Zmiany zwyrodnieniowe stawów powszechnie kojarzą się z dolegliwościami seniorów, jednak wiele z nich dotyka również młodsze osoby. Przykładem takiego problemu jest paluch sztywny – schorzenie, które powoduje ból i trudności z chodzeniem. 

Czym jest paluch sztywny?

Sztywny paluch (hallux rigidus, hallux limitus) to schorzenie charakteryzujące się sztywnością i ograniczeniem ruchomości dużego palca u stopy, zwłaszcza w stawie śródstopno-paliczkowym. Jest to rodzaj artrozy, która dotyka stawu między pierwszą kością śródstopia a paliczkami palucha.

Choroba dotyka najczęściej osoby po 50 roku życia, jednak z problemem tym często borykają się również młodsi, nawet 30-latkowie. Jeśli więc u kogoś pojawią się niepokojące objawy, np. ból dużego palca w stopie czy trudności z chodzeniem,  to nie można ich bagatelizować. Najlepiej od razuskontaktować się ze specjalistą, szczególnie że paluch sztywny to schorzenie postępujące, więc w jego przypadku odpowiednio wczesna diagnoza i działania profilaktyczne mają kluczowe znaczenie dla jakości życia. 

Dowiedz się więcej, jak zdiagnozować i leczyć paluch sztywny.

Paluch sztywny – przyczyny

Sztywny paluch to schorzenie, które może mieć wiele różnych przyczyn. Bywa konsekwencją poważnego urazu stopy lub też serii tzw. mikrourazów, może też wynikać z nieprawidłowej budowy anatomicznej lub być problemem dziedzicznym. Staw śródstopno-paliczkowy może ponadto ulec deformacji w następstwie cukrzycy czy otyłości. To także pokłosie innych chorób stawów – głównie artretyzmu. Ponadto znane są również liczne związki między dną moczanową a problemami z chodzeniem.  

Wśród najczęstszych przyczyn palucha sztywnego wymienia się:

  • zapalenie stawów, w tym dnę moczanową i reumatoidalne zapalenie stawów,
  • zwyrodnienie stawów (artretyzm),
  • wady w budowie stóp, np. obniżone łuki stopy, nadmierne podwijanie się kostek, nieprawidłowy kształt powierzchni stawowej czy budowy głowy i kości śródstopia,
  • urazy i przeciążenia stopy (np. podczas intensywnych ćwiczeń, uprawiania sportów kontaktowych lub grupowych),
  • czynniki genetyczne (paluch sztywny u innych członków rodziny zwiększa ryzyko zachorowania).

Paluch sztywny – objawy

Wiele osób szczególnie w początkowej fazie choroby ignoruje objawy, palucha sztywnego, a pojawiające się dolegliwości zrzucane są na karb urazu, niedopasowanego obuwia czy przetrenowania. Mowa tutaj o bólu, obrzęku i zaczerwienieniu stawu śródstopno-paliczkowego, nasilających się podczas chodzenia i stania. Duży palec staje się coraz bardziej sztywny, a zakres jego ruchów coraz bardziej ograniczony – trudno nim poruszać i go zginać. 

Wraz z rozwojem choroby sztywny paluch zaczyna dokuczać także w stanie spoczynku, a do tego dochodzi trzeszczenie w stawie i pojawienie się przerostów kostnych, generujących trudności z zakładaniem obuwia. U osób z zaawansowanym stadium choroby często pojawia się ból w obrębie bioder, kolan i pleców, spowodowany zmianą sposobu chodzenia i utykaniem. W efekcie osoby dotknięte schorzeniem mają realne problemy zarówno z chodzeniem (nawet w spokojnym tempie i na krótkich dystansach), jak i schylaniem się czy kucaniem, ponieważ paluch aktywnie uczestniczy również w tych czynnościach.

Sztywny paluch – diagnoza i leczenie

Prawidłowe rozpoznanie palucha sztywnego i odpowiednio wczesne wdrożenie leczenia, z uwagi na postępowy charakter choroby, jest kluczowe dla jakości życia pacjenta. Dlatego też nawet przy niewielkim, ale permanentnym bólu dużego palca u stopy czy ograniczeniu jego ruchliwości warto zgłosić się do chirurga lub ortopedy. Specjalista przeprowadzi badanie fizykalne, sprawdzając zakres ruchów palucha, a także zleci wykonanie zdjęcia rentgenowskiego. W ten sposób będzie mógł określić postępy choroby, w tym obecność zapalenia stawów, narośli kostnych i innych nieprawidłowości.

Jeżeli schorzenie jest wykryte na wczesnym stadium, specjalista zazwyczaj rekomenduje leczenie zachowawcze:

  • noszenie odpowiedniego obuwia (z szerokimi noskami, o sztywnej, zaokrąglonej podeszwie),
  • stosowanie wkładek ortopedycznych lub ortez, stabilizujących stopę,
  • wprowadzenie ćwiczeń poprawiających ruchomość stopy i rozluźniających mięśnie,
  • stosowanie leków przeciwbólowych, w przypadku obrzęków – zimnych okładów,
  • kinesiotaping korekcyjny,
  • zabiegi falą uderzeniową.

Stosowanie się do powyższych zaleceń pozwala zminimalizować dokuczliwości i postępy choroby. Niestety nie we wszystkich przypadkach takie działanie jest wystarczające. Kiedy stan choroby jest zaawansowany, konieczne stają się bardziej zdecydowane kroki, takie jak operacja sztywnego palucha. 

Operacja sztywnego palucha

Leczenie chirurgiczne sztywnego palucha zaleca się, gdy ból i ograniczona ruchomość dużego palca uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. Do operacji kwalifikują się również pacjenci ze znacznymi deformacjami stawu, wykazanymi podczas badania RTG. W każdym takim przypadku lekarz podejmuje decyzję indywidualnie, dobierając rodzaj zabiegu do potrzeb danej osoby. Jedną z częściej stosowanych operacji palucha sztywnego jest cheilektomia, polegająca na usunięciu narośli kostnych na grzbietowej powierzchni stawu. 

W bardziej zaawansowanych przypadkach rekomenduje się również inne zabiegi chirurgiczne, jak: 

  • artrodezę (usztywnienie stawu podstawno-paliczkowego),
  • osteotomię I kości śródstopia,
  • endoprotezoplastykę stawu MTP palucha,
  • artroplastykę resekcyjną Kellera.

Jeśli zmagasz się z problemami związanymi z paluchem sztywnym, warto skonsultować się z doświadczonym zespołem medycznym. W EuroMediCare oferujemy usługi diagnostyki, leczenia zachowawczego i operacji sztywnego palucha, które mogą pomóc poprawić jakość życia. Nie zwlekaj, skonsultuj się z nami i dowiedz się więcej na temat dostępnych opcji leczenia sztywnego palucha.

Źródła: