Ostatnie wpisy

Szpotawość kolan dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowana i leczona, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Kiedy występuje naturalnie i w jakich okolicznościach wymaga interwencji lekarskiej? 

Na czym polega szpotawość kolan? 

Szpotawość kolan jest wadą nóg, w której kości udowe i piszczelowe tworzą kąt rozchylający się na zewnątrz, przez co dochodzi do przesunięcia kolana na bok. W efekcie pewne elementy anatomii nogi, takie jak mięsień dwugłowy uda czy boczne więzadło strzałkowe, mogą być nadmiernie rozciągnięte, podczas gdy inne, jak np. boczne więzadło piszczelowe, ulegają skróceniu i przykurczom. Szpotawe kolana prowadzą do nierównomiernego obciążenia stawów, co może skutkować przeciążeniem, bólem i ograniczeniem ruchomości. Długotrwała szpotawość nóg może również przyczynić się do szybszego rozwoju zmian zwyrodnieniowych w stawach kolanowych oraz do nierównowagi mięśniowej czy zmiany w postawie ciała. 

Jak wyglądają szpotawe kolana? 

Rozpoznanie szpotawości kolan jest stosunkowo proste, ponieważ kolana osoby dotkniętej tą wadą przyjmują charakterystyczną, łukowatą formę. Gdy stopy i uda znajdują się w jednej płaszczyźnie, kolana odchylają się na zewnątrz od tej linii. W rezultacie sposób, w jaki układają się kończyny dolne, przypomina kształtem literę „O”.

Kolana szpotawe są przeciwieństwem kolan koślawych, które charakteryzują się ustawieniem kolan w kierunku wewnętrznym. W sytuacji gdy osoba z koślawymi kolanami stoi prosto z nogami złączonymi, jej kończyny dolne formują kształt przypominający literę „X” – uda i kolana dotykają się, podczas gdy stopy są oddzielone od siebie.

Szpotawość kolan u dzieci a szpotawe kolana u dorosłych

W kontekście rozwoju dzieci fizjologiczna szpotawość kolan jest zjawiskiem normalnym i często występuje między 2. a 4. rokiem życia. W tym okresie kości dziecka rozwijają się i zmieniają, co może prowadzić do tymczasowej szpotawości. Zazwyczaj stan ten samoczynnie się koryguje do około 7. roku życia, gdy kości nogi osiągają bardziej dojrzałe ustawienie. Jednak jeśli szpotawość utrzymuje się lub jest szczególnie wyraźna, może wymagać oceny ortopedycznej.

U dorosłych szpotawość kolan nie jest zjawiskiem naturalnym i może być wynikiem urazów, nadwagi, nadmiernego obciążenia stawów kolanowych lub chorób degeneracyjnych, takich jak osteoartroza. W takich przypadkach nieprawidłowe ustawienie kolan może prowadzić do postępujących problemów z ruchomością, bólu i dalszego zniszczenia stawu kolanowego.

Zarówno u dzieci, jak i dorosłych ważne jest monitorowanie stanu kolan. Wczesne wdrożenie odpowiednich metod leczenia może zapobiec długoterminowym komplikacjom i zachować zdrowie oraz funkcjonalność stawów kolanowych.

Przyczyny szpotawości kolan

Szpotawe kolana mogą mieć różnorodne przyczyny, najczęściej są to:

genetyczne predyspozycje,

zbyt wczesne rozpoczęcie raczkowania i pionizacji,

tendencja do siadania „po turecku”,

niewłaściwy rozwój kości udowych i piszczelowych,

nadwaga i otyłość,

urazy kolan, w tym złamania kości udowej lub piszczelowej w pobliżu stawu kolanowego,

rachityzm (krzywica) czy choroby zapalne stawów,

nadmierne obciążenie stawów kolanowych podczas aktywności fizycznej,

zaburzenia endokrynologiczne.

Jakie są objawy szpotawych kolan?

Objawy szpotawości kolan różnią się w zależności od stopnia zaawansowania, wieku pacjenta oraz indywidualnych czynników. Należą do nich:

nieprawidłowa postawa kolan i zmiany w ustawieniu nóg,

ból i dyskomfort w okolicy kolan, który może nasilać się podczas biegania, skakania czy długotrwałego stania,

ograniczona ruchomość w stawie kolanowym, co utrudnia wykonywanie pełnego zgięcia lub wyprostu,

nieprawidłowy chód, tzw. „chód kaczkowaty”, 

szybsze zużycie stawu kolanowego i rozwój chorób zwyrodnieniowych, takich jak osteoartroza,

problemy z równowagą i koordynacją,

zmęczenie mięśni nóg, co może prowadzić do bólu i dyskomfortu.

Kolana szpotawe – leczenie i ćwiczenia

Skuteczny plan leczenia może obejmować zarówno metody nieoperacyjne, jak i operacyjne. Poniżej przedstawiamy nieoperacyjne metody leczenia.

Fizjoterapia i rehabilitacja

Fizjoterapia to podstawowy element leczenia szpotawości kolan, zwłaszcza w łagodnych i umiarkowanych przypadkach. Jej celem jest wzmocnienie mięśni wokół kolan, poprawa zakresu ruchu oraz korekcja nierównowagi mięśniowej, które mogą przyczyniać się do nieprawidłowego ustawienia kolan. Fizjoterapeuta może zalecić ćwiczenia wzmacniające, rozciągające oraz poprawiające równowagę, koordynację i kontrolę nad stawami kolanowymi, co jest ważne dla zapobiegania dalszym urazom.

Szpotawe kolana – ćwiczenia

Na szpotawe kolana pomogą ćwiczenia, takie jak:

przysiady z wyprowadzaniem kolan na boki,

podnoszenie woreczka gimnastycznego palcami stopy jednej nogi i nakładanie go na kolanie drugiej nogi podczas leżenia,

podnoszenie piłki trzymanej między stopami z pozycji leżącej,

zaciskanie piłki umieszczonej pomiędzy kolanami zgiętymi w pozycji siedzącej z oparciem.

Zmiana stylu życia

Utrata wagi w przypadku nadwagi lub otyłości może znacząco pomóc w redukcji obciążenia stawów kolanowych i łagodzeniu objawów. Zaleca się również unikanie aktywności, które mogą nadmiernie obciążać kolana, na rzecz pływania czy jazdy na rowerze stacjonarnym.

Wkładki ortopedyczne

W niektórych przypadkach może być zalecane stosowanie specjalistycznych wkładek ortopedycznych (wkładki pronujące) lub stabilizatorów kolan, które pomagają w poprawie ustawienia kolan i rozłożeniu ciężaru ciała w sposób bardziej równomierny.

Leczenie operacyjne kolan szpotawych

Leczenie operacyjne kolan szpotawych rozważa się zazwyczaj, gdy inne metody leczenia nie przynoszą zadowalających rezultatów lub gdy deformacja jest na tyle zaawansowana, że powoduje znaczny ból, ograniczenia ruchowe lub inne poważne komplikacje. Istnieje kilka rodzajów zabiegów chirurgicznych, które stosuje się w leczeniu szpotawości kolan. Wymieniamy je poniżej.

Osteotomia

Osteotomia jest jedną z najczęściej stosowanych metod chirurgicznego leczenia szpotawości kolan. Polega na chirurgicznym przecięciu i ponownym ukształtowaniu kości (najczęściej kości piszczelowej lub udowej) w celu skorygowania nieprawidłowego ustawienia kolan. Procedura ta pozwala na zmianę osi nóg, co zmniejsza nacisk na uszkodzoną część stawu kolanowego i poprawia jego funkcjonowanie oraz zmniejsza ból. Osteotomię często wykonuje się u młodszych pacjentów, którzy mają dobrą jakość chrząstki stawowej.

