyjne i zapewnia komfortowy pobyt w pokojach z udogodnieniami.
Zwyrodnienie stawu kolanowego – przyczyny, objawy, leczenie i rehabilitacja
06. 09. 2024
min
Zwyrodnienie stawu kolanowego, inaczej gonartroza, to jedna z najczęstszych chorób stawów. Dotyka przede wszystkim seniorów, ale coraz częściej pojawia się również u młodszych osób. Jakie są przyczyny, objawy oraz metody leczenia tej dolegliwości?
Co to jest zwyrodnienie stawu kolanowego (gonartroza)?
Gonartroza to choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego, polegająca na postępującym zużyciu chrząstki stawowej, która odpowiada za amortyzację i prawidłowe funkcjonowanie stawu. W wyniku jej degradacji dochodzi do zmniejszenia przestrzeni stawowej, co powoduje ocieranie się kości o siebie. To prowadzi do bólu, stanów zapalnych, a z czasem również do zniekształceń stawu i ograniczenia ruchomości.
Zwyrodnienie stawu kolanowego – przyczyny gonartrozy
Gonartroza najczęściej rozwija się z wiekiem. Proces starzenia się organizmu prowadzi do naturalnego zużywania się chrząstki stawowej, a wraz z upływem lat zmniejsza się zdolność stawów do regeneracji, co sprzyja rozwojowi gonartrozy.
Poza wiekiem pacjenta zwyrodnienie stawu kolanowego może mieć również inne przyczyny. Należą do nich:
- Otyłość – każdy dodatkowy kilogram to większy nacisk na stawy, co może przyspieszać proces zwyrodnieniowy,
- Przebyte urazy – złamania, skręcenia czy uszkodzenia więzadeł mogą prowadzić do mechanicznego uszkodzenia chrząstki stawowej, a nieleczone kontuzje lub niewłaściwa rehabilitacja również mogą mieć wpływ rozwój zmian zwyrodnieniowych,
- Genetyka – osoby z rodzin, w których występują przypadki zwyrodnienia stawów, są bardziej narażone na rozwój gonartozy. Genetyczne predyspozycje wpływają na jakość chrząstki oraz sposób, w jaki stawy radzą sobie z przeciążeniami,
- Rodzaj wykonywanej pracy – długotrwała praca fizyczna, zwłaszcza wymagająca częstego klękania, przysiadania lub dźwigania ciężarów, prowadzi do nadmiernego zużycia stawu i jego uszkodzeń,
- Nieprawidłowa biomechanika ciała – zaburzenia w postawie, takie jak skrzywienia kręgosłupa czy koślawość kolan, powodują nierównomierne obciążenie stawów. To prowadzi do ich szybszego zużycia i powstawania zmian zwyrodnieniowych.
Zwyrodnienie stawu kolanowego – objawy
Objawy gonartrozy rozwijają się stopniowo. Najczęściej występujące symptomy to:
- ból kolana, który początkowo pojawia się po wysiłku, podczas kucania czy wchodzenia po schodach, ale z czasem staje się przewlekły;
- sztywność stawu, zwłaszcza po dłuższym okresie bezruchu, np. po porannym wstaniu;
- trzeszczenie lub odgłos „klikania” kolana podczas ruchu;
- obrzęk, będący wynikiem stanu zapalnego w obrębie stawu;
- ograniczenie ruchomości, czyli stopniowe zmniejszanie zakresu ruchów w kolanie.
Diagnoza zwyrodnienia stawu kolanowego
Proces diagnozowania gonartrozy obejmuje kilka kroków, które pozwalają na dokładne określenie stopnia zaawansowania choroby oraz wykluczenie innych schorzeń stawu kolanowego. Należą do nich:
- Wywiad lekarski, obejmujący pytania o objawy, ich nasilenie, czas trwania oraz czynniki, które mogą nasilać ból. Istotne są również informacje o wcześniejszych urazach kolana oraz historia rodzinna chorób stawów,
- Badanie fizykalne, podczas którego lekarz ocenia ruchomość stawu kolanowego, jego stabilność oraz obecność bólu podczas ruchu,
- RTG (rentgen) – pozwala on na ocenę przestrzeni stawowej, obecności wyrośli kostnych (osteofitów) oraz ewentualnych zniekształceń stawu,
- Badanie ultrasonograficzne – pomocne w ocenie stanu tkanek miękkich, takich jak więzadła czy łąkotki.
