Ostatnie wpisy

Rwa kulszowa należy do najczęściej występujących zespołów bólowych w okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa – dotyka od 13 do 40% społeczeństwa (Pietraszko i wsp., 2022). Ten tekst przybliża mechanizm schorzenia, sposoby diagnozowania i terapię.

Co to jest rwa kulszowa?

Rwa kulszowa to zespół objawów bólowych spowodowanych uciskiem na nerw kulszowy. Biegnie od dolnych segmentów rdzenia kręgowego w odcinku lędźwiowo-krzyżowym przez pośladek i tylną część uda aż do stopy. Odpowiada za unerwienie większości struktur kończyny dolnej, umożliwiając m.in. odczuwanie wrażeń dotykowych, bólowych i temperatury. Gdy dojdzie do podrażnienia lub ucisku jego samego bądź korzeni nerwowych, pojawia się promieniujący ból.

Rwa kulszowa – przyczyny

Od czego powstaje rwa kulszowa? Przyczyny mają związek głównie z uciskiem na korzenie nerwowe w kanale kręgowym przez fragment krążka międzykręgowego. On sam zaś może mieć różnorodne podłoże, do których należą:

Dyskopatia lędźwiowa polegająca na uwypukleniu lub pęknięciu krążka międzykręgowego (dysku), w wyniku czego jądro miażdżyste uciska na korzeń nerwu kulszowego. Proces może mieć charakter ostry (np. w wyniku gwałtownego podniesienia ciężaru przy niewłaściwej postawie) lub przewlekły, związany ze stopniowym zużyciem się krążków na skutek starzenia się organizmu lub pracy,

Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, które pojawiają się wraz z wiekiem i wiążą się z przeciążeniami w obrębie kręgosłupa. Mogą zwężać otwory międzykręgowe, przez które przechodzą korzenie nerwowe,

Stany zapalne w obrębie struktur kręgosłupa lub nerwów spowodowane np. przez choroby reumatyczne (takie jak zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa).

Przyczyna rwy kulszowej może leżeć też w zmianach nowotworowych, torbielach czy wrodzonych wadach anatomicznych, które powodują zwężenie kanału kręgowego. Czasami nawet ciąża (zwłaszcza w ostatnich trymestrach, gdy wzrasta ciśnienie w obrębie miednicy) może prowadzić do epizodu rwy kulszowej.

Przyczyny rozwoju schorzenia, choć może nie bezpośredniej, należy upatrywać także w niezdrowym trybie życia. Długotrwałe siedzenie połączone z brakiem aktywności fizycznej i ze stresem przyspiesza uszkodzenia struktur kręgosłupa, a palenie papierosów negatywnie wpływa na ukrwienie krążków międzykręgowych, przyspieszając ich degenerację.

Rwa kulszowa – objawy

Aby wiedzieć, jak rozpoznać rwę kulszową, warto znać jej najbardziej charakterystyczne symptomy. Zwykle obejmują:

Uczucie silnego, przeszywającego bólu zlokalizowanego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, promieniującego do pośladka i wzdłuż tylnej powierzchni nogi (często aż do stopy),

Nasilenie dolegliwości przy próbach pochylania się, kaszlu lub kichania,

Uczucie mrowienia i drętwienia w okolicy kręgosłupa,

Osłabienie siły mięśniowej w kończynie dolnej.

A jak boli rwa kulszowa? Zazwyczaj jest to ból ostry, piekący, uniemożliwiający normalne funkcjonowanie i szczególnie dotkliwy podczas ruchu czy zmiany pozycji.

Rwa kulszowa i jej leczenie – domowe sposoby

W przypadku wystąpienia charakterystycznych objawów pierwszym działaniem powinno być zaprzestanie obciążania kręgosłupa i ograniczenie ruchów. Ulgę przynosi już po 1-2 dniach pozostawanie w łóżku, w pozycji na boku z ugiętymi nogami w kolanach albo leżenie na plecach z poduszką wsuniętą pod kolana.

W celu zmniejszenia bólu warto przyjmować leki bądź maści przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz stosować ciepłe albo zimne okłady. Można też pić zioła na rwę kulszową, takie jak np. czarci pazur czy imbir, które działają przeciwzapalnie i rozgrzewająco, i dbać o właściwą podaż witamin z grupy B, które wspomagają regenerację układu nerwowego.

Rwa kulszowa – badania i diagnoza

Jeżeli dolegliwości nie mijają po 3-4 dniach (Pietraszko i wsp., 2022), konieczne jest udanie się do specjalisty, który zechce ocenić nasilenie i przyczynę rwy kulszowej. Jaki lekarz powinien być pierwszym wyborem?

Najczęściej pacjent udaje się do lekarza rodzinnego lub do neurologa, który przeprowadzi wywiad dotyczący umiejscowienia bólu i towarzyszących objawów (gorączka, zaburzenia oddawania moczu i stolca, zaburzenia czucia na nogach oraz w okolicy krocza itd.) oraz sprawdzi m.in. zakres ruchu, siłę mięśniową, odruchy ścięgniste oraz obecność objawu Lasègue’a. 

Gdy podejrzewa zmiany nowotworowe lub zapalne, szczególnie jeżeli pojawiły się objawy neurologiczne, skieruje na badania obrazowe (np. USG), w celu ustalenia dalszej terapii bądź konieczności leczenia operacyjnego.

Jak leczyć rwę kulszową?

Leczenie zależy od nasilenia objawów oraz przyczyny dolegliwości. Najczęściej jednak obejmuje 4 aspekty.

Rwa kulszowa – leczenie farmakologiczne

W nieustępującej rwie kulszowej lekarz może przepisać silniejsze leki przeciwbólowe (np. z grupy opioidów) podawane doustnie lub w zastrzyku, leki rozluźniające mięśnie lub uspokajające.

Rwa kulszowa – rehabilitacja i fizykoterapia

Rehabilitację na rwę kulszową wdraża się jak najszybciej, ponieważ pomaga zmniejszyć ryzyko przejścia ostrego bólu w przewlekły zespół bólowy kręgosłupa. Leczenie obejmuje program ćwiczeń stabilizujących i wzmacniających mięśnie głębokie tułowia, indywidualnie dostosowany do pacjenta. Odgrywa większą rolę niż fizykoterapia, która stanowi tylko jej uzupełnienie.

Oprócz ustalonych ćwiczeń warto profilaktycznie wykonywać gimnastykę na rwę kulszową uwzględniającą rozciąganie mięśni przykręgosłupowych i pośladkowych.

Leczenie operacyjne

Chirurgiczne zabiegi na rwę kulszową wykonuje się w ostateczności, gdy inne terapie nie przynoszą efektu. Konieczność ich wykonania pojawia się dosyć rzadko, bo zaledwie u ok. 2-10% pacjentów, co pokazuje, że najlepsze efekty przynosi leczenie zachowawcze połączone z odpowiednimi ćwiczeniami (Pietraszko i wsp., 2022).

Inne zagadnienia dotyczące rwy kulszowej

Poniżej znajdziesz kilka dodatkowych wyjaśnień.

Rwa kulszowa – ile trwa? W zależności od przyczyny rwy kulszowej dolegliwości mogą utrzymywać się od kilku dni do kilku tygodni.