Korekta przy użyciu zewnętrznych stabilizatorów

W niektórych przypadkach można zastosować zewnętrzne stabilizatory (np. aparaty Ilizarowa), które umożliwiają stopniową korektę deformacji kolan. Metoda ta jest mniej inwazyjna niż tradycyjna osteotomia i pozwala na precyzyjne dostosowanie kąta kolan w trakcie leczenia.

Alloplastyka

Szpotawość kolan w starszym wieku oraz w przypadkach zaawansowanego zniszczenia stawu kolanowego leczy się poprzez alloplastykę, czyli operacyjną wymianę stawu kolanowego na protezę. Operacja ta ma na celu przywrócenie funkcji stawu, zmniejszenie bólu i poprawę jakości życia pacjenta. Alloplastykę rozważa się, gdy inne metody leczenia nie przynoszą ulgi, a szpotawość kolan jest połączona z zaawansowaną artrozą.

Szpotawość nóg – podsumowanie

Szpotawość kolan może wpływać na jakość życia, prowadząc do bólu, ograniczeń w mobilności oraz długoterminowych komplikacji, takich jak artroza. Leczenie nieoperacyjne, włączając ćwiczenia i fizjoterapię, może być szczególnie pomocne na wczesnym etapie lub w mniej zaawansowanych przypadkach. Gdy deformacja jest bardziej zaawansowana lub powoduje znaczny ból i ograniczenia funkcjonalne, leczenie operacyjne może oferować długoterminową ulgę i poprawę jakości życia. Na każdym etapie leczenia zaleca się natomiast współpracę z doświadczonym zespołem ortopedów i fizjoterapeutów, którzy pomogą w opracowaniu skutecznego planu leczenia i rehabilitacji, dostosowanego do indywidualnych potrzeb pacjenta. 

Bibliografia:  

Heath C. H, Staheli L. T., Normal limits of knee angle in white children – genu varum and genu valgum, „J Pediatr Orthop” 1993, nr 13, s. 259-62.

Kasperczyk T., Wady postawy ciała – diagnostyka i leczenie, „Kasper”, Kraków 1998.

Kruczyński J., Szulc A., Wiktora Degi Ortopedia i rehabilitacja. Wybrane zagadnienia z zakresu chorób i urazów narządu ruchu dla studentów i lekarzy, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2015.

Marczyński W. (red.), Postępowanie praktyczne w ortopedii i traumatologii, Medipage, Warszawa 2008.

Przeździak B., Nyka W., Zastosowanie kliniczne protez, ortez i środków pomocniczych., Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2008.

Sabharwal S., Zhao C., The hip-knee-ankle angle in children: reference values based on a full-length standing radiograph, „J Bone Joint Surg Am” 2009, nr 91, s. 2461-8.

Szulc A. (red.), Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja, t. 1-2, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.

Wilczyński J., Korekcja wad postawy człowieka, Wydawnictwo Anthropos, Starachowice 2005.

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Łokieć tenisisty to powszechne schorzenie, objawiające się bólem, obrzękiem i trudnościami w chwytaniu przedmiotów. Wbrew nazwie najczęściej nie dotyka ono sportowców, a pracowników biurowych, mechaników, muzyków. Czym zatem jest łokieć tenisisty i jak go skutecznie leczyć?

Co to jest łokieć tenisisty?

Łokieć tenisisty to stan zapalny ścięgien przyłączających mięśnie przedramienia do zewnętrznej strony łokcia. Choroba ta zaliczana jest do zespołów przeciążeniowych okolicy stawu łokciowego i dotyczy przede wszystkim osób wykonujących powtarzalne ruchy ręką i przedramieniem. Do takich czynności należy m.in. praca przy komputerze, malowanie, używanie narzędzi ręcznych czy gra na instrumencie. Choć nazwa schorzenia sugeruje, że na jego wystąpienie narażeni są tenisiści, to w rzeczywistości profesjonalni gracze rzadko na nie cierpią. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku osób amatorsko grających w tenisa, squasha czy badmintona, ponieważ zwykle nie mają one wypracowanej dobrej techniki i podczas meczów przeciążają łokieć. 

Do grupy ryzyka wystąpienia łokcia tenisisty należą:

budowlańcy i rzemieślnicy, którzy używają narzędzi ręcznych wymagających powtarzalnych ruchów nadgarstka;

muzycy, szczególnie grający na instrumentach strunowych lub klawiszowych;

pracownicy biurowi, spędzający wiele godzin przy komputerze;

fryzjerzy – powtarzalne ruchy szczotkowania i strzyżenia mogą prowadzić do przeciążeń w obrębie przedramienia i łokcia;

sportowcy – szczególnie tenisiści, golfiści, gracze w badmintona i squasha, którzy regularnie wykonują intensywne ruchy zaciśniętą dłonią.

Łokieć tenisisty – przyczyny

Przyczyny łokcia tenisisty związane są z nadmiernym lub nieprawidłowym obciążeniem ścięgien przedramienia. Zapalenie stawu łokciowego często jest wynikiem powtarzalnych ruchów nadgarstka i przedramienia, szczególnie gdy są wykonywane z niewłaściwą techniką lub bez odpowiedniego przygotowania mięśni.

Kiedy przez wiele godzin pracujemy przy komputerze bez prawidłowego podparcia rąk, często wykonujemy ruchy rotacyjne nadgarstka (np. podczas używania śrubokręta lub innych narzędzi ręcznych) czy też podnosimy duże ciężary przy wyprostowanych łokciach, to w stawie łokciowym dochodzi do nadmiernego napięcia mięśni, mikrourazów i uszkodzeń włókien kolagenowych w ścięgnach. 

Organizm próbuje zregenerować uszkodzone miejsca poprzez wypełnienie ich tkanką łączną, jednak nie jest ona zbyt wytrzymała. 

Kiedy ponownie wykonujemy obciążające czynności, to jeszcze silniej nadwyrężamy ścięgna. 

W efekcie prowadzi to do naderwania ścięgien, zwapnienia przyczepów i nieprawidłowego ukrwienia, co objawia się szeregiem nieprzyjemnych dolegliwości.

Łokieć tenisisty – objawy 

Łokieć tenisisty to schorzenie, które utrudnia wykonywanie codziennych czynności i w znacznym stopniu obniża komfort życia. Najbardziej charakterystycznym objawem jest ból po zewnętrznej stronie łokcia. Nasila się przy chwytaniu przedmiotów, obracaniu przedramienia, a nawet przy takich prostych czynnościach jak uścisk dłoni.

Najczęściej spotykane objawy łokcia tenisisty to:

ból od łokcia aż do nadgarstka,

tkliwość tkanek,

ból w łokciu przy zaciskaniu pięści,

obrzęk, ocieplenie i zaczerwienienie stawu,

trudności z chwytaniem przedmiotów (niepewny chwyt).

Nieleczony łokieć tenisisty może prowadzić do nasilenia objawów (ból łokcia od wewnątrz i zewnątrz, również w stanie spoczynku), a nawet do całkowitego ograniczenia ruchomości stawu. Nie można więc bagatelizować problemu i czekać, aż dolegliwości same miną, ale jak najszybciej udać się do specjalisty. 