W przypadku wątpliwości lub konieczności dokładniejszej oceny stawu lekarz może zlecić rezonans magnetyczny. To badanie pozwala na dokładniejsze zobrazowanie chrząstki stawowej, więzadeł i innych struktur miękkotkankowych. Czasami lekarz zleca także badania krwi w celu wykluczenia innych przyczyn bólu stawów, takich jak infekcje czy choroby autoimmunologiczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów).
Zwyrodnienie stawu kolanowego – leczenie
Leczenie gonartrozy zależy od stopnia zaawansowania choroby i obejmuje zarówno metody zachowawcze, jak i operacyjne.
Farmakologiczne leczenie gonartrozy
Podstawowym celem leczenia farmakologicznego jest łagodzenie bólu oraz zmniejszenie stanu zapalnego. Stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz leki przeciwbólowe (w formie tabletek lub maści). W niektórych przypadkach lekarz może zalecić zastrzyki dostawowe, np. z kwasu hialuronowego lub sterydów.
Operacyjne leczenie gonartrozy
W zaawansowanych przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi rezultatów, konieczna może być interwencja chirurgiczna. Najczęściej stosuje się:
- artroskopię kolana (oczyszczanie stawu),
- osteotomię (korekcję osi kończyny),
- wszczepienie endoprotezy kolana (całkowitą wymianę stawu na sztuczny).
Zwyrodnienie stawu kolanowego – leczenie domowe
Domowe sposoby na zwyrodnienie stawów kolanowych mają na celu przede wszystkim złagodzenie objawów choroby. Chorzy mogą stosować zimne okłady na obrzęknięte kolano, odpoczywać z uniesioną kończyną, a także korzystać z maści przeciwzapalnych dostępnych bez recepty.
Jak leczyć zwyrodnienie stawu kolanowego w sposób naturalny?
Do naturalnych metod wspierających leczenie gonartozy zalicza się suplementację glukozaminą, chondroityną oraz stosowanie preparatów na bazie kolagenu. Ważne jest także dbanie o zdrową dietę i aktywność fizyczną, która nie obciąża stawów.
Rehabilitacja i ćwiczenia zwyrodnienia stawu kolanowego
W leczeniu zwyrodnienia stawu kolanowego bardzo pomocna jest fizjoterapia. Rehabilitant opracowuje indywidualny program ćwiczeń, które wzmacniają mięśnie wokół stawu kolanowego, poprawiając jego stabilizację.
Zwyrodnienie stawu kolanowego – jakie ćwiczenia zalecają specjaliści?
- Ćwiczenia wzmacniające, skupiające się na mięśniach ud i łydek.
- Ćwiczenia rozciągające, które pomagają utrzymać pełny zakres ruchów w kolanie.
- Niskoobciążające formy aktywności, które wzmacniają mięśnie bez nadmiernego obciążania stawu, np. pływanie i jazda na rowerze.
Regularna rehabilitacja przy zwyrodnieniu stawu kolanowego pozwala na zmniejszenie bólu, poprawę ruchomości stawu oraz opóźnienie postępu choroby.
Zwyrodnienie kolana – profilaktyka
Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju gonartrozy, warto zadbać o odpowiednią profilaktykę. Obejmuje ona:
- utrzymanie prawidłowej masy ciała – unikanie nadwagi zmniejsza nacisk na stawy kolanowe,
- regularną aktywność fizyczną – wzmacnianie mięśni i poprawa ruchomości stawów to klucz do ich zdrowia,
- unikanie przeciążeń – długotrwałe przeciążenie stawów, np. podczas pracy fizycznej, sprzyja ich zużyciu.
Czy zwyrodnienie stawu kolanowego można wyleczyć? Podsumowanie
Zwyrodnienie stawu kolanowego to choroba przewlekła, której niestety nie można w pełni wyleczyć, bo proces zużywania się chrząstki stawowej jest nieodwracalny. Jednak istnieją różne metody leczenia, które mogą znacząco spowolnić postęp choroby, złagodzić objawy i poprawić jakość życia pacjenta. Kluczowe znaczenie ma także rehabilitacja oraz codzienna dbałość o kondycję stawów, aby zwiększyć komfort poruszania się i zmniejszyć ból.
Źródła:
- Pękala P., Zwyrodnienie stawu kolanowego – choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego, https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/275826,zwyrodnienie-stawu-kolanowego-choroba-zwyrodnieniowa-stawu-kolanowego [Dostęp: 9.09.2024]
- Szczygłowski J., Zwyrodnienia narządu ruchu, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020
- Górecki A., Uszkodzenie stawu kolanowego, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2002
- Kacprzak B., Urazy stawu kolanowego, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023
- Messier S. P., Gutekunst D. J., Davis C., Devita P., Weight loss reduces knee-joint loads in overweight and obese older adults with knee osteoarthritis, „Arthritis Rheum.” 2005, nr 52, s. 2026–2032.
min
Zwyrodnienie stawu kolanowego, inaczej gonartroza, to jedna z najczęstszych chorób stawów. Dotyka przede wszystkim seniorów, ale coraz częściej pojawia się również u młodszych osób. Jakie są przyczyny, objawy oraz metody leczenia tej dolegliwości?