Rwa kulszowa – gdzie boli? Typowy ból zlokalizowany jest w dolnej części pleców i promieniuje przez pośladek aż do stopy, wzdłuż przebiegu nerwu kulszowego.

Czy rwę kulszową można rozchodzić? Przy łagodnych postaciach rwy kulszowej kontrolowany ruch w granicach bólu okazuje się niezbędną rehabilitacją. Ważne jednak, aby na początku (1-2 dni) ograniczyć aktywność fizyczną do minimum.

Czego nie robić przy rwie kulszowej? Przede wszystkim nie należy lekceważyć dolegliwości. Ponadto warto unikać dźwigania ciężkich przedmiotów, gwałtownych skłonów i rotacji tułowia. 

Do czego prowadzi nieleczona rwa kulszowa? Brak leczenia może prowadzić do przewlekłego bólu, utrwalenia nieprawidłowej postawy ciała, a nawet do zaniku mięśni i utraty sprawności w kończynie dolnej.

Czy masaż pomaga na rwę kulszową? Tak, ale wykonany przez specjalistę.

Podsumowanie

Rwa kulszowa to złożony problem dotykający ludzi w różnym wieku, często spowodowany przeciążeniami i dyskopatią w odcinku lędźwiowym. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie oraz wczesne podjęcie działań. Całe szczęście ich skuteczność i zapobieganie remisji w dużej mierze zależy od samego chorego – od zmiany nawyków w pracy, w życiu codziennym i od aktywności fizycznej.

Źródła

Pietraszko W., Wiercińska M., Rwa kulszowa, 2022, https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/150605,rwa-kulszowa. [dostęp: 20.01.2025]

Przeklasa-Muszyńska A., Co to jest rwa kulszowa i jaki jest mechanizm jej powstawania, 2016, https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/filmy/130453,co-to-jest-rwa-kulszowa-i-jaki-jest-mechanizm-jej-powstawania. [dostęp: 20.01.2025]

Przeklasa-Muszyńska A., Wskazania do zabiegu operacyjnego w przypadku rwy kulszowej, 2016, https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/filmy/130458,wskazania-do-zabiegu-operacyjnego-w-przypadku-rwy-kulszowej. [dostęp: 20.01.2025]

Przeklasa-Muszyńska A., Badanie kliniczne pacjenta z rwą kulszową, 2016, https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/filmy/130462,badanie-kliniczne-pacjenta-z-rwa-kulszowa. [dostęp: 20.01.2025]

Mimo że sport to zdrowie, to jednak wiąże się  z ryzykiem kontuzji czy urazów. Niektóre są tak charakterystyczne dla pewnych aktywności, że wzięły od nich nazwę – należy do nich np. łokieć golfisty. Co to za schorzenie? Jak je leczyć? Wyjaśniamy!

Co to jest łokieć golfisty?

Łokieć golfisty, inaczej entezopatia, to dolegliwość związana z uszkodzeniem struktur przyczepów (ścięgna lub więzadła) mięśni zginaczy przedramienia do nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej, co manifestuje się głównie bólem oraz ograniczeniem ruchomości w stawie. Szacuje się, że to schorzenie co roku dotyka ok. 1-3% populacji między 30. a 50. rokiem życia (Stępień, 2023). Oczywiście – nie tylko golfistów.

Czy łokieć tenisisty i golfisty to to samo?

Choć obie dolegliwości mają podobny mechanizm powstawania, to łokieć golfisty a tenisisty różnią się od siebie miejscem występowania bólu i rodzajem zaangażowanych mięśni. Łokieć tenisisty obejmuje stronę zewnętrzną łokcia, z kolei golfisty – jego wewnętrzną stronę.

Łokieć golfisty – przyczyny

Główną przyczyną łokcia golfisty są sumujące się w czasie przeciążenia mięśni zginaczy przedramienia. Kiedy dochodzi do wielokrotnych napięć i rozciągań tych struktur, powstają mikrourazy. Te natomiast prowadzą do powstania w nich stanu zapalnego i degeneracji tkanek.

Poniżej przedstawiono najważniejsze czynniki sprzyjające rozwojowi schorzenia.

Powtarzalne ruchy zgięcia i nawracania nadgarstka, powszechnie występujące podczas gry w golfa (zwłaszcza przy nieprawidłowej technice zamachu) oraz innych dyscyplinach, takich jak łucznictwo, tenis itp. Podobne ruchy występują też w pracy wymagającej częstego używania narzędzi ręcznych, wbijania, skręcania czy ściskania, np. w stolarstwie, hydraulice oraz podczas długotrwałego pisania na klawiaturze przy nieergonomicznej pozycji nadgarstków.

Brak rozgrzewki i nieprawidłowa technika ćwiczeń, szczególnie podczas wyciskania sztangi, podciągania czy ćwiczeń siłowych na maszynach.

Zbyt rzadkie przerwy i niedostateczna regeneracja. Długotrwała praca fizyczna lub praca przy komputerze bez przerw na rozciąganie nadgarstków i przedramion pogłębia stany zapalne mięśni, ponieważ nie mają one czasu na regenerację mikrourazów.

Nieodpowiednie wyposażenie sportowe lub narzędzia pracy. Brak ergonomicznej klawiatury lub odpowiedniej wiertarki zwiększają obciążenia przyśrodkowego przedramienia.

W dużo mniejszym stopniu do rozwoju dolegliwości przyczyniają predyspozycje genetyczne, zwłóknienia, zwapnienia i zmiany nowotworowe.

Łokieć golfisty – objawy

Gdzie boli przy łokciu golfisty? Na jakie objawy zwrócić uwagę? Na rozwój schorzenia może wskazywać kłujący lub tępy ból nasilający się przy ruchach i zlokalizowany po wewnętrznej stronie stawu łokciowego. Szczególnie daje o sobie znać w trakcie rotacji przedramienia do wewnątrz oraz przy wykonywaniu ruchów zginania nadgarstka lub przy zaciskaniu dłoni. Wraz z nasileniem uszkodzenia zaczyna pojawiać się także w czasie spoczynku i promieniować w kierunku nadgarstka i palców. Pozostałe objawy, które powinny zaniepokoić, to:

Mniejsza ruchliwość łokcia, nadgarstka i palców, np. trudność przy odkręcaniu słoika (otwartego),

Tkliwość i sztywność stawu łokciowego, 

Obrzęk, ocieplenie lub zaczerwienienie w okolicy stawu, 

Drętwienie i mrowienie ręki, 

Osłabienie siły mięśniowej.

Badania – jak się diagnozuje i do jakiego lekarza z łokciem golfisty

Do jakiego lekarza z łokciem golfisty należy się udać? Pierwszym krokiem po zauważeniu objawów jest wizyta u ortopedy lub lekarza medycyny sportowej. Diagnoza opiera się na dokładnym wywiadzie lekarskim oraz badaniu fizykalnym. W celu wykluczenia innych patologii (np. uszkodzeń więzadeł czy zapalenia stawów) lekarz może zalecić badanie USG, RTG, a w bardziej złożonych przypadkach – rezonans magnetyczny. Zazwyczaj następnie należy umówić się do fizjoterapeuty.

