Zespół cieśni nadgarstka to jedno z najczęstszych schorzeń neuropatycznych. Powoduje ból, mrowienie, drętwienie oraz osłabienie siły ręki. Wyjaśniamy, jakie są przyczyny, objawy oraz dostępne metody leczenia tej nieprzyjemnej dolegliwości.

Co to jest zespół cieśni nadgarstka?

Zespół cieśni nadgarstka to schorzenie wynikające z długotrwałego ucisku na nerw pośrodkowy, który przebiega przez ciasny tunel nazywany kanałem nadgarstka. Zbyt duży nacisk na nerw pośrodkowy powoduje niedokrwienie, co prowadzi do bólu, mrowienia, a nawet osłabienia siły dłoni. Na dolegliwość często cierpią osoby, które regularnie pracują przy komputerze czy grają na instrumentach muzycznych. Schorzenie najczęściej dotyczy ręki dominującej i może obejmować nie tylko dłoń, ale również promieniować na przedramię, a w zaawansowanych przypadkach prowadzić do zaniku mięśni kłębu kciuka.

Zespół cieśni nadgarstka – stopnie

Zespół cieśni nadgarstka rozwija się stopniowo, a nasilenie objawów można podzielić na trzy główne stopnie zaawansowania.

1. Stopień łagodny

Objawia się mrowieniem i drętwieniem w palcach, szczególnie w obszarze kciuka, palca wskazującego i środkowego. Ból może promieniować wzdłuż nadgarstka, ale jest zazwyczaj umiarkowany. W tym etapie objawy pojawiają się zwykle po długotrwałym obciążeniu ręki (np. po pracy przy komputerze), ale ustępują po odpoczynku.

2. Stopień umiarkowany

W miarę postępu choroby objawy stają się bardziej regularne i mogą występować nie tylko w nocy, ale także w ciągu dnia, szczególnie podczas wykonywania powtarzalnych czynności. Mrowienie i drętwienie stają się bardziej uporczywe, pojawia się także osłabienie siły ręki. 

3. Stopień zaawansowany

W zaawansowanym stadium ból i drętwienie są obecne nawet w stanie spoczynku. Pojawiają się poważne trudności z wykonywaniem codziennych czynności. Na tym etapie może dojść do zaniku mięśni w okolicy kłębu kciuka, co prowadzi do jeszcze większych problemów z precyzyjnymi ruchami i osłabieniem chwytu. Nieleczony zespół cieśni nadgarstka może doprowadzić do trwałego uszkodzenia nerwu pośrodkowego.

Czy zespół cieśni nadgarstka może się cofnąć?

W przypadku wczesnego stadium choroby odpowiednie działanie może złagodzić objawy, a nawet doprowadzić do ich całkowitego ustąpienia. Natomiast w zaawansowanym stopniu choroby i przy braku leczenia może dojść do nieodwracalnych uszkodzeń nerwu i mięśni. 

Zespół cieśni nadgarstka – przyczyny

Istnieją różne przyczyny prowadzące do rozwoju schorzenia, a w wielu przypadkach jest to kombinacja czynników mechanicznych, chorobowych i środowiskowych. Najczęstsze przyczyny zespołu cieśni nadgarstka to:

  • Powtarzalne czynności manualne,
  • Choroby przewlekłe, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca, niedoczynność tarczycy czy akromegalia (nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu),
  • Urazy nadgarstka, takie jak złamania kości nadgarstka, zwichnięcia czy stłuczenia,
  • Czynniki anatomiczne, w tym wąski kanał nadgarstka, wrodzone deformacje kości lub nieprawidłowości w budowie tkanek miękkich,
  • Zmiany hormonalne i ciąża,
  • Praca w niewłaściwej pozycji.

Zespół cieśni nadgarstka – objawy

Objawy zespołu cieśni nadgarstka zazwyczaj rozwijają się stopniowo. Do najczęstszych symptomów należą:

  • Drętwienie i mrowienie palców,
  • Tępy lub palący ból nadgarstka i dłoni,
  • Osłabienie siły dłoni i chwytu,
  • Zaniki mięśniowe w obrębie kciuka, 
  • Problemy z czuciem i precyzją ruchów.

Zespół cieśni nadgarstka – diagnostyka i badania

Diagnozowanie zespołu cieśni nadgarstka opiera się na szczegółowym wywiadzie medycznym, badaniu fizykalnym oraz testach diagnostycznych. Badania, takie jak test Tinela i test Phalena, potwierdzają obecność schorzenia oraz stopień jego zaawansowania.W przypadku wątpliwości lub zaawansowanego stadium choroby, lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak elektromiografia (EMG) oraz ultrasonografia (USG).

Sprawdź, jakie badania USG można wykonać u ortopedy.

Zespół cieśni nadgarstka – jak leczyć?

Leczenie zespołu cieśni nadgarstka zależy od stopnia zaawansowania schorzenia oraz nasilenia objawów. Istnieje kilka podejść terapeutycznych, które można zastosować w zależności od stanu pacjenta.

Leczenie zachowawcze

W początkowych stadiach zespołu cieśni nadgarstka, gdy objawy są łagodne lub umiarkowane, można spróbować leczenia zachowawczego. Jego celem jest zmniejszenie stanu zapalnego, odciążenie nadgarstka oraz poprawa przewodnictwa nerwowego poprzez:

  • Unieruchomienie nadgarstka przy pomocy ortezy lub szyn na nadgarstek,
  • Ograniczenie lub modyfikacja czynności, które wywołują objawy.

Leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne stosuje się, aby zmniejszyć ból i stan zapalny. Leki mogą być podawane miejscowo lub systemowo w zależności od intensywności objawów. Do najczęściej stosowanych należą niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) i zastrzyki z kortykosteroidami. 

Zespół cieśni nadgarstka – rehabilitacja, fizjoterapia i ćwiczenia

Fizjoterapia pomaga uniknąć interwencji chirurgicznej. Specjalista zazwyczaj zaleca:

  • Ćwiczenia mobilizujące nadgarstek i palce,
  • Fizykoterapię, w ramach której stosuje się ultradźwięki, laseroterapię czy elektrostymulację.

Leczenie operacyjne

Gdy leczenie zachowawcze i farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów, a objawy stają się coraz bardziej uciążliwe, konieczne może być leczenie operacyjne. Jego celem jest usunięcie przyczyny ucisku na nerw pośrodkowy poprzez poszerzenie kanału nadgarstka.

  • Operacja otwarta – polega ona na wykonaniu nacięcia na dłoni, aby uzyskać dostęp do kanału nadgarstka i przeciąć więzadło poprzeczne nadgarstka, co zmniejsza nacisk na nerw pośrodkowy.
  • Operacja endoskopowa – przy użyciu endoskopu chirurg przecina więzadło bez konieczności wykonania dużego nacięcia. Zabieg ten jest zazwyczaj mniej bolesny i wymaga krótszego okresu rekonwalescencji niż operacja otwarta.

Zespół cieśni nadgarstka – leczenie domowe i naturalne

W ramach uzupełnienia leczenia można także stosować domowe sposoby na zespół cieśni nadgarstka, które pomagają złagodzić objawy. Należą do nich:

  • Odpoczynek i zmniejszenie obciążenia,
  • Okłady zimne i ciepłe,
  • Stosowanie preparatów z witaminą B6 i magnezem.

Jak długo trwa leczenie zespołu cieśni nadgarstka?

Długość leczenia zespołu cieśni nadgarstka zależy od wybranej metody i zaawansowania choroby. W przypadku leczenia zachowawczego trzeba zarezerwować zazwyczaj od kilku tygodni do kilku miesięcy, natomiast po operacji powrót do pełnej sprawności zajmuje od 6 tygodni do 3 miesięcy.

Ćwiczenia na zespół cieśni nadgarstka

Regularne wykonywanie odpowiednich ćwiczeń zmniejsza objawy bólowe, poprawia mobilność nadgarstka oraz zapobiega dalszemu postępowi choroby. Fizjoterapeuci najczęściej zalecają:

  • Rozciąganie nadgarstka, palców i przedramienia,
  • Zginanie i prostowanie nadgarstka z użyciem lekkiej hantli lub elastycznej taśmy,
  • Ściskanie piłki rehabilitacyjnej,
  • Rozciąganie palców, a następnie zaciskanie ich w pięść,
  • Przenoszenie małych przedmiotów przy pomocy palców jednej ręki. 

Zespół cieśni nadgarstka – profilaktyka

Jednym z najważniejszych elementów profilaktyki zespołu cieśni nadgarstka jest dbałość o właściwą ergonomię miejsca pracy, zwłaszcza dla osób, które spędzają długie godziny przy komputerze. Poza tym zalecane są:

  • Utrzymanie prawidłowej pozycji dłoni i nadgarstków podczas pracy przy komputerze,
  • Regularne przerwy od pracy, zwłaszcza jeśli jest ona związana z powtarzalnymi ruchami dłoni,
  • Aktywność fizyczna,
  • Unikanie używek i przestrzeganie zbilansowanej diety bogatej w witaminy z grupy B oraz magnez.

Zespół cieśni nadgarstka – co pomaga i jak zapobiegać? Podsumowanie

Zespół cieśni kanału nadgarstka obniża jakość życia, wpływając na pracę zawodową oraz zdolność do wykonywania codziennych czynności. Dlatego tak ważne w jego leczeniu jest wczesne rozpoznanie objawów oraz wdrożenie odpowiednich działań terapeutycznych. Jednak równie istotne znaczenie ma zapobieganie rozwojowi choroby. Odpowiednia profilaktyka i ćwiczenia pozwalają zahamować rozwój choroby i umożliwiają utrzymanie pełnej sprawności rąk na dłużej.

Bibliografia:

  1. Banach M, Gryz EA, Szczudlik A. Zespół cieśni nadgarstka [Carpal tunnel syndrome], Przegl Lek. 2004;61(2):120-5.
  2. Brown D.E., Neumann R.D.: Sekrety ortopedii. Wrocław: Urban&Partner, 2006, s. 231–233. 
  3. Waldman S.D.: Atlas zespołów bólowych. Wrocław: Elsevier Urban&Partner, 2009, s. 144–147. 
  4. https://www.praktycznafizjoterapia.pl/artykul/diagnostyka-zespolu-ciesni-kanalu-nadgarstka?_ga=2.208988564.784766102.1654707946-1633736570.1654707946 [dostęp: 11.10.2024 r.]