USG ortopedyczne pomaga specjalistom w identyfikacji różnych schorzeń i urazów narządu ruchu. Wyjaśniamy, na czym polega to badanie oraz jakie są rodzaje USG ortopedycznego. Sprawdzamy także, kiedy warto wykonać badanie oraz jak ono przebiega.

Czym jest USG ortopedyczne?

USG ortopedyczne to specjalistyczna odmiana badania ultrasonograficznego, która koncentruje się na narządzie ruchu i tkankach miękkich w jego otoczeniu. Badanie jest wyjątkowo przydatne w identyfikacji różnych patologii, urazów i zmian zwyrodnieniowych w stawach i tkankach miękkich, takich jak paluch sztywny. Jest także cennym narzędziem w diagnostyce i monitorowaniu postępu leczenia pacjentów ortopedycznych, pomagając lekarzom w podejmowaniu trafnych decyzji terapeutycznych. 

USG ortopedyczne jest bezpieczne i nieinwazyjne, co oznacza, że nie wymaga promieniowania jonizującego, takiego jak w przypadku badania RTG czy tomografii komputerowej. Badanie USG może pomóc w diagnozowaniu różnych schorzeń ortopedycznych, w tym:

  • zapalenia stawów, np. zapalenie stawu biodrowego czy kolanowego,
  • uszkodzenia ścięgien i więzadeł, np. zerwanie ścięgna Achillesa lub uszkodzenie więzadeł krzyżowych w kolanie,
  • zmiany zwyrodnieniowe stawów, takie jak artroza,
  • obecność guzków lub torbieli w tkankach miękkich.

Rodzaje USG ortopedycznego

Istnieje kilka rodzajów USG ortopedycznego. Wybór badania zależy od podejrzewanej choroby lub urazu oraz od obszaru, który wymaga szczegółowej oceny. W ramach USG u ortopedy można wykonać:

  • USG stawów – to jedno z najczęściej wykonywanych badań USG ortopedycznego. Pozwala na dokładne zobrazowanie stawów, przez co jest pomocne w diagnostyce m.in. urazów chrząstki czy zmian zwyrodnieniowych. Sprawdź też, czym jest ostroga piętowa i do czego prowadzi brak leczenia,
  • USG ścięgien i więzadeł – jest szczególnie przydatne w diagnozowaniu uszkodzeń ścięgien czy urazów więzadeł w stawach,
  • USG mięśni – pozwala na ocenę struktury mięśni, ich rozmiaru oraz ewentualnych zmian patologicznych, takich jak nacieki czy guzy. Jest stosowane w diagnostyce urazów mięśniowych, stanów zapalnych i zmian zwyrodnieniowych,
  • USG tkanek miękkich w okolicach urazów – umożliwia wizualizację obszarów wokół urazów, np. pourazowych obrzęków, guzów lub torbieli. Pomaga w ocenie stopnia uszkodzenia tkanek miękkich i planowaniu dalszego leczenia.

Wskazania do badania USG u ortopedy

Badanie USG ortopedyczne jest zalecane w różnych sytuacjach i przypadkach, kiedy istnieje podejrzenie schorzeń lub urazów narządu ruchu. Główne wskazania do przeprowadzenia badania USG u ortopedy to:

  • urazy stawów i tkanek miękkich,
  • bóle i dyskomfort w obszarze narządu ruchu,
  • monitorowanie postępu terapii i leczenia,
  • zapalenia stawów,
  • artroza,
  • bóle głowy i szyi.

Jak przebiega badanie USG ortopedycznego?

Badania USG ortopedyczne są stosunkowo proste i nieinwazyjne, ale wymagają odpowiedniego przygotowania oraz doświadczonego technika ultrasonografii lub lekarza radiologa ortopedycznego. Zatem czy ortopeda robi USG? Zazwyczaj tak, jednak podczas rejestracji na wizytę najlepiej dopytać, czy dany lekarz ma w swoim gabinecie urządzenie do robienia USG kości i USG mięśni oraz umówić konsultację ortopedyczną z USG. Jej koszt wynosi od ok. 150 zł do nawet 450 zł w zależności od rodzaju wykonywanego USG. Ortopeda może wykonać badanie USG dzieciom, kobietom w ciąży, jak i dorosłym z urazami. 