Łokieć golfisty – test Cozena

W identyfikacji entezopatii przyśrodkowego nadkłykcia pomocny bywa tzw. odwrócony test Cozena przeprowadzany przez specjalistę. Polega na kontrolowanym zginaniu i nawracaniu przedramienia wbrew oporowi.

Łokieć golfisty – leczenie

Jak wyleczyć łokieć golfisty? Najważniejsze elementy terapii to:

Przede wszystkim odpoczynek i unikanie ruchów nasilających ból. Pomocne w tym są ortezy lub opaski stabilizujące.

Farmakoterapia oparta na lekach przeciwbólowych, a nie na NLPZ, ponieważ całkowite wyciszenie bólu hamuje proces gojenia. Przy dużym nasileniu dolegliwości lekarz może rozważyć iniekcje sterydowe bądź iniekcje z osocza bogatopłytkowego (PRP), które przyspieszają regenerację ścięgien.

Fizykoterapia przy pomocy fali uderzeniowej (ESWT), ultradźwięków, laseroterapii, TENS czy krioterapii. Każda z tych metod ma na celu zmniejszenie stanu zapalnego, poprawę ukrwienia oraz przyspieszenie procesów naprawczych.

Łokieć golfisty – rehabilitacja

Ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie zginaczy nadgarstka stanowią trzon terapii. Uczą też prawidłowych wzorców ruchowych, co zapobiega nawrotom schorzenia. Wprowadza się je stopniowo, dostosowując intensywność do aktualnego stanu pacjenta.

Ile leczy się łokieć golfisty?

Ile trwa leczenie? Zazwyczaj proces terapeutyczny zajmuje od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy – w zależności od zaawansowania zmian i indywidualnych predyspozycji organizmu. Bez rehabilitacji ból mija samoistnie po ok. 1-1,5 roku (Stępień, 2023).

Do czego prowadzi nieleczony łokieć golfisty?

Zlekceważenie pierwszych objawów może doprowadzić do przewlekłego stanu zapalnego i utrwalenia zmian w ścięgnach, co znacząco ogranicza sprawność. W najcięższych przypadkach konieczne jest leczenie operacyjne polegające m.in. na usunięciu zmienionych patologicznie fragmentów ścięgien i przywróceniu ich prawidłowej struktury.

Podsumowanie

Łokieć golfisty wymaga odpowiedniej diagnostyki i terapii. W początkowych stadiach nierzadko sprawdzają się metody zachowawcze, delikatne ćwiczenia oraz ewentualna modyfikacja trybu życia. Bardzo ważna okazuje się też profilaktyka wtórna, czyli praca nad prawidłową techniką ruchu i regularne przerwy w trakcie aktywności. Pozwala to przywrócić pełną sprawność i uniknąć nawrotów dolegliwości.

Źródła

Stępień K., Łokieć tenisisty i łokieć golfisty – entezopatie stawu łokciowego, 2023.https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/248223,lokiec-tenisisty-i-lokiec-golfisty-entezopatie-stawu-lokciowego. [dostęp: 20.01.2025]

Ellenbecker T. S., Nirschl R., Renstrom P., Pathophysiology of tendinopathy: A molecular perspective, 2013. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3658379/. [dostęp: 20.01.2025]

Wawrzyniak A., Najczęstsze nieurazowe przyczyny bólu łokcia, 2024.https://www.praktyczna-ortopedia.pl/article/najczestsze-nieurazowe-przyczyny-bolu-lokcia. [dostęp: 20.01.2025]

Przekroczenie 30. albo 40. roku życia, siedzący tryb życia i mała aktywność to niektóre czynniki ryzyka wystąpienia zwyrodnienia stawu skokowego. Jak zapobiegać rozwojowi tej choroby? W tym artykule omawiamy pierwsze objawy i metody leczenia.

Czym jest zwyrodnienie stawu skokowego?

Zwyrodnienie stawu skokowego jest formą artrozy – choroby, w której dochodzi do zaniku chrząstki wyścielającej powierzchnie stawowe kości. Staje się ona coraz cieńsza i mniej wytrzymała, co utrudnia płynne przemieszczanie się kości względem siebie oraz amortyzację podczas ruchu. Następnie zostają uszkodzone kości podchrzęstnej, torebka stawowa, więzadła, ścięgna i mięśnie otaczające staw. Wszystko to mocno ogranicza mobilność stopy, sprawność fizyczną chorego oraz sprawia silny ból przy każdym ruchu.

Szacuje się, że zwyrodnienie stawu skokowego kostki dotyka ok. 1-4% dorosłej populacji (Valčík I wsp., 2017, Valderrabano i wsp., 2009). Choć występuje znacznie rzadziej niż artoza stawów kolanowych i biodrowych, istotnie wpływa na codzienne życie.  Wynika to z faktu, że staw skokowy uczestniczy w niemal każdej, nawet najmniejszej aktywności fizycznej. Co prawda nie ma możliwości przywrócenia mu prawidłowego stanu, ale istnieje wiele terapii pomocnych w zahamowaniu jego degradacji i poprawie komfortu chorego.

Przyczyny zwyrodnienia stawu skokowego

Istnieje wiele czynników wywołujących lub sprzyjających artrozie stawu skokowego. Jednak od 70% do nawet 80% przypadków choroby to pourazowe zwyrodnienie stawu skokowego, które wypływa z przebytych urazów, zarówno pojedynczych złamań, jak i wielokrotnych skręceń oraz mikrourazów stopy powstających u osób aktywnych fizycznie (Valderrabano i wsp., 2009). Ponadto staw skokowy przyjmuje większe obciążenia w przeliczeniu na jednostkę powierzchni w porównaniu z innymi stawami. Np. przy typowym tempie chodzenia przenoszą 1-2-krotność masy ciała, a przy biegu może dochodzić do ok. 5-krotności masy ciała, zwłaszcza w fazie lądowania i wczesnej fazie podporu (Rutkowska-Kucharska A. i wsp., 2009).

Wśród pozostałych przyczyn zwyrodnienie stawu skokowego wymienia się:

Wady anatomiczne, takie jak koślawość, szpotawość czy inne zaburzenia osi kończyny wpływające na nieregularne rozkładanie sił podczas chodzenia,

Pracę wymagającą wielogodzinnego stania, dźwigania czy częstego wchodzenia po schodach bądź wielogodzinnego siedzenia,

Nadmierne kilogramy, które oznaczają dla stawów większe obciążenia,

Schorzenia reumatyczne prowadzące do degeneracji struktur wewnątrz i wokół stawu,

Zaburzenia endokrynologiczne i metaboliczne, np. cukrzyca, niedoczynność tarczycy czy genetyczne (np. mutacje genu kolagenu typu II).

Zwyrodnienie stawu skokowego – objawy

Po czym poznać, że ma się zwyrodnienie stawów? Ponieważ w większości przypadków choroba postępuje powoli, pierwsze objawy są bardzo dyskretne. Najczęściej pojawiają się:

„Ból startowy”, który występuje przy pierwszych krokach po okresie odpoczynku lub po dłuższym siedzeniu i ustępuje w spoczynku,

Sztywność stawu, szczególnie zauważalna rano  lub po dłuższym unieruchomieniu stawu, który ustępuje po kilku minutach ruchu,

Stopniowo nasilający się ból w trakcie chodzenia, biegania lub innych aktywności obciążających staw,

Delikatne ocieplenia i obrzęki po wysiłku.