Co to jest zwyrodnienie stawu kolanowego (gonartroza)?
Gonartroza to choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego, polegająca na postępującym zużyciu chrząstki stawowej, która odpowiada za amortyzację i prawidłowe funkcjonowanie stawu. W wyniku jej degradacji dochodzi do zmniejszenia przestrzeni stawowej, co powoduje ocieranie się kości o siebie. To prowadzi do bólu, stanów zapalnych, a z czasem również do zniekształceń stawu i ograniczenia ruchomości.
Zwyrodnienie stawu kolanowego – przyczyny gonartrozy
Gonartroza najczęściej rozwija się z wiekiem. Proces starzenia się organizmu prowadzi do naturalnego zużywania się chrząstki stawowej, a wraz z upływem lat zmniejsza się zdolność stawów do regeneracji, co sprzyja rozwojowi gonartrozy.
Poza wiekiem pacjenta zwyrodnienie stawu kolanowego może mieć również inne przyczyny. Należą do nich:
- Otyłość – każdy dodatkowy kilogram to większy nacisk na stawy, co może przyspieszać proces zwyrodnieniowy,
- Przebyte urazy – złamania, skręcenia czy uszkodzenia więzadeł mogą prowadzić do mechanicznego uszkodzenia chrząstki stawowej, a nieleczone kontuzje lub niewłaściwa rehabilitacja również mogą mieć wpływ rozwój zmian zwyrodnieniowych,
- Genetyka – osoby z rodzin, w których występują przypadki zwyrodnienia stawów, są bardziej narażone na rozwój gonartozy. Genetyczne predyspozycje wpływają na jakość chrząstki oraz sposób, w jaki stawy radzą sobie z przeciążeniami,
- Rodzaj wykonywanej pracy – długotrwała praca fizyczna, zwłaszcza wymagająca częstego klękania, przysiadania lub dźwigania ciężarów, prowadzi do nadmiernego zużycia stawu i jego uszkodzeń,
- Nieprawidłowa biomechanika ciała – zaburzenia w postawie, takie jak skrzywienia kręgosłupa czy koślawość kolan, powodują nierównomierne obciążenie stawów. To prowadzi do ich szybszego zużycia i powstawania zmian zwyrodnieniowych.
Zwyrodnienie stawu kolanowego – objawy
Objawy gonartrozy rozwijają się stopniowo. Najczęściej występujące symptomy to:
- ból kolana, który początkowo pojawia się po wysiłku, podczas kucania czy wchodzenia po schodach, ale z czasem staje się przewlekły;
- sztywność stawu, zwłaszcza po dłuższym okresie bezruchu, np. po porannym wstaniu;
- trzeszczenie lub odgłos „klikania” kolana podczas ruchu;
- obrzęk, będący wynikiem stanu zapalnego w obrębie stawu;
- ograniczenie ruchomości, czyli stopniowe zmniejszanie zakresu ruchów w kolanie.
Diagnoza zwyrodnienia stawu kolanowego
Proces diagnozowania gonartrozy obejmuje kilka kroków, które pozwalają na dokładne określenie stopnia zaawansowania choroby oraz wykluczenie innych schorzeń stawu kolanowego. Należą do nich:
- Wywiad lekarski, obejmujący pytania o objawy, ich nasilenie, czas trwania oraz czynniki, które mogą nasilać ból. Istotne są również informacje o wcześniejszych urazach kolana oraz historia rodzinna chorób stawów,
- Badanie fizykalne, podczas którego lekarz ocenia ruchomość stawu kolanowego, jego stabilność oraz obecność bólu podczas ruchu,
- RTG (rentgen) – pozwala on na ocenę przestrzeni stawowej, obecności wyrośli kostnych (osteofitów) oraz ewentualnych zniekształceń stawu,
- Badanie ultrasonograficzne – pomocne w ocenie stanu tkanek miękkich, takich jak więzadła czy łąkotki.
W przypadku wątpliwości lub konieczności dokładniejszej oceny stawu lekarz może zlecić rezonans magnetyczny. To badanie pozwala na dokładniejsze zobrazowanie chrząstki stawowej, więzadeł i innych struktur miękkotkankowych. Czasami lekarz zleca także badania krwi w celu wykluczenia innych przyczyn bólu stawów, takich jak infekcje czy choroby autoimmunologiczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów).