Łokieć tenisisty – diagnostyka

Dolegliwości bólowe w obrębie łokcia mogą być oznaką różnych problemów zdrowotnych – nie zawsze jest to łokieć tenisisty. Przed postawieniem diagnozy lekarz musi przeprowadzić z pacjentem wnikliwy wywiad, aby poznać jego tryb życia i określić czynniki ryzyka. Najważniejsze pytania, na które musi odpowiedzieć osoba, u której podejrzewa się łokieć tenisisty to: 

Gdzie boli? 

Jakiego rodzaju jest to ból? 

Kiedy najczęściej występuje? 

Czy praca lub hobby wymagają powtarzalnych ruchów ręki i przedramienia?

Kolejny etap diagnostyki to badanie fizykalne, podczas którego lekarz sprawdza zarys więzadła, sprawdza czynność kończyny górnej (siłę mięśni i ruchomość), a także ocenia, czy w obrębie stawu łokciowego pojawił się stan zapalny. Jeśli tego typu badanie nie da jednoznacznej odpowiedzi, to specjalista może zlecić badania obrazowe, takie jak USG ortopedyczne , RTG czy rezonans magnetyczny, aby wykluczyć inne przyczyny bólu. Wyniki te mogą być użytecznie nie tylko do postawienia prawidłowej diagnozy, ale także do podjęcia decyzji, jak leczyć łokieć tenisisty u danego pacjenta. 

Łokieć tenisisty – leczenie

Leczenie łokcia tenisisty przebiega indywidualnie w zależności od potrzeb pacjenta i wynika przede wszystkim od intensywności objawów. 

Najbardziej podstawowa kuracja obejmuje odpoczynek i unikanie czynności wywołujących ból, aby tkanki mogły się zregenerować, a także przyjmowanie środków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. 

Koniecznym wsparciem w tym procesie są masaże i fizjoterapia, w tym wzmacniające i rozciągające ćwiczenia na łokieć tenisisty. 

Rolą rehabilitanta jest praca nad strukturami mięśniowo-powięziowymi nie tylko w obrębie łokcia, ale całej kończyny górnej, obręczy barkowej, a nawet tułowia. Na tym etapie wprowadzić można również zabiegi na łokieć tenisisty, np. ultradźwięki, jonoferezę, akupunkturę czy falę uderzeniową (EWST).

Jak leczyć łokieć tenisisty w zaawansowanym stadium? 

Aby zmniejszyć stan zapalny i zmniejszyć dolegliwości bólowe, pacjentowi zaleca się przyjmowanie leków sterydowych lub aplikuje blokady prokainowe w formie zastrzyków. Rekomendowanym rozwiązaniem są także uzupełnianie ubytków w ścięgnie poprzez wstrzykiwanie czynników wzrostu. Ostatecznością jest leczenie chirurgiczne polegające na uwolnieniu przyczepu i usunięciu zmiany zapalnej. Operacje zaleca się jednak zwykle pacjentom, którzy borykają się z nawracającym łokciem tenisisty lub objawy uniemożliwiają im normalne funkcjonowanie. 

Łokieć tenisisty – profilaktyka

Profilaktyka łokcia tenisisty polega na stosowaniu prawidłowej techniki podczas wykonywania czynności fizycznych, odpowiednim rozgrzewaniu przed wysiłkiem oraz regularnym wykonywaniu ćwiczeń wzmacniających i rozciągających mięśnie przedramienia. Podstawowe zalecenia pozwalające na zminimalizowanie ryzyka wystąpienia zapalenia stawu łokciowego to:

Poprawna technika i ergonomia pracy, w tym dostosowanie stanowiska pracy do swojej postury w celu zmniejszenia napięcia na przedramiona i nadgarstki,

Regularne przerwy podczas długotrwałych lub powtarzalnych zadań, dzięki którym mięśnie i ścięgna będą miały czas na odpoczynek,

Ćwiczenia na łokieć tenisisty, czyli ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie przedramienia, nadgarstka i dłoni, które wpływają na ich elastyczność i siłę,

Wybór odpowiedniego sprzętu do pracy, uprawiania sportu i realizacji pasji, np. rakieta tenisowa z odpowiednim rozmiarem uchwytu, opaski sportowe, ergonomiczna klawiatura, narzędzia zmniejszające wibracje i wymagające mniejszego napięcia przy używaniu.

Podsumowanie

Łokieć tenisisty to problem, który może dotknąć każdego niezależnie od płci, wieku czy preferowanej aktywności fizycznej. Kluczem do skutecznego leczenia jest wczesna diagnoza, odpowiednie metody terapeutyczne i zmiany w codziennych nawykach, aby uniknąć przyszłych urazów. Znajomość metod profilaktyki jest równie ważna, co leczenie, ponieważ pomaga zapobiegać powstawaniu tej dolegliwości.

Źródła:

Bugajska, J., Łastowiecka, E. (2002). Zespoły przeciążeniowe kończyn górnych podczas pracy powtarzalnej na przykładzie pakowaczek. Bezpieczeństwo Pracy, 12, 4–8. 

Diagnostyka i leczenie zachowawcze łokcia tenisisty, Wójcik G., Stawińska T., Szulc A., Sokołowska B., https://ppm.umlub.pl/info/article/UML6986b252f9c9459db2b8e4e604aef2a5/ [Dostęp 14.02.2024]

National Library of Medicine – Tennis Elbow – Benjamin K. Buchanan; Matthew Varacallo. [Dostęp 14.02.2024]

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Ostroga piętowa to schorzenie stóp, które może znacząco wpłynąć na nasze codzienne życie. Podpowiadamy, dlaczego nie warto lekceważyć jej objawów oraz jak sobie radzić z bólem w okolicach pięty.

Czym jest ostroga piętowa?

Ostroga piętowa (zapalenie rozcięgna podeszwowego) to schorzenie w obrębie stopy, które charakteryzuje się obecnością twardego, stożkowatego lub kolczastego wyrostka kostnego (ostrogi) na kości piętowej. Wyrostek ten jest wynikiem przewlekłego stanu zapalnego i degeneracyjnego w okolicach więzadeł i ścięgien, zwykle w rejonie przyśrodkowym nasady pięty. Staje się źródłem bólu i dyskomfortu. Ostroga piętowa występuje częściej u osób w wieku średnim i starszym, choć może dotknąć również młodszych pacjentów. To schorzenie jednostronne, co oznacza, że może występować na jednej stopie, ale niekoniecznie na drugiej. 

Wyrostki kostne mogą mieć różne rozmiary i kształty, ale są zazwyczaj zlokalizowane w obszarze, gdzie przyczepiają się ścięgna mięśni wokół stopy. W zależności od lokalizacji ostrogi na kości piętowej i jej charakterystyki wyróżnia się kilka rodzajów ostrogi piętowej. 

Ostroga piętowa dolna (plantarna)

To najczęstszy rodzaj ostrogi piętowej – wyrostek kostny skierowany jest w kierunku podeszwy stopy, w okolicach przyśrodkowej nasady pięty.

Objawy: ból pod piętą, który może być szczególnie odczuwalny podczas pierwszych kroków po przebudzeniu (ból poranny) oraz po dłuższym chodzeniu lub staniu.

Ostroga piętowa górna (dorsalna)

Jest to mniej powszechny rodzaj ostrogi piętowej – wyrostek kostny skierowany jest w kierunku grzbietowej strony stopy, w okolicach nasady pięty.

Objawy: ból w okolicach grzbietu stopy, który może nasilać się podczas ruchu i chodzenia.

Ostroga piętowa boczna (medialna lub lateralna)

To rzadka forma ostrogi piętowej – wyrostek kostny występuje w okolicy bocznego lub przyśrodkowego brzegu pięty.

Objawy: ból w okolicach bocznego lub przyśrodkowego brzegu pięty, który nasila się przez nacisk lub obciążenie stopy.

Przyczyny ostrogi piętowej

Ostroga na stopach może pojawić się z różnych powodów, do najczęstszych przyczyn należą:

przeciążenie stopy, które często jest spowodowane długotrwałym staniem lub chodzeniem po twardym podłożu;

noszenie niewłaściwego obuwia, szczególnie butów o ciasnym przodzie, szpilek i butów na obcasach, które nie zapewniają odpowiedniego wsparcia dla stopy;

zaburzenia biomechaniczne stopy, takie jak płaskostopie lub stopa szpotawa;

cukrzyca;

nadwaga i otyłość;

inne czynniki ryzyka takie jak wiek, płeć (kobiety są bardziej podatne), genetyka i aktywność fizyczna.

Ostroga piętowa – objawy 

Rozpoznanie ostrogi piętowej ma wpływ na skuteczne leczenie i zapobieganie dalszym komplikacjom, dlatego warto poznać typowe objawy ostrogi piętowej. Są to:

ból pod piętą – może być odczuwany jako ostry, kłujący lub palący i może utrzymywać się przez większość dnia. Często nasila się podczas stawania na nodze po dłuższym okresie spoczynku, np. rano po przebudzeniu (ból poranny);

ból nasilający się po długotrwałym chodzeniu lub staniu;

obrzęk i zaczerwienienie w okolicach pięty;

wzmożony ból po intensywnej aktywności fizycznej.

Ostroga piętowa – leczenie i profilaktyka

Wykonanie diagnostyki ostrogi piętowej pozwala na ustalenie odpowiedniej metody leczenia, która złagodzi ból i przywróci normalną funkcję stopy. W jaki sposób można zdiagnozować ostrogę piętową? 

Wywiad medyczny i badanie fizykalne – lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem, w którym zbiera informacje na temat rodzaju i intensywności bólu, jego lokalizacji oraz okoliczności, w których ból się nasila lub łagodzi. Badanie fizykalne obejmuje ocenę stopy i punktów bólu, ocenę biomechaniki stopy oraz sprawdzenie zakresu ruchu stawu skokowego.

RTG stopy – pozwala na wizualizację wyrostka kostnego na kości piętowej oraz określenie jego wielkości i kształtu. 

Rezonans magnetyczny (MRI) – jest bardziej zaawansowaną metodą obrazowania, która może być używana w przypadkach trudniejszych do zdiagnozowania. Pozwala na dokładniejszą ocenę tkanek miękkich w okolicach stopy i ocenę ewentualnych uszkodzeń.

USG stopy – może być stosowane w celu oceny tkanek miękkich i ścięgien. 

Jakie metody leczenia są skuteczne w przypadku ostrogi piętowej?

W celu leczenia dolegliwości najczęściej zalecona zostaje:

fizjoterapia – stretching oraz ćwiczenia wzmacniające staw skokowy;

stosowanie obuwia z odpowiednim wsparciem i amortyzacją stopy – buty powinny mieć odpowiednią szerokość i wysokość obcasa oraz elastyczną podeszwę;

noszenie ortezy i wkładek ortopedycznych;

leczenie farmakologiczne niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ);

iniekcje kortykosteroidów w okolicę pięty;

miejscowy, nieinwazyjny zabieg – tzw. fala uderzeniowa;

chirurgiczne usunięcie ostrogi jest ostatecznością i stosuje się je w przypadkach, gdy inne metody leczenia nie przyniosły skutku, a ból i dyskomfort związane z ostrogą piętową są znaczące i utrudniają normalne funkcjonowanie pacjenta. 

Ostrogi piętowe – profilaktyka

Regularne ćwiczenia wzmacniające mięśnie stopy oraz rozciągające mięśni łydki.

Utrzymywanie prawidłowej wagi ciała.

Unikanie intensywnej aktywności na twardym podłożu. 

Regularne badania u specjalisty.

Do czego prowadzi nieleczenie ostrogi piętowej?

Nieleczona ostroga piętowa może prowadzić do różnych powikłań i utrudnień w życiu codziennym. 

Jednym z pierwszych jej skutków jest ciągły ból i dyskomfort, które mogą znacząco wpłynąć na pogorszenie jakości życia. 

Ból może stać się bardziej uciążliwy i utrudniać wykonywanie podstawowych czynności, takich jak chodzenie, stanie czy wchodzenie po schodach.

Osoby z ostrogą piętową często zaczynają unikać aktywności fizycznej z obawy przed nasileniem bólu. To prowadzi do spadku poziomu aktywności, co może mieć negatywny wpływ na ogólną kondycję fizyczną i zdrowie.

W zaawansowanych przypadkach ostrogi piętowej może dojść do powikłań, takich jak zerwanie ścięgna Achillesa lub zapalenie torebki stawowej stawu skokowego. Te powikłania mogą być bardziej skomplikowane oraz wymagać interwencji chirurgicznej.

Nie ignoruj objawów ostrogi piętowej!

Ostroga piętowa nie jest schorzeniem, które można zignorować – osoby doświadczające jej objawów powinny niezwłocznie skonsultować się z ortopedą.

Źródła:

Postępowanie terapeutyczne w przypadku entezopatii rozcięgna podeszwowego, Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja.

Sudon-Szopińska I., Kwiatkowska B., Prochorec-Sobieszek M., Maśliński W., Enthesopathies and enthesitis. Part 1. Etiopathogenesis, Journal of Ultrasonography, 15/2015.

Uczciwek M., Metody fizjoterapeutyczne w leczeniu ostrogi piętowej i zapalenia rozcięgna podeszwowego – przegląd piśmiennictwa, Journal of Education, Health and Sport, 7/2017.

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

USG ortopedyczne pomaga specjalistom w identyfikacji różnych schorzeń i urazów narządu ruchu. Wyjaśniamy, na czym polega to badanie oraz jakie są rodzaje USG ortopedycznego. Sprawdzamy także, kiedy warto wykonać badanie oraz jak ono przebiega.

Czym jest USG ortopedyczne?

USG ortopedyczne to specjalistyczna odmiana badania ultrasonograficznego, która koncentruje się na narządzie ruchu i tkankach miękkich w jego otoczeniu. Badanie jest wyjątkowo przydatne w identyfikacji różnych patologii, urazów i zmian zwyrodnieniowych w stawach i tkankach miękkich, takich jak paluch sztywny. Jest także cennym narzędziem w diagnostyce i monitorowaniu postępu leczenia pacjentów ortopedycznych, pomagając lekarzom w podejmowaniu trafnych decyzji terapeutycznych. 

USG ortopedyczne jest bezpieczne i nieinwazyjne, co oznacza, że nie wymaga promieniowania jonizującego, takiego jak w przypadku badania RTG czy tomografii komputerowej. Badanie USG może pomóc w diagnozowaniu różnych schorzeń ortopedycznych, w tym:

zapalenia stawów, np. zapalenie stawu biodrowego czy kolanowego,

uszkodzenia ścięgien i więzadeł, np. zerwanie ścięgna Achillesa lub uszkodzenie więzadeł krzyżowych w kolanie,

zmiany zwyrodnieniowe stawów, takie jak artroza,

obecność guzków lub torbieli w tkankach miękkich.

Rodzaje USG ortopedycznego

Istnieje kilka rodzajów USG ortopedycznego. Wybór badania zależy od podejrzewanej choroby lub urazu oraz od obszaru, który wymaga szczegółowej oceny. W ramach USG u ortopedy można wykonać:

USG stawów – to jedno z najczęściej wykonywanych badań USG ortopedycznego. Pozwala na dokładne zobrazowanie stawów, przez co jest pomocne w diagnostyce m.in. urazów chrząstki czy zmian zwyrodnieniowych. Sprawdź też, czym jest ostroga piętowa i do czego prowadzi brak leczenia,

USG ścięgien i więzadeł – jest szczególnie przydatne w diagnozowaniu uszkodzeń ścięgien czy urazów więzadeł w stawach,

USG mięśni – pozwala na ocenę struktury mięśni, ich rozmiaru oraz ewentualnych zmian patologicznych, takich jak nacieki czy guzy. Jest stosowane w diagnostyce urazów mięśniowych, stanów zapalnych i zmian zwyrodnieniowych,

USG tkanek miękkich w okolicach urazów – umożliwia wizualizację obszarów wokół urazów, np. pourazowych obrzęków, guzów lub torbieli. Pomaga w ocenie stopnia uszkodzenia tkanek miękkich i planowaniu dalszego leczenia.

Wskazania do badania USG u ortopedy

Badanie USG ortopedyczne jest zalecane w różnych sytuacjach i przypadkach, kiedy istnieje podejrzenie schorzeń lub urazów narządu ruchu. Główne wskazania do przeprowadzenia badania USG u ortopedy to:

urazy stawów i tkanek miękkich,

bóle i dyskomfort w obszarze narządu ruchu,

monitorowanie postępu terapii i leczenia,

zapalenia stawów,

artroza,

bóle głowy i szyi.

Jak przebiega badanie USG ortopedycznego?

Badania USG ortopedyczne są stosunkowo proste i nieinwazyjne, ale wymagają odpowiedniego przygotowania oraz doświadczonego technika ultrasonografii lub lekarza radiologa ortopedycznego. Zatem czy ortopeda robi USG? Zazwyczaj tak, jednak podczas rejestracji na wizytę najlepiej dopytać, czy dany lekarz ma w swoim gabinecie urządzenie do robienia USG kości i USG mięśni oraz umówić konsultację ortopedyczną z USG. Jej koszt wynosi od ok. 150 zł do nawet 450 zł w zależności od rodzaju wykonywanego USG. Ortopeda może wykonać badanie USG dzieciom, kobietom w ciąży, jak i dorosłym z urazami. 

Jak wygląda przebieg badania USG ortopedycznego?

Przygotowanie – pacjent nie musi szczególnie przygotowywać się do badania USG. W zależności od obszaru ciała, które będzie badane, może być konieczne rozebranie się lub podwinięcie ubrania. Warto poinformować technika o wszelkich alergiach na żel lub inne substancje, które mogą być używane podczas badania.

Zastosowanie żelu ultrasonograficznego – na obszarze ciała, który będzie badany, nanoszony jest żel ultrasonograficzny. Jest to substancja umożliwiająca przewodzenie fal ultradźwiękowych między skórą a sondą ultrasonograficzną. Żel pomaga również w eliminacji powietrza między sondą a skórą, co poprawia jakość obrazu.

Badanie – technik ultrasonografii przesuwa sondę po obszarze badanym, starając się uzyskać jak najlepszy obraz struktur anatomicznych. Może poprosić pacjenta o wykonywanie określonych ruchów lub napięcie mięśni, aby umożliwić ocenę stabilności stawów i innych aspektów biomechaniki.

Ocena – podczas badania technik ocenia różne struktury anatomiczne, takie jak stawy, ścięgna, więzadła, mięśnie i tkanki miękkie. Szuka zmian patologicznych, obrzęków, guzów czy uszkodzeń, które mogą mieć znaczenie kliniczne.

Zakończenie badania – po zakończeniu badania usuwany jest żel ultrasonograficzny z ciała pacjenta, a obszar badania zostaje oczyszczony. Pacjent może natychmiast wrócić do swoich codziennych czynności, ponieważ badanie USG ortopedyczne nie pozostawia skutków ubocznych ani nie wymaga okresu rekonwalescencji.

Interpretacja wyników – ostateczne wyniki badania USG ortopedycznego są interpretowane przez radiologa ortopedycznego lub ortopedę. Na podstawie uzyskanych obrazów i danych klinicznych lekarz stawia diagnozę i określa plan leczenia.

USG mięśni i USG kości – podsumowanie

Badanie USG ortopedyczne jest nieocenionym narzędziem w diagnostyce i opiece nad pacjentami z problemami ortopedycznymi. Warto poddać się temu badaniu w przypadku dolegliwości bólowych, urazów czy podejrzenia chorób narządu ruchu, ponieważ może to znacząco przyspieszyć proces diagnozy i leczenia. Dzięki niemu lekarze ortopedzi mogą podejmować bardziej świadome decyzje terapeutyczne, co przekłada się na zdrowie i dobrostan pacjentów.

Źródła:

Kiełtyka A., Gabryel M., Staw kolanowy w badaniach obrazowych. Anatomia prawidłowa kolana, Wydawnictwo ENT, Łódź 2015.

Poboży T., Kielar M, Przegląd metod oceny ultrasonograficznej więzadła krzyżowego przedniego w niestabilności przedniej stawu kolanowego – diagnostyka z dostępu tylnego, „Journal of Ultrasonography” 2016, t. 16, nr 66, s. 288–295.

Podgórski M., USG kolana. Zobacz, opisz, oceń, Edra Urban & Partner, Wrocław 2020.

Pruszyński B., Diagnostyka obrazowa: podstawy teoretyczne i metodyka badań, Warszawa 2016.

Pruszyński B. i in., Radiologia: diagnostyka obrazowa, RTG, TK, USG i MR, Warszawa 2014.

Woroń J., Racjonalna farmakoterapia bólu w chirurgii urazowo-ortopedycznej, Praktyczna Ortopedia i Traumatologia, 2018.

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Zabieg artroskopii rewolucjonizuje sposób leczenia schorzeń stawu kolanowego. Obecnie staje się coraz bardziej dostępny i częściej wykonywany. Podpowiadamy, jakie są wskazania do przeprowadzenia operacji kolana oraz jak wygląda rehabilitacja.

Czym jest artroskopia kolana?

Artroskopia kolana jest nowoczesną procedurą chirurgiczną, która umożliwia lekarzom dokładne zbadanie i leczenie wnętrza stawu kolanowego. Procedura opiera się na użyciu artroskopu, który jest cienkim, rurkowatym przyrządem wyposażonym w system optyczny i kamerę. Dzięki niemu lekarze mają możliwość obserwacji wnętrza stawu i precyzyjne przeprowadzenie zabiegu.

Różnice między artroskopią diagnostyczną a leczniczą

Artroskopię diagnostyczną wykorzystuje się przede wszystkim do zdiagnozowania problemu w stawie kolanowym. Jest to szczególnie przydatne, gdy inne metody, jak rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa, nie dostarczają wystarczająco dokładnych informacji. Artroskopia diagnostyczna pozwala na bezpośrednią obserwację wnętrza stawu, co pomaga lekarzom zidentyfikować źródło problemu, np.  uszkodzenie łąkotki, więzadeł, chrząstki czy zapalenie stawu.

W przypadku artroskopii leczniczej, oprócz diagnozy, wykonuje się również konkretne procedury terapeutyczne. Może to obejmować naprawę lub usunięcie uszkodzonych tkanek, takich jak łąkotki, więzadła, uszkodzone fragmenty chrząstki lub leczenie stanów zapalnych. Artroskopia lecznicza jest zatem nie tylko narzędziem diagnostycznym, ale również środkiem do bezpośredniego leczenia różnych schorzeń stawu kolanowego.

Artroskopia kolana – kiedy wykonuje się zabieg?

Artroskopia kolana jest stosowana zarówno w celach diagnostycznych, jak i leczniczych. Znajduje zastosowanie głównie w sytuacjach, gdy inne metody, jak badania obrazowe, nie dostarczają wystarczająco dokładnych informacji lub gdy konieczne jest bezpośrednie leczenie wewnątrz stawu. 

Operacja kolana – wskazania do wykonania zabiegu to:

uszkodzenia łąkotek i więzadeł,

choroba zwyrodnieniowa stawów,

mięknienie lub uszkodzenia chrząstki,

wolne ciała stawowe,

zapalenie błony maziowej,

diagnostyka bólu kolana o niejasnej etiologii.

Przeciwwskazania do wykonania operacji kolana:

zaawansowane zwyrodnienia stawu,

aktywne zakażenia skóry w miejscu planowanych nacięć,

niektóre schorzenia naczyniowe lub choroby serca,

niektóre choroby przewlekłe.

Artroskopia kolana – na czym polega zabieg?

Przebieg zabiegu artroskopii jest skomplikowany, ale dzięki nowoczesnym technikom minimalnie inwazyjny. Dzięki temu pacjenci zazwyczaj doświadczają krótszego czasu rekonwalescencji i mniejszego dyskomfortu w porównaniu z tradycyjnymi metodami chirurgicznymi. Przed rozpoczęciem zabiegu pacjent jest znieczulany. Następnie chirurg wykonuje kilka małych nacięć (zazwyczaj nie większych niż 1 cm) wokół kolana, przez które wprowadza artroskop i specjalistyczne narzędzia chirurgiczne.

Artroskop, wyposażony w małą kamerę, zostaje wprowadzony do stawu kolanowego. Pozwala to chirurgowi na oglądanie wnętrza stawu na monitorze w czasie rzeczywistym. Po zidentyfikowaniu problemu chirurg może przystąpić do przeprowadzenia niezbędnych procedur leczniczych, takich jak naprawa uszkodzeń łąkotek, rekonstrukcja więzadeł, usuwanie uszkodzonych fragmentów chrząstki, czy leczenie zapalenia. Po zakończeniu procedur narzędzia są usuwane, a nacięcia zamykane i opatrywane.

Artroskopia kolana – ile trwa zabieg?

Czas trwania artroskopii kolana może się różnić w zależności od złożoności przypadku i rodzaju przeprowadzanych procedur. Zazwyczaj zabieg trwa od 30 minut do 2  – 3 godzin.

Jak długo boli kolano po artroskopii? 

Ból po artroskopii kolana może utrzymywać się przez 1 – 2 tygodnie, czyli przez proces regeneracji tkanek i mięśni. Można jednak znacznie skrócić ten czas, korzystając z fizjoterapii oraz samodzielnych ćwiczeń – im szybciej dojdzie się do pełnej sprawności, tym szybciej kolano po artroskopii przestaje boleć.

Artroskopia kolana – powikłania

Artroskopia kolana, mimo że jest uważana za stosunkowo bezpieczny i minimalnie inwazyjny zabieg, niesie ze sobą ryzyko wystąpienia pewnych powikłań. W większości przypadków są one rzadkie i nie stanowią poważnego zagrożenia dla zdrowia pacjenta, ale istotne jest, aby być ich świadomym. Są to:

infekcje, które mogą wystąpić w miejscu nacięć lub wewnątrz stawu,

krwawienie wewnątrzstawowe lub wokół stawu, co może prowadzić do obrzęku i bólu,

przypadkowe uszkodzenie otaczających tkanek, w tym ścięgien, więzadeł lub nerwów podczas zabiegu,

zakrzepica żylna,

zespół bolesnego kolana po artroskopii.

Przygotowanie do artroskopii kolana – niezbędne informacje przed zabiegiem

Przygotowanie do artroskopii kolana ma wpływ na powodzenie zabiegu i szybkość rekonwalescencji. Pacjent musi przejść przez proces kwalifikacji i odpowiednio przygotować się do operacji, co obejmuje zarówno aspekty fizyczne, jak i organizacyjne.

Pierwszym krokiem jest szczegółowa konsultacja z lekarzem, podczas której omawiane są dotychczasowe problemy zdrowotne, przeprowadzane badania i leczenie. Lekarz ocenia ogólny stan zdrowia, historię medyczną oraz przeprowadza badanie fizykalne kolana.

Zazwyczaj zalecane są dodatkowe badania, takie jak rezonans magnetyczny kolana, RTG stawu, a także ogólne badania krwi, które pomagają ocenić stan zdrowia i wykluczyć potencjalne przeciwwskazania do zabiegu.

Jak przygotować się do zabiegu artroskopii?

Odpowiednie przygotowanie do artroskopii kolana jest niezwykle ważne i wymaga ścisłej współpracy pacjenta z lekarzem. Zazwyczaj zaleca się, aby:

Przerwać przyjmowanie leków, które mogą wpływać na krzepnięcie krwi, na kilka dni przed zabiegiem,

Nie jeść ani nie pić przez około 6-12 godzin przed zabiegiem, w zależności od rodzaju znieczulenia,

Ze względu na znieczulenie i potencjalny dyskomfort po zabiegu zorganizować transport do domu i pomoc na pierwsze dni po operacji,

Przygotować miejsce w domu, gdzie można wygodnie odpoczywać po operacji, z łatwym dostępem do niezbędnych rzeczy,

W dniu zabiegu założyć luźne, wygodne ubranie, które łatwo można zdjąć i założyć po operacji.

Rekonwalescencja i rehabilitacja po artroskopii kolana

Zazwyczaj artroskopia kolana jest zabiegiem ambulatoryjnym, co oznacza, że pacjent może wrócić do domu tego samego dnia. W niektórych przypadkach, zwłaszcza po bardziej skomplikowanych zabiegach, może być wymagany krótki pobyt w szpitalu.

Po zabiegu artroskopii kolana ogólny czas rekonwalescencji zazwyczaj wynosi od kilku dni do kilku tygodni. W przypadku bardziej skomplikowanych procedur, jak np. rekonstrukcja więzadeł, pełne wyzdrowienie może wymagać kilku miesięcy.

Rehabilitacja po operacji kolana

Początkowy etap rehabilitacji skupia się na zmniejszeniu bólu i obrzęku, poprawie zakresu ruchu w kolanie oraz wzmacnianiu mięśni. W tym okresie ważne są ćwiczenia takie jak delikatne zginanie i prostowanie kolana, podnoszenie nogi czy ćwiczenia izometryczne mięśni czworogłowych uda.

W miarę poprawy stanu zdrowia, program rehabilitacyjny staje się bardziej intensywny, włączając ćwiczenia na siłę, stabilność i koordynację. Mogą to być ćwiczenia z użyciem gum oporowych, roweru stacjonarnego, a także ćwiczenia równoważne i koordynacyjne.

Bardzo ważne jest, aby ściśle przestrzegać zaleceń lekarza i fizjoterapeuty zarówno w zakresie odpoczynku, jak i wykonywania ćwiczeń rehabilitacyjnych. Należy unikać nadmiernego obciążenia operowanego kolana w początkowej fazie rekonwalescencji.

Operacja kolana metodą artroskopową – podsumowanie

Artroskopia kolana jest zaawansowanym zabiegiem chirurgicznym, który służy do diagnozowania i leczenia problemów stawu kolanowego. To procedura, która umożliwia precyzyjną diagnozę oraz leczenie różnych schorzeń stawu kolanowego, przynosząc szereg korzyści dla pacjentów. W porównaniu do tradycyjnych metod chirurgicznych artroskopia jest mniej inwazyjna, co oznacza mniejszy ból i krótszy czas rekonwalescencji. Natomiast ze względu na minimalne nacięcia i precyzyjną technikę, ryzyko powikłań jest znacznie zredukowane, a powrót do codziennych aktywności szybszy.

Bibliografia:

https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/165090,artroskopia-kolana-co-to-jest-przygotowanie-powiklania-rehabilitacja [dostęp 5.01.2024]

https://www.medonet.pl/badania,artroskopia—co-to-jest—wskazania–przeciwwskazania–przygotowanie,artykul,16374273.html [dostęp 5.01.2024]

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.

Wady stóp to powszechny problem zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Cześć z nich bywa wrodzona, inne pojawiają się z czasem w wyniku przeciążeń, urazów, chorób. Jakie są najpowszechniejsze wady stóp? Czy można im zapobiec i skutecznie wyleczyć?

Budowa stopy i jej funkcje

Ludzka stopa jest zbudowana z 26 kości, które są połączone za pomocą licznych stawów, więzadeł i mięśni. Główne jej elementy to stęp, śródstopie i palce.

Stęp to najbardziej sztywna i najmniej ruchliwa część stopy, stanowiąca podparcie i umożliwiająca ruchy w górę i w dół. Zbudowana jest z siedmiu kości, a największa z nich to pięta. 

Śródstopie jest elastyczne i pomaga w absorbowaniu wstrząsów podczas chodzenia. Składa się z pięciu kości długich.

Palce pozwalają na przemieszczanie się i utrzymywanie równowagi. Największy z palców u stopy, czyli paluch, zbudowany jest z dwóch paliczków (bliższego i dalszego), natomiast pozostałe palce mają po trzy paliczki (bliższe, środkowe i dalsze).

Wszystkie kości stopy wspólnie tworzą skomplikowaną i funkcjonalną strukturę, umożliwiającą człowiekowi chodzenie, bieganie i wykonywanie innych czynności związanych z poruszaniem się – kucanie, skakanie, schylanie itp. Stopy w dużej mierze odpowiedzialne są również za prawidłową postawę, ponieważ to na nich opiera się cały ciężar ciała. Stanowią więc naszą podporę i jakiekolwiek dysfunkcje czy choroby stóp nie tylko utrudniają chodzenie, ale także codzienną egzystencję. 

Przyczyny powstawania wad stóp

Chociaż stopy pełnią niezwykle ważną funkcję w ludzkim ciele, umożliwiając nam przede wszystkim sprawne poruszanie się i utrzymanie stabilnej postawy ciała, to jednak mało kto poświęca im odpowiednią uwagę. W konsekwencji wady stóp stanowią duży problem zdrowotny i dotykają znacznej części społeczeństwa.

Do najczęstszych przyczyn chorób stóp u dorosłych należą:

przeciążenia, spowodowane pracą stojącą lub częstym przebywaniem w tej właśnie pozycji,

otyłość i nadwaga,

zaburzenia krążenia krwi w kończynach dolnych,

obniżenie napięcia i siły mięśni, spowodowane chorobami, np. krzywicą,

choroby układu kostno-stawowego, np.  reumatoidalne zapalenie stawów czy artretyzm, 

noszenie niewłaściwego obuwia, np. z wąskimi noskami, sztywną podeszwą, na wysokim obcasie,

stałe noszenie dużych ciężarów,

wyczynowe uprawianie sportu lub też nieprawidłowe ćwiczenie,

długotrwałe unieruchomienie kończyn dolnych.

Choroby i wady stóp mogą być także wrodzone lub też pojawiać się w wieku dziecięcym i nastoletnim szczególnie w sytuacji, gdy u młodego człowieka występują rozbieżności między tempem rozwoju kości a wzrostem masy ciała. Wady stóp u dzieci mogą ponadto wynikać z zaburzeń rozwojowych układu kostnego, mięśniowego lub układu nerwowego, a także wynikać z niewłaściwych zachowań rodziców, np. zbyt szybkiego pionizowania malucha.

Rodzaje wad stóp

Choroby stopy pojawiają się u osób każdym wieku, a nieleczone mogą prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji zdrowotnych, z trwałym unieruchomieniem kończyny włącznie. Warto więc dbać o swoje nogi i w razie jakichkolwiek niepokojących sygnałów, skontaktować się ze specjalistą. 

Jakie objawy powinny wzbudzić w nas szczególną czujność? 

Przede wszystkim częsty i nasilający się ból stóp, ale również łydek czy bioder, bo mogą być one np. sygnałem stopy płasko-szpotawej. 

Kolejną kwestią jest nieprawidłowe stawianie stóp, trudności w poruszaniu czy zginaniu palców, a także ich przykurcze, czyli dolegliwości często towarzyszące haluksom czy sztywnemu paluchowi. 

Z wizytą u chirurga czy ortopedy nie należy też zwlekać, gdy w obrębie stopy pojawią się jakiekolwiek narośla czy zgrubienia.

Płaskostopie

Jedną z najpowszechniejszych wad stóp jest płaskostopie – podłużne lub poprzeczne. Charakteryzuje się obniżonym sklepieniem lub brakiem sklepienia stopy, co sprawia, że wydają się płaskie i dotykają całkowicie podłoża. U małych dzieci (poniżej 4 roku życia), płaskostopie to zjawisko fizjologiczne i nie powinno budzić niepokoju. U starszych najczęściej jest spowodowane nadwagą, osłabieniem lub przeciążeniem więzadeł oraz noszeniem niewłaściwego obuwia. Aby zapobiec wystąpieniu tego rodzaju choroby stopy, należy utrzymywać prawidłową masę ciała, wykonywać ćwiczenia, wzmacniające mięśnie oraz stosować wkładki ortopedyczne.

Stopa koślawa i szpotawa

Koślawość stóp i stopa szpotawa to problemy, które najczęściej diagnozowane są u dzieci, jednak zmagają się z nimi także dorośli. 

Stopa koślawa to odchylenie przedniej części stopy w kierunku śródstopia i kości śródstopia, tworzące charakterystyczny łuk w postaci litery „C” lub „U”. Mówiąc prościej: stopa wygina się w taki sposób, że podczas chodzenia zdzieramy obcas obuwia po stronie wewnętrznej.

W przypadku stopy szpotawej przednia część stopy również odchyla się w kierunku śródstopia i kości śródstopia, jednak tworzy łuk w formie litery „V”. W tym przypadku obcas obuwia w trakcie chodzenia zdzierany jest od strony zewnętrznej. 

Zarówno stopa koślawa, jak i szpotawa często objawiają się bólem, trudnościami w chodzeniu i utratą równowagi. Obie mogą mieć także podobne przyczyny takie jak predyspozycje genetyczne, zaburzenia rozwojowe czy urazy. Jeśli chodzi o leczenie tych wad stóp, to polega najczęściej na ćwiczeniach z fizjoterapeutą i noszeniu wkładek lub obuwia ortopedycznego. W najbardziej skrajnych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna. 

Stopa cukrzycowa

Stopa cukrzycowa, znana także jako zespół stopy cukrzycowej, to poważna komplikacja związana z cukrzycą. To stan, w którym długotrwałe, niekontrolowane wysokie poziomy cukru we krwi prowadzą do uszkodzenia naczyń krwionośnych, nerwów i tkanek stóp. Pierwszymi objawami tej choroby stopy są: ból, niewrażliwość na zmiany temperatury (ciepło/zimno), a także otarcia, odciski i problemy z chodzeniem. Z czasem stopa cukrzycowa może prowadzić do różnych powikłań, w tym owrzodzeń i zakażeń, które w ekstremalnych przypadkach kończą się nawet amputacją stopy lub kończyny.

Leczenie stóp z tym problemem jest kompleksowe i wymaga zaangażowania zarówno pacjenta, jak i personelu medycznego. Najważniejsze jest kontrolowanie poziomu cukru we krwi, monitorowanie stanu stóp i ich odpowiednia pielęgnacja. W zaawansowanych stadiach stopy cukrzycowej może być konieczna operacja w celu korekcji deformacji, usunięcia uszkodzonych tkanek lub przewodnictwa naczyń krwionośnych.

Haluks

Haluks, inaczej paluch koślawy, to choroba zwyrodnieniowa stopy, w której duży palec odchyla się w kierunku pozostałych palców, tworząc charakterystyczny wybrzuszenie na boku stopy. Taka deformacja powoduje ból i dyskomfort głównie podczas chodzenia; może też wpływać na problemy z równowagą. Na haluksy najczęściej cierpią osoby z płaskostopiem, a także noszące niewygodne i źle dobrane obuwie (wąskie noski, wysokie obcasy). 

Profilaktyka haluksów to przede wszystkim wybór obuwia z odpowiednim wsparciem stopy, szerokim przodem i miękką podeszwą, korzystanie z wkładek ortopedycznych oraz ćwiczenia wzmacniające mięśnie stopy. W leczeniu tej wady palców u nóg w pierwszej kolejności wykorzystuje się środki farmakologiczne, głównie leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i iniekcje sterydowe. Następnym krokiem są zabiegi chirurgiczne, indywidualnie dopasowane do potrzeb pacjenta.

Zwyrodnienia stawów stopy

Choroba zwyrodnieniowa stawów polega na postępujących zmianach w obrębie stawów, np. stawu śródstopno-palcowego. Charakterystycznym objawem jest stopniowa zmiana budowy chrząstki stawowej, a z czasem jej całkowity zanik. Dodatkowo u pacjenta pojawiają się narośla na kościach, tzw. osteofity, a niektórych przypadkach stopy stają się zniekształcone. Wszystkie te zmiany sprawiają, że staw nie jest elastyczny, trudno go zginać i nim ruszać, a w efekcie chory odczuwa duży ból, ciężko jest mu chodzić i wykonywać codzienne czynności.

Do najczęstszych przyczyn zwyrodnienia stawów stopy należą przebyte urazy mechaniczne, otyłość, cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów i dna moczanowa.  Leczenie tego rodzaju choroby stóp polega na stosowaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, fizjoterapii i samodzielnych ćwiczeń, a także elektrostymulacji mięśni. W stanach zaawansowanych konieczne jest leczenie operacyjne.

Paluch sztywny

Sztywny paluch to rodzaj wady palców u nóg, która objawia się sztywnością i ograniczeniem ruchomości dużego palca u stopy – nie można nim poruszać ani go zginać. Dolegliwości towarzyszy zwykle ból, obrzęk i zaczerwienienie stawu śródstopno-paliczkowego, a z czasem pojawiają się trudności z chodzeniem.

Przyczyny tej choroby stopy są bardzo zróżnicowane – od genetyki, przez urazy, po indywidualne zaniedbania, jak noszenie niewłaściwego obuwia. Paluch sztywny może wynikać z nieprawidłowej budowy anatomicznej, często występuje jako następstwo otyłości czy cukrzycy, pojawia się także u osób cierpiących na artretyzm, reumatoidalne zapalenie stawów i dnę moczanową. Jeśli chodzi o leczenie stóp z tym problemem, to pierwszym krokiem jest leczenie zachowawcze, w tym noszenie odpowiednio dobranych butów i wkładek ortopedycznych, wykonywanie ćwiczeń pod okiem fizjoterapeuty, a także stosowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Kolejnym etapem jest leczenie chirurgiczne, np. cheilektomia.

Palce młotkowate

Palce młotkowate to kolejna wada palców u nóg polegająca na zniekształceniu drugiego, trzeciego lub czwartego palca u stopy. Charakterystyczną cechą tej choroby stóp jest zgięcie w stawie, przypominające literę “C” lub “młotek”. Przykurcz może być:

utrwalony i wówczas nie można wyprostować palca nawet przy pomocy dłoni,

korektywny, gdy przy dociskaniu ręką palec można wyprostować.

Palce młotkowate powodują u chorego dyskomfort i ból, a także utrudniają wykonywanie codziennych czynności. Przyczyną ich powstawania zwykle jest noszenie ciasnego lub źle dobranego obuwia. Podatne na tego typu deformacje są również osoby cierpiące na zaburzenia mięśniowe i przewlekłe stany zapalne stawów, np. reumatoidalne zapalenie stawów. 

Leczenie stóp z palcami młotkowatymi opiera się na fizjoterapii, noszeniu wkładek ortopedycznych i prawidłowo dobranego obuwia, a w przypadku dolegliwości bólowych – przyjmowaniu leków przeciwbólowych lub stosowaniu zastrzyków sterydowych. W zaawansowanych przypadkach, gdy inne metody nie przynoszą efektów, konieczna jest interwencja chirurgiczna w celu korekcji deformacji stawu palca.

Profilaktyka i leczenie wad stóp

Lista chorób dotykających stopy jest długa, a przytoczone wyżej przykłady zdecydowanie nie zamykają tej grupy. W przypadku większości schorzeń przyczyny ich powstawania mają wspólny mianownik – zaniedbanie lub brak odpowiedniej profilaktyki. Dotyczy to głównie dorosłych, bo wady stóp u dzieci najczęściej są fizjologiczne i wrodzone. Aby zmniejszyć ryzyko pojawienia się choroby stopy,   należy nosić odpowiednie obuwie, zwiększyć aktywność fizyczną i dbać o prawidłową masę ciała. Kiedy natomiast pojawią się jakiekolwiek objawy wady stóp, warto udać się do specjalisty z EuroMediCare w celu uzyskania diagnozy, a w razie konieczności rozpocząć fizjoterapię lub poddać się leczeniu. 

Źródła:

https://akademia.nfz.gov.pl/profilaktyka/zdrowa-stopa-na-co-uwazac-i-jak-cwiczyc/ [Dostęp: 15.01.2024]

https://www.przegladreumatologiczny.pl/choroba_zwyrodnieniowa_staww_obwodowych2 [Dostęp: 15.01.2024]

https://www.praktycznafizjoterapia.pl/artykul/wady-i-choroby-stop-wedlug-mortona-i-ich-wplyw-na-powstawanie-zaburzen-przeciazeniowych-w-obrebie-stopy [Dostęp: 15.01.2024]

https://forumpediatrii.pl/artykul/wady-stop-u-dzieci-kiedy-kierowac-do-ortopedy [Dostęp: 15.01.2024]

https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/65000,choroba-zwyrodnieniowa-stawow-artroza [Dostęp: 15.01.2024]

Uwaga: ta zawartość wymaga obsługi języka JavaScript.