W początkowej fazie zwyrodnienia stawu skokowego objawy mają charakter okresowy. Z czasem jednak nasilają się i zaczynają występować również w stanie spoczynku. Dodatkowo pojawia się:

Utrudnione zginanie czy prostowanie stopy,

Zwiększenie obrysu stawu (co wynika z nagromadzenia się w jego wnętrzu płynu wysiękowego), 

Słyszalne trzeszczenia, 

Deformacje kostne, czyli wyczuwalne i widoczne zgrubienia stawu, świadczące o bardzo zaawansowanym uszkodzeniu.

Badania – jak się diagnozuje zwyrodnienie stawu skokowego?

Szybka reakcja na niewielkie zmiany zachodzące w kostce pozwala na skuteczne leczenie zwyrodnienia stawu skokowego i zminimalizowanie wpływu zaburzenia na jakość życia. Dlatego warto jak najszybciej udać się do lekarza rodzinnego, który może zlecić badania wstępne i skierować pacjenta do ortopedy. Oprócz fizycznego zbadania stopy w diagnozie wykorzystuje się badania obrazowe:

RTG (rentgen),

TK (tomografię komputerową),

MR (rezonans magnetyczny), który umożliwia precyzyjne ustalenie źródła bólu i zakresu zwyrodnienia,

USG stawu przydatne do oceny struktur okołostawowych (np. ścięgien) i ewentualnych wysięków.

Badania laboratoryjne krwi wykonuje się głównie wtedy, gdy istnieje podejrzenie stanu zapalnego lub innego procesu chorobowego (np. schorzenia reumatycznego rodzaju RZS). Czasem przy nawracających wysiękach bądź nietypowym przebiegu choroby robi się analizę płynu stawowego.

Zwyrodnienie stawu skokowego – jak leczyć?

W przypadku zwyrodnienia stawu skokowego leczenie obejmuje połączenie metod zachowawczych, farmakoterapii oraz potencjalnie zabiegów chirurgicznych, w zależności od stopnia zaawansowania choroby. O wyborze konkretnej metody decyduje oczywiście lekarz ortopeda, ale za jej sukcesem stoi właściwe nastawienie pacjenta.

Leczenie zachowawcze to przede wszystkim zmiana trybu życia, mająca na celu zmniejszenie obciążenia chorej stopy.

Farmakoterapia obejmuje zaś niesteroidowe leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, środki regenerujące chrząstkę z witaminą C oraz iniekcje dostawowe (z kwasu hialuronowego albo kortykosteroidów), które mogą wspomóc regenerację chrząstki lub wyciszyć stan zapalny.

W razie niepowodzenia innych form terapii można rozważyć zabiegi na zwyrodnienie stawu skokowego takie jak artroskopia w celu oczyszczenia stawu z wolnych fragmentów chrząstki czy rekonstrukcji więzadeł.

W skrajnych sytuacjach wykonuje się endoprotezoplastykę albo częściową artrodezę (usztywnienie).

Zwyrodnienie stawu skokowego – rehabilitacja

Fizjoterapia i rehabilitacja mają nieocenione znaczenie w postępowaniu zachowawczym zwyrodnienia stawu skokowego. Ćwiczenia dobrane przez rehabilitanta pomagają zwiększyć zakres ruchu, poprawiają stabilność oraz wzmacniają mięśnie goleni i stopy, a tym samym spowalniają rozwój choroby. Jedne z najpopularniejszych to:

Ćwiczenia w odciążeniu, np. w wodzie (aquaterapia) czy na rowerze stacjonarnym, umożliwiają wzmocnienie stawu i mięśni bez wywierania na niego nadmiernego nacisku,

Trening propriocepcji (czucia głębokiego) uczy lepszej kontroli pozycji stopy. Może oznaczać np. balansowanie na piłce sensomotorycznej lub na specjalnych platformach równoważnych,

Rozciąganie i wzmacnianie mięśni podudzia, szczególnie mięśni łydki oraz obręczy stopy, aby poprawić ruchomość oraz elastyczność ścięgien.

Ponadto często wprowadza się także zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak krioterapia (zimno), ciepłolecznictwo (np. okłady parafinowe) czy elektroterapia (prądy TENS), które pomagają łagodzić ból i wspomagać proces regeneracji.

Zwyrodnienie stawu skokowego – podsumowanie

Choć zwyrodnienie stawu skokowego to proces postępujący, a odbudowa już zniszczonej chrząstki jest obecnie niemożliwa, istnieje wiele skutecznych metod spowalniających dalszą degenerację i łagodzących dolegliwości bólowe. Dzięki wdrożeniu kompleksowego leczenia można na długo zachować dobrą sprawność oraz uniknąć przykrych konsekwencji przewlekłych zmian zwyrodnieniowych.

Źródła

Valčík T., Trnka J., Indications for surgical management of end-stage ankle arthrosis, 2017. https://eor.bioscientifica.com/view/journals/eor/7/7/EOR-21-0117.xml. [dostęp: 17.01.2025]

Valderrabano V, Horisberger M, Russell I, Hintermann B., Etiology of Ankle Osteoarthritis, 2009; https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2690733/. [dostęp: 17.01.2025]

Perry J., Burnfield J. M., Gait Analysis: Normal and Pathological Function, 2010 https://www.scribd.com/document/608717037/Perry-Burnfield-2010-Gait-Analysis-Normal-and-Pathological-Function. [dostęp: 17.01.2025]

Rutkowska-Kucharska A., Bober T., Serafin R., Obciążenie układu ruchu w sporcie, 2004. https://www.researchgate.net/publication/303984087_Obciazenie_ukladu_ruchu_w_sporcie. [dostęp: 17.01.2025]

Guła Z., Korkosz M., Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza), 2023. https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/65000,choroba-zwyrodnieniowa-stawow-artroza. [dostęp: 17.01.2025]

Zwichnięcie stawu biodrowego to stosunkowo rzadki, ale  poważny uraz, wymagający szybkiej diagnozy i odpowiedniego leczenia. Jakie są przyczyny, objawy i sposoby leczenia zwichnięcia stawu biodrowego?

Na czym polega zwichnięcie stawu biodrowego?

Zwichnięcie stawu biodrowego jest urazem rzadkim, ponieważ staw ten należy do najmocniejszych w całym organizmie ludzkim. Jak zatem do niego dochodzi? Uraz powstaje wówczas, gdy głowa kości udowej traci kontakt z panewką, powodując jej przemieszczenie. To schorzenie najczęściej jest wynikiem działania dużej siły, jak np. wypadek komunikacyjny czy upadek z wysokości. Często takim urazom towarzyszą dodatkowe uszkodzenia ciała jak złamania.

Zwichnięcia stawu biodrowego dzieli się na przednie, stanowiące tylko ok. 10% przypadków oraz tylne – występujące w 90% przypadków.