Jak wygląda przebieg badania USG ortopedycznego?

  1. Przygotowanie – pacjent nie musi szczególnie przygotowywać się do badania USG. W zależności od obszaru ciała, które będzie badane, może być konieczne rozebranie się lub podwinięcie ubrania. Warto poinformować technika o wszelkich alergiach na żel lub inne substancje, które mogą być używane podczas badania.
  2. Zastosowanie żelu ultrasonograficznego – na obszarze ciała, który będzie badany, nanoszony jest żel ultrasonograficzny. Jest to substancja umożliwiająca przewodzenie fal ultradźwiękowych między skórą a sondą ultrasonograficzną. Żel pomaga również w eliminacji powietrza między sondą a skórą, co poprawia jakość obrazu.
  3. Badanie – technik ultrasonografii przesuwa sondę po obszarze badanym, starając się uzyskać jak najlepszy obraz struktur anatomicznych. Może poprosić pacjenta o wykonywanie określonych ruchów lub napięcie mięśni, aby umożliwić ocenę stabilności stawów i innych aspektów biomechaniki.
  4. Ocena – podczas badania technik ocenia różne struktury anatomiczne, takie jak stawy, ścięgna, więzadła, mięśnie i tkanki miękkie. Szuka zmian patologicznych, obrzęków, guzów czy uszkodzeń, które mogą mieć znaczenie kliniczne.
  5. Zakończenie badania – po zakończeniu badania usuwany jest żel ultrasonograficzny z ciała pacjenta, a obszar badania zostaje oczyszczony. Pacjent może natychmiast wrócić do swoich codziennych czynności, ponieważ badanie USG ortopedyczne nie pozostawia skutków ubocznych ani nie wymaga okresu rekonwalescencji.
  6. Interpretacja wyników – ostateczne wyniki badania USG ortopedycznego są interpretowane przez radiologa ortopedycznego lub ortopedę. Na podstawie uzyskanych obrazów i danych klinicznych lekarz stawia diagnozę i określa plan leczenia.

USG mięśni i USG kości – podsumowanie

Badanie USG ortopedyczne jest nieocenionym narzędziem w diagnostyce i opiece nad pacjentami z problemami ortopedycznymi. Warto poddać się temu badaniu w przypadku dolegliwości bólowych, urazów czy podejrzenia chorób narządu ruchu, ponieważ może to znacząco przyspieszyć proces diagnozy i leczenia. Dzięki niemu lekarze ortopedzi mogą podejmować bardziej świadome decyzje terapeutyczne, co przekłada się na zdrowie i dobrostan pacjentów.

Źródła:

  • Kiełtyka A., Gabryel M., Staw kolanowy w badaniach obrazowych. Anatomia prawidłowa kolana, Wydawnictwo ENT, Łódź 2015.
  • Poboży T., Kielar M, Przegląd metod oceny ultrasonograficznej więzadła krzyżowego przedniego w niestabilności przedniej stawu kolanowego – diagnostyka z dostępu tylnego, „Journal of Ultrasonography” 2016, t. 16, nr 66, s. 288–295.
  • Podgórski M., USG kolana. Zobacz, opisz, oceń, Edra Urban & Partner, Wrocław 2020.
  • Pruszyński B., Diagnostyka obrazowa: podstawy teoretyczne i metodyka badań, Warszawa 2016.
  • Pruszyński B. i in., Radiologia: diagnostyka obrazowa, RTG, TK, USG i MR, Warszawa 2014.
  • Woroń J., Racjonalna farmakoterapia bólu w chirurgii urazowo-ortopedycznej, Praktyczna Ortopedia i Traumatologia, 2018.