Ból barku, ograniczony zakres ruchu, trzeszczenia przy unoszeniu ręki to objawy, które mogą wskazywać na rozwój zwyrodnienia stawu barkowego. Choroba ta najczęściej pojawia się z wiekiem, ale nie tylko seniorzy są na nią narażeni. Czytaj dalej!

Zwyrodnienie barku – co to jest?

Staw barkowy to jeden z najbardziej ruchomych i jednocześnie najbardziej wrażliwych stawów w organizmie. Gdy przestaje działać płynnie, wiele codziennych czynności staje się wyzwaniem. Zwyrodnienie barku to proces degeneracyjny, w którym chrząstka stawowa ulega uszkodzeniu, a sąsiadujące powierzchnie kostne zaczynają ocierać się o siebie.

To prowadzi nie tylko do bólu, ale też ograniczenia ruchomości, sztywności i osłabienia siły ramienia. W przebiegu choroby mogą powstawać wyrośla kostne (osteofity), a czasem także zmiany w ścięgnach okolicznych mięśni. Im dłużej zmiany postępują, tym trudniejsze staje się leczenie zachowawcze.

Skąd bierze się zwyrodnienie stawu barkowego? Przyczyny

Zwyrodnienie barku nie rozwija się z dnia na dzień. Na ten proces wpływa wiele czynników – niektóre można kontrolować, inne są niezależne od pacjenta.

  • Wiek i naturalne zużycie stawu to najczęstsza przyczyna. Chrząstka traci elastyczność, a staw – swoją ochronną amortyzację.
  • Urazy i przeciążenia takie jak wcześniejsze zwichnięcia, złamania, mikrourazy lub powtarzalne przeciążenia mogą przyspieszyć degenerację.
  • Reumatoidalne zapalenie stawów. Proces zapalny często przyspiesza niszczenie struktur stawowych.
  • Zaburzenia anatomiczne, m.in. zespół ciasnoty podbarkowej czy uszkodzenia stożka rotatorów, które zmieniają biomechanikę ruchu.
  • Czynniki dodatkowe, np. nadwaga, obciążenia genetyczne, praca fizyczna z rękami uniesionymi, brak aktywności.

Choroba może rozwijać się w jednym barku (np. dominującym – u praworęcznych to zwyrodnienie barku prawego, a u leworęcznych – zwyrodnienie barku lewego), ale u osób z zapalnymi chorobami stawów zmiany bywają obustronne.

Zwyrodnienie stawu barkowego – objawy

Często zdarza się, że przez długi czas zwyrodnienie barku powoduje objawy subtelne, które narastają powoli. To sprawia, że wielu pacjentów zgłasza się do specjalisty dopiero wtedy, gdy ograniczenia w ruchomości wpływają już na codzienne życie. Na co zwrócić uwagę?

  • Ból barku – zwykle tępy, nasilający się przy ruchach ramienia, szczególnie podczas unoszenia ręki do góry lub sięgania za plecy.
  • Sztywność i ograniczenie ruchu – trudność z podnoszeniem ramienia, czesaniem włosów, zakładaniem kurtki.
  • Trzeszczenia – chrupanie i tarcie w stawie podczas poruszania ramieniem, świadczące o nierównych powierzchniach stawowych.
  • Osłabienie siły – bark staje się „niewydolny”, a dźwiganie nawet lekkich przedmiotów staje się problematyczne.

Objawy rozwijają się powoli, co sprawia, że bywają bagatelizowane. Tymczasem wcześniejsza reakcja pozwala uniknąć zabiegów operacyjnych, a przynajmniej odłożyć je w czasie.

Do jakiego lekarza się zgłosić?

Pierwszym krokiem może być lekarz rodzinny, który w razie potrzeby kieruje pacjenta do ortopedy lub reumatologa. W procesie leczenia dużą rolę odgrywa fizjoterapeuta, a czasem także specjalista rehabilitacji medycznej.

Jak rozpoznać zwyrodnienie barku? Diagnostyka

Rozpoznanie opiera się na dokładnym zebraniu wywiadu oraz badaniu fizykalnym, a następnie potwierdzeniu zmian w obrazowaniu. W większości przypadków nie jest to skomplikowany proces, ale wymaga dobrej współpracy z lekarzem.

  • Wywiad i badanie fizykalne. Lekarz ocenia zakres ruchomości, siłę mięśni i lokalizację bólu. Sztywność, bolesność przy rotacji ramienia i ograniczenie unoszenia to typowe znaki.
  • RTG barku to podstawowe badanie obrazowe – pokazuje zwężenie szpary stawowej, osteofity i deformacje kości.
  • USG jest przydatne w ocenie tkanek miękkich (stożka rotatorów, kaletki, ścięgien).
  • Rezonans magnetyczny (MRI). Pozwala dokładniej ocenić stan chrząstki, mięśni i obecność ewentualnych uszkodzeń strukturalnych.
  • Tomografia komputerowa (TK). Wykorzystywana przed zabiegami operacyjnymi, zwłaszcza przy planowaniu endoprotezoplastyki.
  • W niektórych przypadkach zleca się badania laboratoryjne, by wykluczyć RZS lub infekcję.

Zwyrodnienie barku – leczenie

Leczenie zwyrodnienia barku zależy od zaawansowania zmian i ogólnego stanu pacjenta. Celem terapii jest ograniczenie bólu, poprawa funkcji i spowolnienie postępu choroby.

Leczenie farmakologiczne

Podstawę stanowią leki przeciwbólowe i przeciwzapalne – zarówno doustne, jak i miejscowe (żele, maści). W okresach zaostrzeń stosuje się także preparaty steroidowe, w tym iniekcje dostawowe. Czasami lekarz zaleca preparaty wspierające chrząstkę (np. kwas hialuronowy), choć ich skuteczność bywa ograniczona do wczesnych etapów choroby.

Leczenie operacyjne

Przy zaawansowanych zmianach lub braku poprawy po leczeniu zachowawczym rozważa się zabieg chirurgiczny. W grę wchodzą:

  • Artroskopia barku – minimalnie inwazyjna procedura oczyszczająca staw. Usuwa się np. osteofity i luźne fragmenty chrząstki,
  • Endoprotezoplastyka barku – wymiana stawu na implant. Wykonywana przy znacznych zniszczeniach. Po operacji konieczna jest rehabilitacja trwająca od kilku miesięcy do roku.

Leczenie naturalne i domowe

W łagodniejszych przypadkach sprawdza się modyfikacja trybu życia, unikanie dźwigania i obciążania barku, korzystanie z ciepłych okładów lub terapii wodnej. Pomocna może być także dieta wspierająca stawy – bogata w kwasy omega-3, witaminę D i wapń.

Zwyrodnienie stawu barkowego – ćwiczenia i rehabilitacja

Choć ból może zniechęcać do aktywności, unikanie ruchu tylko pogłębia problem. Odpowiednio dobrane ćwiczenia pomagają utrzymać zakres ruchu, poprawić elastyczność i zapobiec zanikowi mięśni. Rehabilitacja obejmuje m.in.:

  • Ćwiczenia rozciągające (np. tzw. „wahadło”),
  • Wzmacnianie mięśni obręczy barkowej,
  • Poprawę postawy i stabilizacji łopatki,
  • Naukę bezpiecznych wzorców ruchowych.

Warto wykonywać ćwiczenia na zwyrodnienie barku pod okiem fizjoterapeuty, który dostosuje plan do indywidualnych możliwości i sprawdzi poprawność techniki.

Zwyrodnienie barku – odpowiedzi na często zadawane pytania

  • Gdzie boli przy zwyrodnieniu barku? Najczęściej ból pojawia się z przodu i z boku barku, może promieniować do ramienia, ale zwykle nie przekracza łokcia.
  • Czego unikać przy zwyrodnieniu barku? Nie zaleca się dźwigania ciężarów, ruchów ponad głowę, spania na bolesnej stronie oraz długiego unieruchomienia ręki.
  • Czy zwyrodnienie barku samo przejdzie? Nie, ale odpowiednim leczeniem można skutecznie spowolnić jego rozwój i poprawić komfort życia. W zaawansowanych przypadkach pomocna bywa endoproteza.
  • Czy zwyrodnienie dotyczy tylko osób starszych? Nie. Choć ryzyko rośnie po 50. roku życia, choroba może rozwinąć się także u młodszych, np. w wyniku urazów, przeciążeń lub chorób zapalnych.

Zwyrodnienie barku – podsumowanie

Choć początkowo objawy zwyrodnienia barku wydają się niegroźne, z czasem utrudniają codzienne funkcjonowanie. Szybka reakcja pozwala ograniczyć ból, poprawić zakres ruchu i zachować sprawność na dłużej. Dbanie o barki, podobnie jak o kolana czy biodra, powinno być elementem świadomej profilaktyki zdrowia, zwłaszcza po 50. roku życia.

Bibliografia

  1. https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/shoulder-pain-and-common-shoulder-problems/. [dostęp: 18.06.2025].
  2. https://www.nhs.uk/conditions/shoulder-pain/. [dostęp: 18.06.2025].
  3. https://www.mayoclinic.org/symptoms/shoulder-pain/basics/definition/sym-20050696. [dostęp: 18.06.2025].