Objawy zwichnięcia stawu biodrowego

Zwichnięcie stawu biodrowego jest bolesne i utrudnia normalne funkcjonowanie, w tym wykonywanie zwykłych, codziennych czynności. Typowe objawy tego typu urazu to:

Bardzo silny ból biodra i okolic, który pojawia się natychmiast po urazie i jest na tyle intensywny, że uniemożliwia jakikolwiek ruch kończyną,

Obrzęk i krwiak w miejscu urazu. Opuchlizna zwykle rozwija się bardzo szybko i niemal od razu i widoczne są też zasinienia, co świadczy o uszkodzeniu naczyń krwionośnych,

Osłabienie lub brak czucia w stopie, spowodowane uszkodzeniem nerwów. Pacjent może odczuwać mrowienie, osłabienie lub całkowity brak czucia w obszarze stopy,

Osłabione ukrwienie kończyny – uszkodzenie naczyń krwionośnych może powodować zimność i bladość nogi, co wymaga pilnej interwencji lekarskiej,

Charakterystyczne ułożenie kończyny – kończyna jest zrotowana do wewnątrz, lekko ugięta i przywiedziona, co stanowi klasyczny objaw zwichnięcia tylnego.

Zwichnięcie stawu biodrowego – przyczyny

Do zwichnięcia stawu biodrowego zazwyczaj dochodzi w wyniku działania dużej siły, jednak nie zawsze tak się dzieje. Niektóre osoby, zwłaszcza z chorobami zwyrodnieniowymi stawów, są narażone na tego typu urazy nawet podczas zwykłego upadku.

Do najczęstszych przyczyn zwichnięcia stawu biodrowego zaliczamy:

Wypadki komunikacyjne, czyli zderzenia samochodowe lub motocyklowe,

Upadki z wysokości, np. z drabiny czy rusztowania,

Kontuzje podczas uprawiania sportów kontaktowych, jak rugby, football amerykański czy judo,

Choroby zwyrodnieniowe i zapalne, ponieważ osłabiają struktury stawu, 

Nowotwory złośliwe lub łagodne w okolicy stawu, które mogą wpływać na jego stabilność,

Długotrwałe unieruchomienie, które prowadzi do zwiotczenia mięśni i więzadeł, co może skutkować urazami stawu,

Wrodzona dysplazja stawu biodrowego u niemowląt.

Zwichnięcie stawu biodrowego – leczenie

Leczenie zwichnięcia stawu biodrowego zależy od rodzaju urazu. Standardową procedurą w przypadku tego schorzenia jest nastawienie biodra, czyli tzw. repozycja. Przeprowadza się ją w znieczuleniu ogólnym, a polega na wprowadzeniu głowy kości udowej na swoje miejsce. Przez 2 tygodnie po zabiegu repozycji pacjent musi leżeć i obciążać biodro na wyciągu, a po tym czasie może powoli próbować chodzić z wykorzystaniem kul łokciowych.

Farmakoterapia czy metody naturalne traktowane są one zwykle jako wsparcie po repozycji. Leczenie operacyjne stosuje się natomiast jedynie w bardzo uzasadnionych przypadkach. 

Leczenie farmakologiczne

W przypadku zwichnięcia stawu biodrowego klasyczna farmakoterapia nie ma zastosowania, jednak jest bardzo pomocna w łagodzeniu bólu i zmniejszeniu stanu zapalnego. Z tego też względu u pacjentów z tą dolegliwością najczęściej stosuje się leki przeciwbólowe – takie jak paracetamol lub ibuprofen, aby zmniejszyć intensywność bólu, a także niesteroidowe leki przeciwzapalne niesteroidowe (NLPZ) – jak ketoprofen czy naproksen, które pomagają zredukować obrzęk i stan zapalny. Ponadto w celu ułatwienia repozycji stawu i zmniejszenia napięcia mięśniowego stosuje się również leki zwiotczające mięśnie.

Leczenie operacyjne zwichnięcia stawu biodrowego

Operacyjne leczenie jest konieczne, gdy repozycja manualna jest niemożliwa lub gdy doszło do złamań w obrębie stawu. Najczęściej stosowane procedury to:

Otwarte nastawienie stawu, wykonywane w przypadku skomplikowanych uszkodzeń,

Stabilizacja metalowymi implantami, stosowana przy złamaniach towarzyszących zwichnięciu,

Endoprotezoplastyka – w przypadkach, gdy staw jest zbyt zniszczony, by go zrekonstruować, można go usunąć i zastąpić endoprotezą.

Po operacji pacjent jest unieruchomiony przez kilka tygodni, a następnie rozpoczyna rehabilitację.

Domowe i naturalne sposoby na zwichnięcie stawu biodrowego

W przypadku mniej poważnych urazów lub w trakcie rekonwalescencji można zastosować metody wspomagające, jak zimne okłady. Przykładanie lodu owiniętego w ręcznik przez 20 minut co kilka godzin pomaga zmniejszyć obrzęk i złagodzić ból, co poprawia komfort pacjenta. Jeśli lekarz nie widzi przeciwwskazań, można wykonywać także delikatne ćwiczenia, pozwalające na zachowanie zakresu ruchu w stawie. Należy to jednak robić pod kontrolą fizjoterapeuty, aby uniknąć powikłań.

Należy także pamiętać, że nawet w przypadku stosowania naturalnych metod konieczna jest konsultacja z lekarzem, aby uniknąć powikłań.

Zwichnięcie stawu biodrowego – rehabilitacja

W przypadku zwichnięcia stawu biodrowego rehabilitacja jest kluczowa dla powrotu do pełnej sprawności. Początkowo koncentruje się ona na zmniejszeniu bólu i obrzęku oraz przywróceniu podstawowego zakresu ruchu. Z czasem wprowadza się ćwiczenia wzmacniające i poprawiające stabilność stawu. 

Przykładowe ćwiczenia na zwichnięty staw biodrowy

Delikatne unoszenie nogi w pozycji leżącej.

Obracanie stopy w powietrzu w celu zwiększenia ruchomości.

Ćwiczenia izometryczne, takie jak napinanie mięśni uda bez ruchu stawu.

Rehabilitacja może obejmować również terapie wspomagające, takie jak masaż tkanek głębokich, terapia manualna czy kinesiotaping. Regularne ćwiczenia wykonywane w domu, jak również zabiegi fizjoterapeutyczne, pomagają przyspieszyć powrót do zdrowia. Proces ten może trwać od kilku miesięcy do nawet roku, w zależności od ciężkości urazu.

Zwichnięcie stawu biodrowego – powikłania

Nieleczone zwichnięcie stawu biodrowego lub nieprawidłowa terapia mogą prowadzić do poważnych powikłań, takich jak:

Jałowa martwica głowy kości udowej, wynikająca z zaburzeń ukrwienia,

Zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego,

Trwała sztywność lub ograniczenie ruchomości stawu.

Regularna kontrola stanu zdrowia i odpowiednia rehabilitacja minimalizują ryzyko powikłań. Dlatego też w przypadku zwichnięcia stawu biodrowego współpraca z lekarzem i fizjoterapeutą ma ogromne znaczenie i pozwala wrócić do pełnej sprawności. 

Jak zapobiegać urazom stawu biodrowego?