Zwyrodnienie stawu kolanowego – leczenie
Leczenie gonartrozy zależy od stopnia zaawansowania choroby i obejmuje zarówno metody zachowawcze, jak i operacyjne.
Farmakologiczne leczenie gonartrozy
Podstawowym celem leczenia farmakologicznego jest łagodzenie bólu oraz zmniejszenie stanu zapalnego. Stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz leki przeciwbólowe (w formie tabletek lub maści). W niektórych przypadkach lekarz może zalecić zastrzyki dostawowe, np. z kwasu hialuronowego lub sterydów.
Operacyjne leczenie gonartrozy
W zaawansowanych przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi rezultatów, konieczna może być interwencja chirurgiczna. Najczęściej stosuje się:
- artroskopię kolana (oczyszczanie stawu),
- osteotomię (korekcję osi kończyny),
- wszczepienie endoprotezy kolana (całkowitą wymianę stawu na sztuczny).
Zwyrodnienie stawu kolanowego – leczenie domowe
Domowe sposoby na zwyrodnienie stawów kolanowych mają na celu przede wszystkim złagodzenie objawów choroby. Chorzy mogą stosować zimne okłady na obrzęknięte kolano, odpoczywać z uniesioną kończyną, a także korzystać z maści przeciwzapalnych dostępnych bez recepty.
Jak leczyć zwyrodnienie stawu kolanowego w sposób naturalny?
Do naturalnych metod wspierających leczenie gonartozy zalicza się suplementację glukozaminą, chondroityną oraz stosowanie preparatów na bazie kolagenu. Ważne jest także dbanie o zdrową dietę i aktywność fizyczną, która nie obciąża stawów.
Rehabilitacja i ćwiczenia zwyrodnienia stawu kolanowego
W leczeniu zwyrodnienia stawu kolanowego bardzo pomocna jest fizjoterapia. Rehabilitant opracowuje indywidualny program ćwiczeń, które wzmacniają mięśnie wokół stawu kolanowego, poprawiając jego stabilizację.
Zwyrodnienie stawu kolanowego – jakie ćwiczenia zalecają specjaliści?
- Ćwiczenia wzmacniające, skupiające się na mięśniach ud i łydek.
- Ćwiczenia rozciągające, które pomagają utrzymać pełny zakres ruchów w kolanie.
- Niskoobciążające formy aktywności, które wzmacniają mięśnie bez nadmiernego obciążania stawu, np. pływanie i jazda na rowerze.
Regularna rehabilitacja przy zwyrodnieniu stawu kolanowego pozwala na zmniejszenie bólu, poprawę ruchomości stawu oraz opóźnienie postępu choroby.
Zwyrodnienie kolana – profilaktyka
Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju gonartrozy, warto zadbać o odpowiednią profilaktykę. Obejmuje ona:
- utrzymanie prawidłowej masy ciała – unikanie nadwagi zmniejsza nacisk na stawy kolanowe,
- regularną aktywność fizyczną – wzmacnianie mięśni i poprawa ruchomości stawów to klucz do ich zdrowia,
- unikanie przeciążeń – długotrwałe przeciążenie stawów, np. podczas pracy fizycznej, sprzyja ich zużyciu.
Czy zwyrodnienie stawu kolanowego można wyleczyć? Podsumowanie
Zwyrodnienie stawu kolanowego to choroba przewlekła, której niestety nie można w pełni wyleczyć, bo proces zużywania się chrząstki stawowej jest nieodwracalny. Jednak istnieją różne metody leczenia, które mogą znacząco spowolnić postęp choroby, złagodzić objawy i poprawić jakość życia pacjenta. Kluczowe znaczenie ma także rehabilitacja oraz codzienna dbałość o kondycję stawów, aby zwiększyć komfort poruszania się i zmniejszyć ból.
Źródła:
- Pękala P., Zwyrodnienie stawu kolanowego – choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego, https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/275826,zwyrodnienie-stawu-kolanowego-choroba-zwyrodnieniowa-stawu-kolanowego [Dostęp: 9.09.2024]
- Szczygłowski J., Zwyrodnienia narządu ruchu, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020
- Górecki A., Uszkodzenie stawu kolanowego, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2002
- Kacprzak B., Urazy stawu kolanowego, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023
- Messier S. P., Gutekunst D. J., Davis C., Devita P., Weight loss reduces knee-joint loads in overweight and obese older adults with knee osteoarthritis, „Arthritis Rheum.” 2005, nr 52, s. 2026–2032.