Zwichnięcie stawu biodrowego to uraz, który może przytrafić się każdemu i to w dowolnym momencie życia. Chociaż nie możemy całkowicie wyeliminować ryzyka jego wystąpienia, to jednak odpowiednie działania profilaktyczne mogą je zredukować. W trosce o zdrowie swojego stawu biodrowego warto:

Uprawiać umiarkowaną aktywność fizyczną, wzmacniając mięśnie i stawy,Dbać o odpowiednie obuwie, zwłaszcza podczas aktywności sportowej,

Unikać ryzykownych sytuacji, takich jak praca na wysokościach bez zabezpieczeń czy jazda samochodem z nadmierną prędkością.

Podsumowanie – dbaj o zdrowie swoich stawów

Zwichnięcie stawu biodrowego to poważny uraz, ale szybka diagnoza i odpowiednie leczenie pozwalają na pełny powrót do zdrowia. Kluczowe jest przestrzeganie zaleceń lekarza i regularna rehabilitacja, która zmniejsza ryzyko powikłań. Dbaj o swoje zdrowie, unikaj ryzykownych sytuacji i skorzystaj z pomocy specjalistów, gdy zajdzie taka potrzeba.

Bibliografia:

S.W. Cheatham,  MJ. Kolber, Leczenie ortopedyczne biodra i miednicy. Wyd. Edra Urban & Partner, 2019

 prof. dr hab. n. med. Jacek Kruczyński [red. nauk], Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja: wybrane zagadnienia z zakresu chorób i urazów narządu ruchu dla studentów i lekarzy, Wydanie II zmienione i rozszerzone,  PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2022

K. Briggs, M. Philippon, C. Ho i wsp., Prevalence of acetabular labral tears in asymptomatic young athletes, „British Journal of Sports Medicine” 2017, nr 5, s. 303.

P. Kościelna, A.M. Pogorzała, Badanie funkcjonalne stawu biodrowego w przypadku zmian zwyrodnieniowych, „Innowacyjność i tradycja w fizjoterapii” 2020, nr 6, s. 51–70.

P. Łęgosz, S. Sarzyńska, A. Kotela, P. Małdyk, “Powikłania po aloplastyce stawu biodrowego i kolanowego” https://www.praktyczna-ortopedia.pl/artykul/powiklania-po-aloplastyce-stawu-biodrowego-i-kolanowego [Dostęp: 12.12.2024]

Uczucie „uciekania” kolana, ból i trudności w utrzymaniu równowagi – brzmi znajomo? To typowe symptomy niestabilności stawu kolanowego. Na szczęście dolegliwość można wyleczyć i co więcej zapobiec poważniejszym komplikacjom w przyszłości. 

Na czym polega niestabilność stawu kolanowego?

Niestabilność stawu kolanowego to stan, w którym kolano traci swoją zdolność do utrzymywania prawidłowej pozycji i kontroli ruchu, co prowadzi do uczucia „uciekania” lub chwiejności stawu. Jest to wynik zaburzenia funkcji struktur stabilizujących kolano takich jak więzadła, mięśnie, chrząstki czy torebka stawowa. Niestabilność może wynikać z urazu, który osłabił więzadła (np. więzadło krzyżowe przednie – ACL lub poboczne – MCL), ale także efektem długotrwałego przeciążenia, które uszkodziło struktury stawu. 

Niestabilność stawu kolanowego – rodzaje

Niestabilność stawu kolanowego może przyjmować różne formy w zależności od rodzaju uszkodzonych struktur i kierunku zaburzenia stabilności. 

Niestabilność przednia – zazwyczaj wynika z uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego (ACL). Objawia się trudnościami z chodzeniem, szczególnie po schodach, oraz uczuciem „uciekania” kolana podczas gwałtownych ruchów. Urazy tego typu są często związane z uprawianiem piłki nożnej czy koszykówki.

Niestabilność tylna – ta forma niestabilności jest mniej powszechna i wynika z uszkodzenia więzadła krzyżowego tylnego (PCL). Często pojawia się w wyniku wypadków komunikacyjnych, gdzie dochodzi do uderzenia w przednią część kolana. Objawy obejmują trudności w utrzymaniu równowagi i specyficzny ból w tylnej części stawu kolanowego.

Niestabilność boczna – związana jest z uszkodzeniem więzadeł pobocznych – przyśrodkowego (MCL) lub bocznego (LCL). Może występować jako efekt urazów skrętnych lub uderzeń w kolano od strony wewnętrznej albo zewnętrznej. Objawia się poprzez uczucie chwiejności, szczególnie podczas chodzenia po nierównym terenie.

Niestabilność rotacyjna – najbardziej złożony rodzaj niestabilności, wynikający z kombinacji uszkodzeń więzadeł i struktur mięśniowych. Polega na zaburzeniu kontroli ruchów skrętnych kolana, co często prowadzi do uczucia „przekręcenia” stawu podczas aktywności fizycznej.

Niestabilność kolana – objawy

Niestabilność stawu kolanowego objawia się szeregiem dolegliwości, które mogą znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie oraz wykonywanie aktywności fizycznej. Symptomy różnią się w zależności od rodzaju i stopnia niestabilności, a także przyczyn, które ją wywołały. Najczęściej są to:

Ból kolana – ostry lub tępy, najczęściej występuje podczas ruchu, takiego jak zginanie, prostowanie czy skręcanie nogi,

Uczucie „uciekania” kolana, szczególnie podczas chodzenia, biegania czy wchodzenia po schodach,

Obrzęk i uczucie sztywności,

Niestabilność podczas ruchu,

Trzaski i uczucie przeskakiwania,

Osłabienie mięśni wokół kolana.

Niestabilność stawu kolanowego – przyczyny

Niestabilność stawu kolanowego może wynikać z wielu czynników, a wśród nich są m.in.:

Urazy więzadeł stawu kolanowego,

Uszkodzenie łąkotek i chrząstki stawowej,

Przeciążenia i mikrourazy powstające podczas intensywnego biegania, skakania czy pracy fizycznej,

Zaburzenia biomechaniczne takie jak koślawość kolan lub szpotawość kolan, płaskostopie, asymetria długości nóg,

5. Przebyte operacje i urazy,

6. Osłabienie mięśni stabilizujących kolano,

7. Choroby zwyrodnieniowe i stany zapalne (np. reumatoidalne zapalenie stawów).

Niestabilność kolana – leczenie

Leczenie niestabilności kolana zależy od stopnia zaawansowania problemu, rodzaju uszkodzeń oraz przyczyn, które doprowadziły do osłabienia stabilności stawu. W większości przypadków stosuje się połączenie fizjoterapii i farmakoterapii, a w bardziej zaawansowanych sytuacjach konieczne może być leczenie operacyjne.

Leczenie farmakologiczne

Farmakoterapia koncentruje się głównie na łagodzeniu bólu i stanu zapalnego lekami NLPZ. Oprócz tego można zastosować zastrzyki dostawowe z kortykosteroidów i kwasu hialuronowego, a także preparaty zawierające glukozaminę, chondroitynę lub kolagen, które pomagają wspierać strukturę stawu.

Leczenie operacyjne

Operacje są zalecane, gdy metody zachowawcze okazują się nieskuteczne lub gdy niestabilność jest wynikiem poważnych uszkodzeń więzadeł, łąkotek czy chrząstki stawowej:

W przypadku uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego (ACL) lub tylnego (PCL) wykonuje się ich rekonstrukcję przy użyciu przeszczepów,

Zabiegi artroskopowe pozwalają na oczyszczenie stawu, zszycie uszkodzonej łąkotki lub regenerację chrząstki,

W skrajnych przypadkach, gdy struktury stawu są poważnie zniszczone, stosuje się częściową lub całkowitą protezoplastykę kolana.

Metody domowe i naturalne

W wielu przypadkach dobrym uzupełnieniem leczenia są:

Okłady chłodzące i bandaże elastyczne, które pomagają zmniejszyć obrzęk i stabilizować staw w codziennych czynnościach,

Rolowanie i automasaż za pomocą wałków piankowych zmniejszające napięcie mięśniowe wokół kolana,

Spożywanie produktów bogatych w kolagen, witaminę C i omega-3 wspierających odbudowę chrząstki i zmniejsza stany zapalne.

Niektóre osoby znajdują ulgę w naturalnych metodach, takich jak akupunktura lub fizykoterapia (zwłaszcza laseroterapia, ultradźwięki czy magnetoterapia).

Niestabilność kolana – ćwiczenia i rehabilitacja

Ćwiczenia i rehabilitacja przy niestabilności kolana mają wzmocnić mięśnie stabilizujące staw, poprawić propriocepcję i przywrócić pełen zakres ruchu. Dobrze zaplanowany program rehabilitacji zmniejsza objawy niestabilności oraz zapobiega przyszłym urazom i nawrotom problemu.

1. Ćwiczenia wzmacniające mięśnie

Ćwiczenia takie jak prostowanie nogi w siedzeniu, przysiady z ograniczonym zakresem ruchu oraz unoszenie nóg w leżeniu pomagają wzmocnić mięśnie czworogłowe uda.

Mostki biodrowe, wykroki czy unoszenie nóg w bok wzmacniają pośladki, co wpływa na stabilność biodra i kolana.

Wspięcia na palce oraz trening na równoważni poprawiają siłę mięśni dolnej części nogi.

2. Ćwiczenia propriocepcji 

Propriocepcja, czyli zdolność do kontrolowania pozycji stawu, jest często zaburzona w przypadku niestabilności kolana. Ćwiczenia takie jak stanie na jednej nodze, balansowanie na poduszce sensomotorycznej czy ćwiczenia na boso pomagają odbudować kontrolę ruchu i koordynację.

3. Ćwiczenia rozciągające

Rozciąganie jest ważne, aby zapobiec napięciu mięśni i ograniczeniom w ruchu. Rozciąganie mięśni czworogłowych uda i pasma biodrowo-piszczelowego (IT band) zmniejsza napięcie, które może ciągnąć rzepkę w niewłaściwym kierunku.

Natomiast fizjoterapeuci stosują terapię manualną, aby poprawić mobilność stawu kolanowego i otaczających tkanek. Mobilizacje stawu mogą pomóc przywrócić jego prawidłowy zakres ruchu, a techniki relaksacyjne zmniejszają napięcie mięśniowe.

Kiedy kolano jest niestabilne? Podsumowanie 

Niestabilność kolana to problem, który może znacznie utrudnić codzienne funkcjonowanie i ograniczyć aktywność fizyczną. Jednak dzięki odpowiednio dobranym metodom leczenia, regularnej rehabilitacji oraz świadomemu podejściu do treningu można cieszyć się sprawnością przez długie lata. Stabilne kolano to podstawa zdrowego ruchu – warto o nie zadbać!

Bibliografia:

Brzezińska Paulina, Mieszkowski Jan, Kompleksowe postępowanie fizjoterapeutyczne w skręceniu stawu skokowego. Comprehensive physiotherapy treatment methods in ankle sprains. Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(9):527-548.

Ciemniewska-Gorzela Kinga, Funkcja stawu kolanowego po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego: https://www.wbc.poznan.pl/Content/177763/index.pdf  [dostęp: 10.12.2024 r.]

Olejniczak R., Wrzosek Z. Ocena skuteczności kompleksowego postępowania fizjoterapeutycznego w leczeniu niestabilności więzadłowej przedniej stawu kolanowego. Efficiency evaluation of the complex physiotherapeutic procedure in treatment of anterior knee joint instability. Balneologia Polska, 2007, 2:99–112.

https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/b5f6d05b-4117-4956-a4ac-a65e8847ee2d/content  [dostęp: 10.12.2024 r.]

https://przypadkimedyczne.pl/JmsFiles/13/full.pdf  [dostęp: 10.12.2024 r.]

http://wydawnictwo.wseit.edu.pl/wp-content/uploads/2020/06/Przyczyny-niestabilno%C5%9Bci-stawu-kolanowego-po-uszkodzeniu-wi%C4%99zad%C5%82a-krzy%C5%BCowego-przedniego-i-metody-jej-leczenia.pdf  [dostęp: 10.12.2024 r.]

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Kolano biegacza to jedna z najczęstszych kontuzji, z którymi borykają się osoby aktywne fizycznie. Jeśli i Tobie uciążliwy ból wokół rzepki utrudnia trening, to czytaj dalej! Wyjaśniamy, jak skutecznie leczyć i zapobiegać tej dolegliwości.

Kolano biegacza – co to jest?

Kolano biegacza, znane w medycynie jako zespół bólu rzepkowo-udowego, to dolegliwość, która najczęściej dotyka biegaczy, rowerzystów oraz osoby aktywne fizycznie. Problem wiąże się z przeciążeniem stawu kolanowego, a konkretnie z nieprawidłowym funkcjonowaniem rzepki, która przesuwa się w bruździe kości udowej w trakcie ruchu. Gdy ten proces zostaje zaburzony, dochodzi do nadmiernego nacisku na chrząstkę stawową i powstawania stanów zapalnych, co powoduje ból oraz dyskomfort.

Kolano biegacza – objawy

Kolano biegacza objawia się przede wszystkim bólem zlokalizowanym w okolicy przedniej części kolana, najczęściej wokół rzepki lub pod nią. Charakterystyczny jest ból nasilający się podczas aktywności obciążających staw kolanowy takich jak bieganie, schodzenie po schodach, klękanie czy długie siedzenie z ugiętymi kolanami. U niektórych osób ból może być tępy i stały, u innych bardziej ostry i punktowy, co zależy od stopnia zaawansowania problemu.

Poza bólem często występuje uczucie sztywności w kolanie, szczególnie po dłuższym okresie bezruchu. Osoby z kolanem biegacza mogą również odczuwać trzaskanie lub przeskakiwanie rzepki podczas ruchu. W zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się obrzęk i zaczerwienienie, wskazujące na stan zapalny. Warto zauważyć, że objawy te często narastają stopniowo. Początkowo mogą być ledwo zauważalne i pojawiać się tylko po intensywnym treningu lub długim dniu na nogach. 

Kolano biegacza – przyczyny

Jedną z głównych przyczyn kolana biegacza jest przeciążenie wynikające z powtarzalnych ruchów takich jak bieganie, skakanie czy pedałowanie, które zwiększają nacisk na staw rzepkowo-udowy. Poza tym są to:

Niewłaściwa technika biegania, zbyt duża intensywność treningu oraz brak odpowiedniej rozgrzewki i rozciągania,

Zaburzenia w układzie ruchu, takich jak płaskostopie, koślawość kolan, szpotawość kolan czy asymetria długości nóg, 

Słabe mięśnie czworogłowe uda, pośladkowe lub stabilizujące biodro,

Nieodpowiednio dobrane obuwie sportowe, brak amortyzacji w butach lub bieganie po twardych nawierzchniach,

Przetrenowanie i brak odpowiedniej regeneracji.

Kolano biegacza – leczenie

Pierwszym krokiem w leczeniu jest ograniczenie aktywności, które wywołują ból. Należy tymczasowo zrezygnować z biegania i innych form ruchu obciążających staw kolanowy. W zamian można wybrać mniej obciążające aktywności, takie jak pływanie czy jazda na rowerze stacjonarnym.

Leczenie farmakologiczne

W leczeniu kolana biegacza najczęściej stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak ibuprofen czy naproksen, które pomagają zmniejszyć dyskomfort i opuchliznę. W przypadkach przewlekłego bólu lekarz może zalecić iniekcje dostawowe z kortykosteroidów, które działają przeciwzapalnie i przynoszą ulgę na dłuższy czas. Dodatkowo stosowanie suplementów takich jak glukozamina i chondroityna może wspierać regenerację chrząstki stawowej.

Leczenie operacyjne

Operacyjne leczenie kolana biegacza jest stosowane rzadko i jedynie w przypadku, gdy inne metody terapii nie przynoszą efektów. Najczęściej wykonuje się artroskopię kolana, która pozwala na usunięcie uszkodzonych tkanek, np. zgrubiałej błony maziowej lub fragmentów chrząstki. W przypadku poważniejszych zaburzeń biomechanicznych może być konieczna korekcja ustawienia rzepki, aby przywrócić jej prawidłowy tor ruchu. Operacja jest jednak ostatecznością i stosuje się ją po dokładnej analizie problemu.

Kolano biegacza – leczenie domowe

Domowe metody leczenia są idealne w początkowych stadiach kolana biegacza lub jako wsparcie dla innych form terapii. Najprostsza metoda to odpoczynek i unikanie aktywności, które wywołują ból. Stosowanie zimnych okładów (np. woreczków z lodem owiniętych w ręcznik) pomaga zmniejszyć obrzęk i łagodzi dyskomfort. Dodatkowo warto zastosować bandaż elastyczny, który stabilizuje kolano i zapobiega dalszym przeciążeniom. Wspieranie regeneracji poprzez odpowiednią dietę bogatą w białko, witaminę C oraz kolagen również pomaga.

Leczenie naturalne

Akupunktura i masaże terapeutyczne poprawiają krążenie krwi i rozluźniają napięte mięśnie wokół kolana. Olejki eteryczne, takie jak olejek z eukaliptusa czy lawendy, stosowane podczas masażu, mogą działać przeciwzapalnie i kojąco. Również regularne stosowanie kąpieli solankowych lub okładów z borowiny wspomaga regenerację tkanek.

Ile goi się kolano biegacza? Ile trwa wyleczenie?

W przypadku lekkich objawów i wcześnie rozpoczętego leczenia (odpoczynek, zimne okłady, unikanie obciążenia) poprawa może nastąpić w ciągu 2-4 tygodni. Jeśli ból i stan zapalny są bardziej zaawansowane, gojenie może potrwać od 4 do 8 tygodni przy zastosowaniu fizjoterapii i modyfikacji aktywności. Natomiast powrót do pełnej sprawności zwykle trwa 6-12 tygodni pod warunkiem regularnej rehabilitacji i unikania czynników obciążających kolano.

Kolano biegacza – ćwiczenia i fizjoterapia

Ćwiczenia i fizjoterapia pomagają złagodzić objawy oraz zapobiegać nawrotom kolana biegacza. Wzmacnianie mięśni, które stabilizują kolano, to podstawa terapii. Szczególnie ważne są ćwiczenia odciążające rzepkę, czyli:

Przysiady z ograniczonym zakresem ruchu,

Prostowanie nóg w siedzeniu,

Unoszenie nóg w pozycji leżącej,

Wykonywanie mostków biodrowych i wykroków,

Unoszenie nóg w bok.

Natomiast ćwiczenia rozciągające zmniejszają napięcie w mięśniach i strukturach, które mogą ciągnąć rzepkę w niewłaściwym kierunku. Do takich ćwiczeń należy:

Rozciąganie IT band (pasmo biodrowo-piszczelowe) za pomocą wałka piankowego (foam roller),

Regularne rozciąganie mięśni czworogłowych i dwugłowych.

Podczas rehabilitacji kolana biegacza warto włączyć także inne aktywności takie jak pływanie, jazda na rowerze stacjonarnym czy spacery. Pomagają one utrzymać ogólną kondycję fizyczną i wspierają regenerację. Natomiast w przypadku fizjoterapii zastosowanie terapii manualnej, tapingu dynamicznego czy treningu  prioprocepcji przyspiesza proces leczenia kolana biegacza i zapobiega ponownym urazom.

Jak zapobiegać kolanom biegacza?

Poniżej najważniejsze zasady, które warto wdrożyć, aby uniknąć problemów z kolanami.

1. Używanie odpowiedniego obuwia sportowego.

2. Stopniowe zwiększanie obciążeń treningowych, np. nie więcej niż o 10% tygodniowo. 

3. Wzmocnienie mięśni stabilizujących kolano.

4. Rozciąganie i rolowanie mięśni, co przyśpiesza regenerację i pozwala uniknąć kolana biegacza.

5. Prawidłowa technika biegania – unikanie zbyt długiego kroku oraz lądowania na pięcie.

6. Włączenie do planu treningowego różnorodnych aktywności, takich jak pływanie, jazda na rowerze czy joga.

7. Dbanie o regenerację, sen i zdrową dietę.

8. Regularne badania i konsultacje z fizjoterapeutą.

Czy da się wyleczyć kolano biegacza? Podsumowanie 

Regularne wzmacnianie i rozciąganie mięśni, prawidłowa technika biegania oraz odpowiedni dobór obuwia to fundamenty zdrowych kolan. Pamiętaj, że każda kontuzja jest również okazją do poprawy swoich nawyków treningowych i głębszego zrozumienia potrzeb własnego ciała. Dzięki odpowiednim działaniom możesz nie tylko wrócić do biegania, ale także cieszyć się nim jeszcze dłużej, bez bólu i ograniczeń. Biegaj mądrze, a Twoje kolana podziękują Ci za to!

Bibliografia:

Górski, Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2019

Molik, J. Marszałek, K. Klukowski, Medycyna sportowa. Część czwarta, Medical Tribune, 2022

Piotrowski, A. Drozdek, A. Baryła, A. Baryła, Przeciążenie pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS). Przyczyny, diagnostyka, leczenie, Rehabilitacja w praktyce, 1/2016

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.